İptal yetkisi, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olan idare, yüksek fiyat farkı nedeniyle ihaleyi iptal edebilir mi (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Hekimbey İş Sağlığı ve Güvenliği A.Ş.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Mersin Büyükşehir Kültür Sanat Bilim Ulaştırma Tic. ve San. A.Ş.,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1581985 İhale Kayıt Numaralı “İş Sağlığı ve Güvenliği” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Mersin Büyükşehir Kültür Sanat Bilim Ulaştırma Tic. ve San. A.Ş. tarafından 23.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İş Sağlığı ve Güvenliği” ihalesine ilişkin olarak Hekimbey İş Sağlığı ve Güvenliği A.Ş. tarafından24.03.2025 tarih ve 181067 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.03.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/676 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idare tarafından istekliler tarafından verilen teklifler arasındaki fiyat farkının yüksek olması sebebiyle ihalenin iptaline karar verildiği ancak idarelere, ihalenin iptali konusunda tanınan takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız olmadığı, ilgili mevzuat hükümlerinde ihalede sunulan tekliflerin kıyaslanarak değerlendirme yapılmasına ilişkin bir hususun bulunmadığı, açık ihale usulünde gerçekleştirilen ihalede sekiz teklif sunulduğu ve verilen tekliflerin tamamının yaklaşık maliyetin altında olduğu, aşırı düşük teklif sorgulaması vasıtasıyla teklif edilen bedel ile ihale konusu işin yapılabilirliğinin sorgulanabileceği, somut gerekçeler ortaya konmadan ve mevzuatta yer almayan bir gerekçeyle teklifler arasında kıyaslama yapılarak ihalenin iptal edilmesinin mevzuata aykırı olduğu iddiasına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,

Aynı Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “… İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. …

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır. …” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMET ALIMI İŞİ

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı: 24 ay süreli Çok Tehlikeli sınıf için 2600, Tehlikeli sınıf için 2250, Az Tehlikeli sınıf için 1950 olmak üzere toplamda 6800 kişi için Tetkik-Tahlil ve İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmet Alım İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Mersin İl Sınırları” düzenlemesi,

“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi,

“İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “… 36.1.1. Aşırı düşük teklif sorgulamasının yapıldığı ihalelerde, aşırı düşük teklif sahibi tüm isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları ve ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları istenir. Beyan edilen bilgi/belgeler ve teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağlamadığı anlaşılan veya numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi başarısız sonuçlanan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağladığı anlaşılan ve numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi uygun görülen isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir. Aşırı düşük tüm tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması veya reddedilmesi halinde, teklif fiyatı aşırı düşük bulunmayan ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif sahiplerine ilişkin olarak 36.1. inci maddedeki esaslar çerçevesinde değerlendirme yapılır. Aşırı düşük teklifler arasından geçerli en az iki teklif kalması ve bu tekliflerin ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları yeniden istenmeksizin ihale işlemlerine devam edilir. Aşırı düşük teklifler arasından tek geçerli teklif kalması ve bu teklif sahibinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde bu istekliden yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunması veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermesi/kurulumlarını yapması yeniden istenmez. İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin öngörülmesi halinde ise, bu isteklinin tespitinde 36.1. inci maddedeki esaslar uygulanarak ihale işlemlerine devam edilir. Bu işlemlere, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilinceye kadar devam edilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İncelemeye konu ihalenin Mersin Büyükşehir Kültür Sanat Bilim Ulaştırma Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından gerçekleştirilen iş sağlığı ve güvenliği hizmet alımı işi olduğu, ihalede 13 adet ihale dokümanı indirildiği, 23.12.2024 tarihinde yapılan ihaleye 8 isteklinin katıldığı, 31.12.2024 tarihli ilk ihale komisyonu kararında, Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş.nin teklifinin iş deneyiminin tevsiki amacıyla, özel sektöre karşı gerçekleştirilen bir işe ilişkin olarak sunulan sözleşmenin uygun bulunmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı ve ihalenin başvuru sahibi istekli Hekimbey İş Sağlığı ve Güvenliği A.Ş. üzerinde bırakıldığı görülmüştür.

Anılan ihale komisyonu kararına yönelik, Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş. tarafından yapılan itirazen şikayet başvurusuna ilişkin olarak alınan 19.02.2025 tarih ve 2025/UH.II-536 sayılı Kurul kararı ile isteklinin teklifinin yeniden değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi yönünde düzeltici işlem tesis edilmesine karar verildiği anlaşılmıştır.

Kamu İhale Kurulu’nun söz konusu kararı sonrasında, idarenin 04.03.2025 tarihli yazısı ile, Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş.nin teklifinin yeniden değerlendirmeye alındığı ve anılan istekliden beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin ve aşırı düşük teklif açıklamasının sunulmasının istendiği, söz konusu yazıda ihaleye konu tüm iş kalemlerinin belirtilerek Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olarak aşırı düşük teklif savunmasının sunulmasının istendiği tespit edilmiştir.

Anılan istekli tarafından 07.03.2025 tarihinde idareye yapılan şikayet başvurusunda, 19.02.2025 tarih ve 2025/UH.II-536 sayılı Kurul kararı doğrultusunda, isteklinin özel sektöre karşı gerçekleştirdiği işe ilişkin olarak sunulan sözleşmeye ilişkin bilgi ve belgelerin idare tarafından 04.03.2025 tarihli yazı ile yeniden istenmesinin ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği ve önemli teklif bileşenleri belirlenmeksizin ihaleye konu tüm iş kalemlerine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması istenmesinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı hususlarına yer verildiği tespit edilmiştir.

Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş. tarafından 10.03.2025 tarihinde sunulan bilgi ve belgeler arasında, isteklinin özel sektöre karşı gerçekleştirilen işe ilişkin sözleşme ve sözleşmeye ilişkin bilgi ve belgelere yer verildiği, toplam 171 sayfadan oluşan belgeler arasında sözleşme beyanı, hizmet sözleşmesi, sözleşme faturaları, sözleşmeye ait SGK dökümleri, ortak sağlık güvenlik birimi yetki belgesi, OSGB detay raporu ve ceza puanı belgesi, gezici İSG aracı ve çalışma belgeleri ve gezici İSG aracı amortisman belgesinin yer aldığı ancak teklif edilen ile ihale konusu işin ne şekilde yapılabileceğini gösteren aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin herhangi bir bilgi ve belge sunulmamış olduğu tespit edilmiştir.

İdarece, Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş. tarafından 07.03.2025 tarihinde idareye yapılan şikayet başvurusuna ve anılan istekli tarafından 10.03.2025 tarihinde sunulan bilgi ve belgelere ilişkin olarak herhangi bir değerlendirme yapılmaksızın, ihalenin 20.03.2025 tarihinde “İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede, istekliler tarafından verilen teklifler arasındaki fiyat farkının yüksek olması sebebiyle Kamu yararı gözetildiğinden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39. Maddesi gereğince bütün teklifler reddedilerek ihalenin iptaline karar verilmiştir.” gerekçesiyle iptal edildiği anlaşılmıştır.

İlgili mevzuat hükümleri uyarınca, ihale yetkilisinin, komisyonca alınan ihale kararını onaylama veya gerekçesini açıkça belirtmek koşuluyla iptal etme hususunda takdir yetkisi bulunmakta ise de bu yetki mutlak ve sınırsız olmayıp kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlıdır.

İdarenin iptal gerekçesinde, istekliler tarafından verilen teklifler arasındaki fiyat farkının yüksek olması sebebiyle kamu yararı gözetildiğinden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 39’uncu maddesi gereğince bütün teklifler reddedilerek ihalenin iptaline karar verildiğinin belirtildiği anlaşılmıştır.

İhalede sunulan en düşük teklif bedelinin 61.380.000,00 TL ve aşırı düşük teklif sınır değerinin 84.070.004,57 TL olduğu, en düşük teklif sahibi istekli olan Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş.nin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulduğu, anılan isteklinin idareye aşırı düşük teklif açıklaması sunmamış olduğu, bu hususa ilişkin olarak yapmış olduğu 07.03.2025 tarihli şikayet başvurusuna idarenin cevap vermemiş olduğu, anılan istekli tarafından anılan hususa ilişkin olarak farklı bir başvurusunun ve itirazen şikayet başvurusunun olmadığı, ihalede sunulan en düşük ikinci sırada teklifin başvuru sahibi istekli tarafından sunulan 114.996.000,00 TL olduğu, ihalede yaklaşık maliyet tutarının ise 124.057.200,00 TL olduğu tespit edilmiştir.

Yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde: ihalede, en düşük teklif sahibi istekli olan Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş.nin, 31.12.2024 tarihli ilk ihale komisyonu kararı ile değerlendirme dışı bırakıldığı, anılan isteklinin itirazen şikayet başvurusu üzerine alınan 19.02.2025 tarih ve 2025/UH.II-536 sayılı Kurul kararı ile isteklinin teklifinin yeniden değerlendirmeye alınması yönünde düzeltici işlem tesis edilmesine karar verildiği, yine anılan istekliden, söz konusu karar doğrultusunda, idarenin 04.03.2025 tarihli yazısı ile, beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin ve ihaleye konu tüm iş kalemlerinin belirtilerek aşırı düşük teklif açıklamasının sunulmasının istendiği, istekli tarafından 07.03.2025 tarihinde idareye yapılan şikayet başvurusunda, özel sektöre karşı gerçekleştirilen işe ilişkin sözleşme kapsamındaki bilgi ve belgelerin yeniden istenmesinin ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiği ve önemli teklif bileşenleri belirlenmeksizin ihaleye konu tüm iş kalemlerine ilişkin olarak aşırı düşük teklif açıklaması istenmesinin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesine uygun olmadığı hususlarına yer verildiği, yapılan şikayet başvurusuna ilişkin olarak idare tarafından değerlendirme yapılmadan 20.03.2025 tarihinde ihalenin iptal edildiği, ihale iptal kararında Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş.nin teklifinin geçerliliğine ilişkin bir değerlendirme yapılmamış olduğu, Kurul’un düzeltici işlem kararı sonrasında teklifi geçerli hale gelen ve idarece gerçekleştirilen işlemlere yönelik olarak idareye şikayet başvurusunda bulunan Asil Ortak Sağlık Güvenlik Birimi A.Ş. tarafından, bu başvuruya ilişkin idarece bir işlem tesis edilmemesi üzerine Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığı gibi idarece ihalenin iptali kararına karşı da anılan istekli tarafından itirazen şikayet başvurusu yapılmadığı, buna karşın ihalenin iptali kararına karşın incelemeye konu itirazen şikayet başvurusunun ise ihalede ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli olan Hekimbey İş Sağlığı ve Güvenliği A.Ş. tarafından yapılmış olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, ihalenin iptaline ilişkin işlemde takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı kullanıldığını ortaya koyacak bir bir hususun bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tümünde haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddiasında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iade edilmesinin mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.