| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
ASKİ Genel Kurulunca, 2021 yılının başında belirlenen 1 m3 su ve atıksu bedelinin aylar itibarıyla TÜİK tarafından açıklanan ÜFE oranında artış yapılarak arttırıldığı görülmüştür. 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinde tarifelerin tespitinde maliyet hesabı yapılacağı ve bir kâr oranı ilave edilerek nihai tarifeye ulaşılacağı hüküm altına alınmaktadır. ASKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nde de bu durum yinelenmiş ve ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Yönetmelik’in 5′ inci maddesinde tarifelerin tespitinde tahmini su satış miktarı üzerinden toplam sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılacağı, 10’uncu maddesinde tarifenin belirlenmesinde belirtilen maliyet unsurlarının ve bir miktar kâr yönteminin esas alınacağı ifade edilmiştir. Aynı zamanda ASKİ Genel Kurulu olan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 12.06.2021 tarih ve 1246 sayılı kararı ile yılın başında belirlenen tarife bedellerinin ÜFE (üretici fiyat endeksi) oranları ile her ay güncellenmesi uygulamasına 01.08.2021 tarihi itibarıyla başlanmıştır. 1 m3 su ve atıksuyun bedelinin belirlenmesinde katlanılan toplam sistem maliyetinin esas alınacağı hukuki olarak kayıt altına alınarak mevzuat hükümlerinde açıkça ifade edilmiştir. Ülke genelindeki hesaplamalar esas alınarak TÜİK tarafından açıklanan ÜFE oranında tarifelerin arttırılması, ASKİ Genel Müdürlüğünü ilgilendiren yukarıda bahsedilen mevzuat hükümleriyle çelişmektedir. Su idareleri, tarife bedellerini belirlerken katlanmış olduğu maliyetleri ve bir miktar kâr oranını esas almak zorundadır. Aylık açıklanan ÜFE oranı, ASKİ’nin aylık artan maliyet oranlarının altında olabileceği gibi, üstünde de olabilecektir. Örneğin hesaplama şekli tam maliyet esasıyla yapılmamış da olsa 2021 yılı Ocak ayı için 2020 yılı faaliyet sonuçları tablosu esas alınarak hesaplanan su ve atıksu m3 bedeline aylık ÜFE oranında artış yapılmasına rağmen, 2022 yılı Ocak ayı su ve atıksu m3 bedeli KDV hariç 7,34 TL olmuştur. Oysa, aynı şekilde 2022 yılı Ocak ayı için 2021 yılı faaliyet sonuçları tablosu esas alınarak hesaplandığında su ve atıksuyun m3 bedeli KDV hariç 9,97 TL olmaktadır. Başka bir ifade ile aylık açıklanan ÜFE oranı, idarenin maliyetlerinin artış oranı kadar değildir. Her ne kadar idarece, maliyet hesabının aylık enflasyon artışı yerine her ay yeniden yapılması maliyet bileşenlerinin dönemsel verileri yansıtmayacağından eksik olacağı belirtilmiş olsa da, hem Kanun’da hem de Yönetmeliklerde tarifelerin maliyet + kar yöntemi esas alınarak belirleneceği belirtilmiş, bunların dışında bir tarife belirleme şekli belirtilmemiştir. ASKİ, tam maliyet esaslı bir muhasebeleştirme ile tam maliyet esaslı tarifeyi belirlemeli ve tarifeler maliyet artışları oranında halka duyurmak suretiyle güncellemelidir. İdare TÜİK’in açıkladığı ÜFE oranını değil, kendi maliyet artışını esas almalıdır. Bu durumun, muhtelif bulgulara da konu edilen maliyet esaslı muhasebe ve maliyet esaslı tarifeye geçiş sisteminden ayrı düşünülmemesi ve ASKİ Genel Kurulunun tarife belirleme yetkisinin mevzuatın çizdiği sınırlar içerisinde olması gerektiği unutulmamalıdır. |
