Cumhurbaşkanlığı Tasarruf Tedbirleri Genelgesine Aykırı Harcamalar Kamu Zarına Sebep Olur mu?

Bilindiği üzere, 17.05.2024 tarih ve 32549 sayılı Resmi Gazete’de, 2024/7 sayılı “Tasarruf Tedbirleri” Konulu Cumhurbaşkanlığı Genelgesi yayımlanmıştır.

Genelge’de kamu kurum ve kuruluşlarının uyması gereken bir çok tasarruf tedbiri yer almakla birlikte, Genelge hükümlerine uyulmaması durumunda yaptırımının ne olacağına ilişkin bir düzenleme yer almamaktadır.

Bildiği üzere kamu idarelerinin dış denetimi, Anayasa ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu gereği Sayıştay tarafından yapılmaktadır.

Dolayısı ile Genelge Hükümlerine uyumun denetimi, herhangi bir düzenlemeye gerek olmaksızın Sayıştay tarafından gerçekleştirilecektir.

Bu noktada cevaplanması gereken soru, Tasarruf Tedbirleri Genelgesine uyulmaması durumu, Sayıştay tarafından kamu zararı olarak nitelendirilmekte midir?

Aşağıda buna ilişkin emsal bir Karara yer verilmiştir.

Kararda özetle: kamu idarelerinin bütçelerinden yapılacak temsil, ağırlama tören giderlerinin, şartları oluşmadıkça kısıtlandığı,  aksine yapılacak harcamaların kamu zararına sebebiyet verdiği, belirtilmiştir.

Temsil ağırlama giderleri

A) Tasarruf Tedbirleri Genelgesi’nin Temsil, Tören, Ağırlama ve Tanıtım Giderleri başlıklı hükümlerine aykırı olarak Özel Kalem Müdürlüğü tarafından ilçede hizmet vermekte olan esnaftan 30 yılını doldurmuş olanlara teşekkür belgesi, saat ve kahve ile …’nin …’ıncı yıl dönümü kutlamalarında dağıtılmak üzere çay alındığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin (o) bendinde, temsil ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak, Belediye Başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

Aynı Kanun’un “Belediyenin Giderleri” başlıklı 60’ıncı maddesinde ise temsil, tören ve tanıtım giderleri, belediyenin yetkileri arasında sayılmıştır.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin; “Genel Kural” başlıklı 3’üncü maddesinde, temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu belirtilmiş ve “Temsil Giderleri” başlıklı 4’üncü maddesinde de; temsil giderlerinin görevle ilgili olmak şartıyla; gerçek ve tüzel kişilere plaket, ödül, hediye vermek ve çiçek göndermek için yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.

30.06.2021 tarih ve 31527 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tasarruf Tedbirleri ile İlgili 2021/14 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin “Temsil, Tören, Ağırlama ve Tanıtım Giderleri” başlıklı bölümünde; uluslararası toplantılar ile millî bayramlar hariç açılış, konferans, seminer, yıl dönümü ve benzeri kutlama ve organizasyonlara ilişkin faaliyetler nedeniyle gezi, kokteyl, yemek ve benzeri davetlerin düzenlenmeyeceği, hediye verilmeyeceği ve diğer adlar altında ödeme yapılmayacağı belirtilmiş olup, temsil ve ağırlama ödeneklerinin zorunlu haller dışında kullanılmayacağı ifade edilmiştir. Aynı Genelge’nin “Diğer Hususlar” başlıklı bölümünde; Genelge’nin uygulanması ile ilgili olarak tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından gereken tedbirlerin alınacağı ve her kademedeki yöneticinin tasarruf ilkelerinin uygulanmasından sorumlu olacağı belirtilmiştir.

Tasarruf Tedbirleri ile ilgili Cumhurbaşkanlığı Genelgesiyle, Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin ilgili maddesine sınırlama getirildiğinden, idarenin hediye edilmek üzere temsil ağırlama tertibinden yapmış olduğu teşekkür belgesi, saat, kahve ve çay alımları söz konusu Genelge’ye aykırılık teşkil etmektedir. Genelge’de temsil ağırlama ödeneklerinin uluslararası toplantılar ile milli bayramlar hariç kullanılamayacağı ve zorunlu haller dışında ödeme yapılamayacağı açıkça belirtilmiş olduğundan, bu koşullar oluşmadan yapılan alımlar sonucu kamu zararı oluşmuştur.

Bu itibarla, ayrıntısı aşağıdaki tabloda gösterilen … TL kamu zararının; Harcama Yetkilisi … ve Gerçekleştirme Görevlisi …’ye müştereken ve müteselsilen;

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,

Anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.

Karşı Oy Gerekçesi:

Üye …’ün karşı oy gerekçesi:

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ilgili maddelerinde;

“Madde 38- Belediye başkanının görev ve yetkileri

…

o) Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak” şeklinde belediye başkanına verilmiş görev ve yetki bulunmaktadır.

“Belediyenin giderleri

Madde 60- Belediyenin giderleri şunlardır:

…

k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri”

hükümleri yer almış, ilgili Yönergede ise temsil ve tören giderlerinin kapsamının belediye başkanınca belirleneceği belirtilmiştir.

Tasarruf Tedbirleri Genelgesi ile ödeme listesindeki giderlerin yapılamayacağı düzenlenmiştir.

Ancak, Kanun hükümleri ile tasarruf tedbirleri arasında bir uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Bütçe kabulü ile bir manada işlemlere başlanmış olmakta, raporun A kısmındaki ödeme ile Tasarruf Tedbirleri Genelgesi arasında 2 aylık bir süre bulunmaktadır ki bu da işlemlere başlandığı bir ortamda tasarruf tedbirleri genelgesinin çıktığını göstermektedir.

Bu ve benzeri nedenlerle yapılan harcamaların kamu zararı olarak nitelendirilmesinin güçlüğü dolayısıyla konunun mali raporda yer alması gerektiği, bu haliyle tazmin denemeyeceği için konu hakkında ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmesi gerekir.

B) Yerel bir gazeteye Belediyenin faaliyetleri ile ilgili olarak verilen röportajın vatandaşlara duyurulması için bedelsiz olarak dağıtılması amacıyla 1.000 adet gazete alındığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye Başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38’inci maddesinin (o) bendinde, temsil ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak, Belediye Başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

Aynı Kanun’un “Belediyenin Giderleri” başlıklı 60’ıncı maddesinde ise temsil, tören ve tanıtım giderleri, belediyenin yetkileri arasında sayılmıştır.

Belediye Bütçesinden Yapılacak Temsil, Ağırlama ve Tören Giderleri Yönergesi’nin; “Genel Kural” başlıklı 3’üncü maddesinde, temsil, ağırlama ve tören giderlerinin konu, kapsam ve miktarının tayininin belediye başkanının takdirine tabi olduğu belirtilmiştir.

30.06.2021 tarih ve 31527 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tasarruf Tedbirleri ile ilgili 2021/14 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’nin “Basın ve Yayın Giderleri” başlıklı bölümünde; kamu kurum ve kuruluşlarının basını izleme ile ilgili birimleri ve kütüphane dokümantasyon merkezleri hariç hiçbir şekilde günlük gazete alımı yapılamayacağı, idare faaliyetlerini tanıtmaya yönelik rapor, dergi, bülten ve benzeri yayınlar basılamayacağı, bu dokümanların hazırlanmasının ve paylaşımının elektronik ortamda yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Ayrıca aynı Genelge’nin “Diğer Hususlar” başlıklı bölümünde; bu Genelge’nin uygulanması ile ilgili olarak tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından gereken tedbirlerin alınacağı ve her kademedeki yöneticinin tasarruf ilkelerinin uygulanmasından sorumlu olacağı belirtilmiştir.

Söz konusu Genelge ile idarenin yapabileceği basın ve yayın giderlerinin kapsamı, basını izleme ile ilgili birimler ve kütüphane dokümantasyon merkezleri hariç hiçbir şekilde günlük gazete alımı yapılmaması ve idare faaliyetlerini tanıtmaya yönelik yayınlar basılmaması yönünde sınırlandırıldığından, bedelsiz olarak halka dağıtılması amacıyla 1.000 adet gazete alımı sonucu kamu zararı oluşmuştur.

Bu itibarla, … TL kamu zararının; Harcama Yetkilisi ve Üst Yönetici … ile Gerçekleştirme Görevlisi …’ye müştereken ve müteselsilen;

6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,

Anılan Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca işbu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.

Karşı Oy Gerekçesi:

Üye …’ün karşı oy gerekçesi:

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun ilgili maddelerinde;

“Madde 38- Belediye başkanının görev ve yetkileri

…

o) Temsil ve ağırlama giderleri için ayrılan ödeneği kullanmak” şeklinde belediye başkanına verilmiş görev ve yetki bulunmaktadır.

“Belediyenin giderleri

Madde 60- Belediyenin giderleri şunlardır:

…

k) Temsil, tören, ağırlama ve tanıtım giderleri”

hükümleri yer almış, ilgili Yönergede ise temsil, ağırlama ve tören giderlerinin kapsamının belediye başkanınca belirleneceği belirtilmiştir.

Tasarruf Tedbirleri Genelgesi ile ödeme listesindeki giderlerin yapılamayacağı düzenlenmiştir.

Ancak, Kanun hükümleri ile tasarruf tedbirleri arasında bir uyumsuzluk olduğu görülmektedir. Bütçe kabulü ile bir manada işlemlere başlanmış olmakta, raporun B kısmındaki ödeme ile Tasarruf Tedbirleri Genelgesi arasında 2 aylık bir süre bulunmaktadır ki bu da işlemlere başlandığı bir ortamda tasarruf tedbirleri genelgesinin çıktığını göstermektedir.

Bu ve benzeri nedenlerle yapılan harcamaların kamu zararı olarak nitelendirilmesinin güçlüğü dolayısıyla konunun mali raporda yer alması gerektiği, bu haliyle tazmin denemeyeceği için konu hakkında ilişilecek husus bulunmadığına karar verilmesi gerekir.