Belediye Şirketleri – Kamu İhale Kanunu’ndaki İstisna Hükmüne Dayanılarak Yapılan Alımlarda Üst Limitinin Aşılması (Sayıştay)

Şirket tarafından Kamu İhale Kanunu’nun 3’üncü maddesinin “g” bendine dayanılarak geçekleştirilen “İş Makineleri Ekip ve Ekipmanlarının Kiralanması” hizmet alımlarında, 2021 yılı için belirlenin üst limitin aşıldığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesinin (g) bendinde belediye şirketlerinin ticarî ve sınaî faaliyetleri kapsamında; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli 2021 yılı için 18.619.202,00 TL’yi aşmayan mal veya hizmet alımları ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç Kamu İhale Kanunu’nun kapsamı dışında tutulmuştur.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 4.3.3 üncü maddesinde belirtildiği üzere, şirketlerin yıllık planlama yapılabilen mal ve hizmet alımlarına ilişkin değerlendirmelerde, bu mal ve hizmetlerin yıllık toplam yaklaşık maliyeti dikkate alınacaktır. Dolayısıyla planlanabilen yıllık ihtiyaçların istisna kapsamında gerçekleştirilebilmesi amacıyla kısımlara ayrılması ve yaklaşık maliyetin bu şekilde hesaplanması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir.

Şirketin, Ankara’nın muhtelif ilçelerinde bsk asfalt kaplama yapım işi kapsamında asfalt kazıma hizmeti iş ve işlemlerine ilişkin iş makinaları ekip ve ekipmanlarının kiralanması hizmet alımı işini, detayı tabloda görüleceği üzere üç kısma bölerek istisna kapsamında ihale ettiği görülmüştür.

Tablo 7:İstisna Sınırının Altında Kalmak Amacıyla Kısımlara Bölünen İşler

Tabloda görüleceği üzere aynı tarihte farklı ihale kayıt numaraları ile yapılan ihalelerin toplam yaklaşık maliyeti 46.823,640,73 TL’dir ve 2021 yılı için belirlenen istisna sınırını aşmaktadır. Şirket tarafından planlanarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında açık ihale şeklinde gerçekleştirilmesi gereken alımların kısımlara bölünerek istisna hükmü çerçevesinde gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır. Yukarıda açıklandığı üzere, söz konusu uygulama kanuna aykırılık teşkil etmektedir.

Şirket yetkililerince bulgumuza verilen cevapta, bahse konu işin, bölgelerin fiziksel özellikleri ve iklim yapısındaki farklılıklar nedeniyle farklı çalışma koşulları ve çalışma süresi gerektirmesi ve rekabetin arttırılması nedeniyle üç bölgeye ayrıldığı, yapılan ihalelere 20 firmanın davet edildiği, rekabet şartlarının sağlanması için azami özenin gösterildiği, işlerin yüksek kırım oranıyla ihale edildiği ve bulguda değinilen hususlara yapılacak ihalelerde daha fazla dikkat ve özen gösterileceği belirtilmiştir.

İhale kanunumuzda esasen temel ihale usulü açık ihale usulüdür. İstisna kapsamında alım yapılabilmesi ancak mevzuatta öngörülen şartların gerçekleşmesi halinde mümkündür.

Bulgu konusu edilen hizmet alımlarının tamamında asfalt kazıma işi için iş makineleri ekip ve ekipmanları kiralanmıştır. Söz konusu hizmet alımları, yaklaşık maliyetleri önceden hesaplanmış ve ihale tarihleri, sözleşmelerinde öngörülen iş süreleri, sözleşme tarihleri ve yüklenicileri birebir aynı olan işlerdir. Netice olarak istisna kapsamında yapılan alımların konusu, süresi, yaklaşık maliyetleri bellidir ve yaklaşık maliyetleri toplamı 2021 yılı için belirlenmiş sınırı aşmaktadır. Bu durumda bulguda açıklandığı üzere gerekli planlamanın yapılması ve ihalenin istisna hükmü kapsamında değil temel ihale usulü olan açık ihale usulü ile gerçekleştirilmesi gerekirmektedir.

Bununla birlikte hizmet alımlarının, bölgelerin fiziksel özellikleri ve iklim yapısındaki farklılıklar veya rekabetin arttırılması gibi amaçlarla bölgelere ayrılarak yaptırılmasının daha avantajlı olacağı görülüyorsa ihale sürecinde gerekli işlemler yapılarak açık ihalenin kısmı teklife açılması ve yine işin üç bölgeye ayrılması suretiyle ihale edilmesi de mümkündür.

Sonuç olarak şirket yetkililerince yapılacak mal veya hizmet alımlarında bulgumuzda açıklanan hususlara dikkat edilmesi önem arz etmektedir.