Kamu mali yönetiminde dijitalleşme süreçleri hız kazanırken, kullanılan yazılım sistemlerinin mevzuata uygunluğu büyük önem taşımaktadır. 2023 yılı Sayıştay denetim raporlarında, İl Özel İdarelerinin kullandığı e-İçişleri sisteminde tespit edilen iki önemli uyumsuzluk bu durumu açıkça ortaya koymuştur. Bu yazımızda, söz konusu uyumsuzlukların neler olduğu, hangi mevzuat hükümlerine aykırı düştüğü ve hangi düzeltici adımların atılması gerektiği ele alınmaktadır.
1. Amortisman Kayıtları Sistem Üzerinden Yapılamıyor
İl Özel İdareleri tarafından kullanılan e-İçişleri sistemi, hurdaya ayrılanlar dışında amortismana tabi varlıklar için sistem üzerinden amortisman ayrılmasına olanak tanımamaktadır. Bu nedenle, dönem sonunda Kamu Hesapları Bilgi Sistemine veri aktarımı sırasında amortismanlar elle hesaplanmakta ve sisteme manuel olarak girilmektedir. Bu durum, hesaplama hatalarına açık bir yapı oluşturmakta ve muhasebe süreçlerinin şeffaflığına zarar vermektedir.
“İl Özel İdarelerince kullanılan e-İçişleri sisteminin hurdaya ayrılanlar dışında amortismana tabi varlıklar için amortisman ayrılması işlemlerinin sistem üzerinde yapılamadığı görülmüştür.”
2. Tahakkuku Tahsiline Bağlı Gelirlerin Hatalı Muhasebeleştirilmesi
İkinci önemli bulgu, peşin tahsil edilen harç ve teminatların 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı ile ilişkilendirilmesiyle ilgilidir. Mevzuat, bu tür gelirlerin söz konusu hesapla ilişkilendirilmemesi gerektiğini açıkça belirtmesine rağmen, sistemin dayattığı kayıt düzeni nedeniyle bu işlem yapılmakta, bu da muhasebe kayıtlarında mevzuata aykırılığa yol açmaktadır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 87. maddesi uyarınca bu tür tahsilatların doğrudan 100 Kasa veya 102 Banka Hesabı borç, 600 Gelirler Hesabı alacak, ayrıca 800 ve 805 hesaplar ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir. Ancak sistemsel kısıtlama nedeniyle idareler yalnızca manuel girişle doğru kayıt yapabilmekte, bu da işlem yükünü artırmakta ve hata riskini büyütmektedir.
Sayıştay raporunda, bu tür teknik sorunların e-İçişleri sistemindeki yapısal eksikliklerden kaynaklandığı ve bu nedenle sistem geliştiricisi olan İçişleri Bakanlığı’nın müdahalesi gerektiği ifade edilmektedir. İlgili kamu idaresi de cevabında, Bakanlığa bu eksiklikleri bildirdiğini belirtmiştir.
Sonuç:
İl Özel İdarelerinin muhasebe işlemlerinde kullandığı e-İçişleri sistemi, hem amortisman işlemleri hem de gelirlerin muhasebeleştirilmesi süreçlerinde önemli teknik eksiklikler barındırmaktadır. Bu eksikliklerin giderilmesi için sistemin mevzuata uygun şekilde güncellenmesi büyük önem arz etmektedir. Aksi takdirde, kamu mali yönetimi süreçlerinde şeffaflık, doğruluk ve mevzuata uygunluk sağlanamayacaktır.
Kaynak:
2023 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – İl Özel İdaresi
