Yüklenicinin personel kusurundan doğan zararları üstlenmesi eşitlik ilkesine aykırı mıdır (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Uys Grup İnşaat Gıda Tedarik Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1813911 İhale Kayıt Numaralı “30 Adet Panelvan Sürücüsüz Yakıtsız Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Tarım ve Orman Bakanlığı İl Müdürlüğü tarafından 14.01.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “30 Adet Panelvan Sürücüsüz Yakıtsız Araç Kiralama Hizmet Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Uys Grup İnşaat Gıda Tedarik Ltd. Şti.nin 08.01.2025 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 12.01.2025 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 22.01.2025 tarih ve 176584 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 22.01.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/216 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Teknik Şartname’nin “DİĞER HUSUSLAR” başlıklı 9’uncu maddesinde “…c) Araçların trafik kazası arıza, bakım ve onarım ve benzeri maddi manevi tüm hasarlarla karşılaşması durumunda tüm masraflar yüklenici tarafından karşılanacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı, ayrıca mevcut ihalede sözleşme süresini kapsayacak şekilde tam kasko ve trafik sigortasının da yüklenici tarafından karşılanacağı, üçüncü kişilerce açılacak her türlü dava, zarar, ziyan, maddi ve manevi tazminat ile değer kaybı taleplerinden de yüklenicinin sorumlu olduğu, ancak Teknik Şartname’nin ilgili düzenlemesi ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesi genel hükümlerinin kapsamı dışına çıkıldığı, şöyle ki; mevcut ihalenin şoförsüz araç kiralama hizmeti alımına ilişkin olduğu, bir diğer ifade ile şoförlerin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, araçların idare personeli tarafından kullanılacağı, bu durumda idare personelinin kusurundan doğacak zararların da yüklenici sorumluluğunda olacağı, anılan düzenlemenin sağlıklı şekilde teklif oluşturulmasını engellediği,

2) Teknik Şartname’nin “KİRALANACAK ARAÇLARLA İLGİLİ HUSUSLAR” başlıklı 3’üncü maddesinde binek araçlar için A1 yekti belgesinin istendiği, ancak Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 6’ncı maddesinden A1 yetki belgesinin otomobille yurtiçinde tarifeli veya tarifesiz yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verileceğinin anlaşıldığı, söz konusu belgenin mevcut ihale kapsamında istenen araçlar ile uyumlu olmadığı,

3) İdarece şikayetlerine verilen cevabın İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 12’nci maddesinin (c), (d), (f) ve (ı) bentlerine aykırılık teşkil ettiği, şikayetlerinin etkili bir şekilde değerlendirilmediği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinde “Bu Kanun’a göre düzenlenecek sözleşmelerde, ihale dokümanında yer alan şartlara aykırı hükümlere yer verilemez.

Bu Kanun’da belirtilen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz ve ek sözleşme düzenlenemez.

Bu Kanun kapsamında yapılan kamu sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir. İhale dokümanı ve sözleşme hükümlerinde bu prensibe aykırı maddelere yer verilemez. Kanunun yorum ve uygulanmasında bu prensip göz önünde bulundurulur.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Hizmet sunucularının sorumluluğu” başlıklı 34’üncü maddesinde “Hizmet sunucuları taahhütleri çerçevesinde kusurlu veya standartlara uygun olmayan malzeme seçilmesi, verilmesi veya kullanılması, tasarım hatası, uygulama yanlışlığı, denetim eksikliği, taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan doğrudan sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre hizmet sunucusuna ikmal ve tazmin ettirilir. Ayrıca haklarında 27 nci madde hükümleri uygulanır.” hükmü,

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Yüklenicinin genel sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde “Yüklenici, işleri gereken özen ve ihtimamı göstererek planlayacak, projelendirecek (sözleşmede öngörüldüğü şekilde), yürütecek, tamamlayacak ve işlerde olabilecek kusurları sözleşme hükümlerine uygun olarak giderecektir. Yüklenici, bu sorumluluklarının yerine getirilmesi için, ister kalıcı, ister geçici nitelikte olsun, gereken bütün denetim, muayene ve testleri yaptıracak ve işçilik, malzeme, tesis, ekipman vb. temin edecektir.

Yüklenici, işin görülmesi sırasında ilgili mevzuatın izin vermediği insan ve çevre sağlığına zarar verici nitelikte malzeme kullanamaz veya yöntem uygulayamaz. İlgili mevzuatın izin verdiği malzeme ve yöntemler ise, öngörülmüş tedbirler alınarak ve usulüne uygun şekilde kullanılabilir. Bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi halinde yüklenici, idarenin ve üçüncü şahısların tüm zararlarını karşılamak zorundadır.

Yüklenici, bu Genel Şartnamede öngörülen yükümlülük ve yasakları ihlâl ederek idareye veya üçüncü kişilere verdiği zarardan dolayı bizzat sorumludur.” hükmü,

Anılan Şartname’nin “Mevzuata uygunluk” başlıklı 12’nci maddesinde “İlgili bütün bildirimlerin ve bütün ödemelerin yapılması da dahil olmak üzere yüklenici,

(a) İşlerin yürütülmesine, tamamlanmasına ve işlerde olabilecek kusurların düzeltilmesine ilişkin olarak bütün kanun, KHK, tüzük, yönetmelik, kararname, genelge, tebliğ ve diğer ilgili mevzuata,

(b) Malları veya hakları, işler dolayısıyla herhangi bir şekilde etkilenen veya etkilenebilecek olan kamu kurum ve kuruluşlarının düzenlemelerine uyacak ve bu hükümlerin ihlali nedeniyle ortaya çıkabilecek bütün sorumluluk ve cezalardan dolayı idarenin zararını karşılayacaktır.” hükmü,

Anılan Şartname’nin “Kamu düzenine ve mallarına zarar vermeme” başlıklı 15’inci maddesinde “Yüklenici işlerin yürütülmesi, tamamlanması ve işlerde olabilecek aksaklıkların giderilmesi için gereken bütün işlemlerde, sözleşme koşullarına uygun davranma yükümlülüğü içerisinde;

(a) Kamu düzenine ve kamusal yaşamın gereklerine uygun davranacak,

(b) Kamunun mülkiyeti veya hüküm ve tasarrufu altındaki taşınır ve taşınmaz mallar ile özel kişilerin mülkiyetindeki taşınır veya taşınmaz mallara, kamusal kullanıma tahsis edilmiş veya bırakılmış yol, meydan, park gibi orta mallarına ve kamu hizmetinde kullanılan mallara zarar vermeyecek, bunların kullanımına ve bunlara ulaşılmasına engel olmayacaktır.

Belirtilen hükümlerin ihlal edilmesi nedeniyle idarenin maruz kalabileceği tüm zarar, ceza, tazminat ve benzeri sorumluluklar ile bunların mali sonuçlarından doğacak giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır.” hükmü,

Anılan Şartname’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 19’uncu maddesinde “İşyerinde, işin başlamasından kabul belgesinin verilmesine kadar her türlü araç, malzeme, ihzarat, makine ve taşıtlar ile sözleşme konusu hizmet işinin korunmasından yüklenici sorumludur.

Yüklenici, kazaların, zarar ve kayıpların meydana gelmesini önlemek amacı ile gereken bütün önlemleri almak ve kontrol teşkilatı tarafından, kaza, zarar ve kayıp ihtimallerini azaltmak için verilecek talimatların hepsine uymak zorundadır.

Yüklenici, işin devamı süresince iş yerinde yapılacak çalışmalarda her türlü güvenlik önlemini almak zorundadır. İş sahasında veya çevresindeki bölgede, yeterli güvenlik önleminin alınmaması nedeniyle doğabilecek hasar ve zararın ödenmesinden yüklenici sorumludur. Ayrıca yüklenici, işyerinde kullanılan ekipmanın neden olabileceği kazalardan korunma usullerini ve önlemlerini çalışanlara öğretmek zorundadır. Bu konularda gerek kontrol teşkilatı tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir.

Hizmet türüne göre sigorta gerektiği takdirde uygulanacak sigorta türü veya türleri ve teminat limitleri günün koşullarına uygun olmak şartıyla sözleşmesinde veya eklerinde belirtilir.

Düzenlenen sigorta poliçelerinde, idare işveren sıfatıyla, yüklenici ise işi gerçekleştiren sıfatıyla ve varsa alt yükleniciler yer almalıdır. Kıymetler tam değer üzerinden sigorta ettirilmelidir.

Sözleşmesinde istenilmiş olması halinde, sigortalara ilişkin limitlerin işe başlama tarihinin yıl dönümündeki güncel değerlere yükseltilmesi zorunludur.

Yüklenici, idarelerce istenen söz konusu sigortalara ilişkin poliçeleri ve ödeme kanıtlarını, iş fiili olarak başlamadan önce idareye vermek zorundadır. Sigortalar tamamlanmadığı sürece avans ve hakediş ödemesi yapılmaz.

Sigorta poliçelerinde belirlenen, yüklenicinin kusurlu olduğu hallerde, kusur nedeniyle sigortanın karşılamadığı bedeller için yüklenici idareden bir istekte bulunamaz.

Sigorta yükümlülüğünün kabul süresinin sonuna kadar olan süreçte devam edip etmeyeceği veya ne ölçüde devam edeceği, bu süreci düzenleyen madde hükümleri de göz önünde tutularak sözleşme veya eklerinde belirtilir.

Sözleşmenin feshi veya işin/hesabın tasfiyesi halinde bu sigortalar, iş yeni yükleniciye ihale edilinceye kadar devam ettirilir ve bu süreye ilişkin sigorta giderleri ilk yükleniciye ait olur. Ancak bu süre, fesih veya tasfiye tarihinden başlamak üzere üç (3) ayı geçemez.” hükmü,

Anılan Şartname’nin “Yüklenicinin kusuru dışındaki hasar ve zararlar” başlıklı 20’nci maddesinde “Olağanüstü haller ve doğal afetlerin işyerlerinde ve yapılan işlerde meydana getireceği hasar ve zararlar ile sigortalanabilir riskler sigorta kapsamında olsun veya olmasın yüklenici bu hasar ve zararlar için idareden hiç bir bedel isteyemez. Ancak bu hasar ve zararlar nedeniyle meydana gelecek gecikmeler için yükleniciye gerekli süre uzatımı verilir.

Savaş, yurt içinde seferberlik, ayaklanma, iç savaş ve bunlara benzer olaylar veya yüklenici ve varsa alt yüklenici tarafından kullanılmadıkça bir nükleer yakıttan kaynaklanan radyasyonlar ve bunların gerektirdiği önlemler sonucunda meydana gelecek riskler gibi sigortalanması mümkün olmayan türden riskler ile idarenin işlerin tamamlanmış kısımlarını teslim alarak kullanmasından dolayı doğacak riskler idareye aittir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 76’ncı maddesinde ” …76.4. İstekliler tarafından ilgili mevzuatı gereğince yapılması gereken sigorta giderleri, tip idari şartnamelerin ‘Teklif fiyata dâhil olan giderler’ maddesi kapsamında teklif fiyatına dâhil edilecektir. İhale dokümanında iş ve/veya işyerlerinin sigortalanmasının ayrıca istendiği durumlarda sigorta türü veya türleri ile sigorta teminatının kapsam ve limitinin belirlenmesi gerekmektedir.

Sigorta türleri belirtilmesine rağmen sigorta teminatının kapsamı ve limitinin belirlenmediği hallerde iş ve/işyerlerinin sigortalanmasının asgari limitler dâhilinde istendiği kabul edilecektir. Sigorta türü veya türlerinin belirlenmediği hallerde ise, iş ve/işyerlerinin sigortalanmasının istenmediği kabul edilmek suretiyle teklifler değerlendirilecektir.

76.5. İhale dokümanında iş ve/veya işyerlerinin sigortalanmasına ilişkin yükümlülüğün yükleniciye ait olduğu belirtilerek sigorta türü veya türleri ile sigorta teminatının kapsam ve limitinin belirlendiği ihalelerde, isteklilerden ihale aşamasında sigortaya ilişkin herhangi bir belge (taahhütname, sigorta poliçesi vb.) sunmaları istenmeyecektir. Bu durumda, sözleşmenin yürütülmesi aşamasında yüklenici tarafından sigorta poliçesi sunulacağına ilişkin düzenleme teknik şartnamede yapılacaktır.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 30 ADET PANELVAN SÜRÜCÜSÜZ YAKITSIZ ARAÇ KİRALAMA HİZMET ALIMI İŞİ

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

30 ADET PANELVAN

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: HATAY İL TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ YERLEŞKESİ” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.

Vergi, resim, harç, sigorta giderleri, köprü ve otoyol geçiş ücretleri

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İş ve işyerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 21’inci maddesinde “21.1. İş ve işyerlerinin korunmasına ilişkin sorumluluk Genel Şartnamenin 19 uncu maddesinde düzenlenen esaslar dahilinde yükleniciye aittir.

21.2. Sigorta türleri ile teminat kapsamı ve limitleri:

21.2.1. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İŞİN ADI” başlıklı kısmında “Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü – İlçe Müdürlükleri ve Döner Sermaye İşletmesinin Resmi hizmetlerinin etkin, ekonomik, verimli halde aksatılmadan yürütülebilmesini sağlamak amacıyla 237 sayılı Taşıt Kanunu ve bu kapsamda yürürlükteki genelgeler doğrultusunda çalıştırılmak üzere aşağıda cins, miktarları ve çalışma yerleri belirtilen hizmet araçlarını sürücüsüz, yakıtsız, bakım-onarım, tamir masrafları ile her türlü vergi, resim, harç, muayene, trafik sigortası, kasko v.b. giderler yükleniciye ait olmak üzere 01.02.2025 – 31.12.2025 tarihleri arasında 11 ay süre ile araç kiralama hizmet alımı işidir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “KONU VE KAPSAM” başlıklı 1’inci maddesinde “…a) 30 adet panelvan araç: En az 4 ve üstü yolcu kapasiteli, 1250-1690 cc motor hacimli, hava yastıklı (Airbag) dizel, Klimalı (Isıtma- Soğutma) (2020 model ve üstü) olup; araçlar idarenin faaliyet alanlarında çalışacaktır. Aynı zamanda İl dışı görevlendirmelerde de kullanılabilecektir…“düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “KİRALANACAK ARAÇLA İLGİLİ HUSUSLAR” başlıklı 3’üncü maddesinde “…b) Araçlarla ilgili Zorunlu Mali Mesuliyet, Kasko Sigortası, her türlü vergi ve buna benzer yasal sorumluluklar yükleniciye ait olup zamanında yerine getirilecektir.

…

h) Araçların Fenni muayeneleri, Trafik Sigortaları, Kaskoları zamanında yapılacak, Fenni muayenesi Trafik Sigortası veya Kaskoları yapılmayan araç göreve çıkarılmayacak olup, göreve çıkarılmadığı her gün için aracın yevmiyesi kesilecektir. Bu konuda yüklenicinin itiraz hakkı bulunmamaktadır…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “CEZA İŞLEMLERİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR” başlıklı 6’ncı maddesinde “…i) İhale konusu araçların kullanılması sırasında araç sürücülerinin trafik kural ihlalleri neticesinde kesilen trafik para cezaları (İdare) araç sürücüsü tarafından ödenecektir. Ancak aracın teknik donanımının uygunsuzluğundan kaynaklı ve gerekli muayenelerinin zamanında yaptırılmaması gibi sebeplerle kesilen trafik para cezalarından yüklenici sorumlu olacaktır…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Diğer Hususlar” başlıklı 9’uncu maddesinde “…c) Araçların trafik kazası arıza, bakım ve onarım ve benzeri maddi manevi tüm hasarlarla karşılaşması durumunda tüm masraflar yüklenici tarafından karşılanacaktır…” düzenlemesi yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan hükümlerden, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kapsamında yapılan sözleşmelerin uygulanmasında tarafların eşit hak ve yükümlülüklere sahip olduğu, ihale dokümanı ve sözleşmelerde bu prensibe aykırı maddelere yer verilemeyeceği, yüklenicinin Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde öngörülen yükümlülükleri ve yasakları ihlal ederek idareye veya üçüncü kişilere verdiği zararlardan bizzat sorumlu olduğu, hizmet türüne göre sigorta gerektiği takdirde uygulanacak sigorta türü/türlerinin ve teminat limitlerinin günün koşullarına uygun olmak şartıyla sözleşme veya eklerinde belirtileceği, sigorta türlerinin belirlendiği ancak sigorta teminatının kapsamı ve limitinin belirlenmediği hallerde sigortanın asgari limitler dâhilinde istenildiğinin kabul edileceği, sigorta poliçelerinde belirlenen yüklenicinin kusurlu olduğu hallerde kusur nedeniyle sigortanın karşılamadığı bedeller için yüklenicinin idareden bir talepte bulunamayacağı anlaşılmaktadır.

14.01.2025 onay tarihli ihale komisyonu kararına göre, 12 adet ihale dokümanı indirilen söz konusu ihaleye 5 isteklinin katıldığı, Aytem Yemekçilik Gıda Temizlik Oto. Taş. Tur. İnş. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti., Eminel Temizlik Bilgisayar İnşaat Taş. Tur. Yemek. Unlu Mam. San. ve Tic. Ltd. Şti. ve İsa Araç Kiralama Hizmetleri Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin geçici teminat tutarının yetersiz olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, Prestij Grup Otomotiv Elektroteknik İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi, İnterteks Otomotiv Akar. İnş. San. ve Tic. A.Ş.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

İhale konusu işin sürücüsüz ve yakıt hariç araç kiralama işi olduğu, iş kapsamında 30 adet panelvan tipi araç kiralanacağı, araç şoförlerinin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, bir başka ifade ihale kiralanacak araçlarının tamamının idare personelince kullanılacağı anlaşılmaktadır.

Teknik Şartname’nin yukarıda yer verilen ilgili maddelerinden kiralanacak araçların bakım, onarım, tamir masrafları, her türlü vergi, resim, harç, muayene, trafik sigortası, kasko giderleri ve buna benzer yasal sorumlulukların yükleniciye ait olduğu, trafik kazası, arıza, bakım ve onarım gibi hallerde ortaya çıkan maddi manevi zarar durumunda da tüm sorumluluğun yükleniciye ait olduğu anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden yüklenicilerin ilgili mevzuata göre alınması zorunlu olan güvenlik ve sağlık tedbirlerini almakla yükümlü olduğu anlaşılmakla birlikte, idarece araçlarla ilgili zorunlu mali mesuliyet ve kasko sigortasının yüklenicinin sorumluluğunda olduğunun belirtildiği, araçlara ilişkin olarak trafik kazası, arıza, bakım ve onarım gibi hallerde ortaya çıkan maddi manevi zarar durumunda da tüm sorumluluğun yükleniciye ait olduğu yönünde düzenleme yapıldığı, mevcut ihalede şoförlerin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, araçların idare personeli tarafından kullanılacağı hususu dikkate alındığında, ilgili maddeler uyarıca meydana gelebilecek tazmin sorumluluğunun tamamen yüklenici üzerinde bırakıldığı ve Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin genel hükümlerinin kapsamının dışına çıkıldığı, idarenin personelinin kusurundan doğacak zararların da yüklenicinin sorumluluğu kapsamına alındığı, şikâyete konu düzenlemenin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 4’üncü maddesinde hüküm altına alınan eşit hak ve yükümlülükler ilkesine aykırı olduğu ve isteklilerin sağlıklı teklif oluşturmasını engeller nitelikte olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin “Yetki belgesi türleri” başlıklı 6’ncı maddesinde “(1) A türü yetki belgesi: Otomobille ticari tarifeli veya tarifesiz olarak, yurt içi veya uluslararası yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

a) A1 Yetki Belgesi: Yurtiçi tarifeli veya tarifesiz yapacaklara,

…

(8) K türü yetki belgesi: Yurtiçi eşya taşımacılığı veya hususi taşımacılık yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilir. Taşımanın şekline göre aşağıdaki türlere ayrılır:

a) K1 yetki belgesi: Ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacaklara,

…

verilir…” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

…

7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması ve/veya sağlaması gerektiği bu şartnamenin 7 nci maddesi dışındaki maddeleri ile teknik şartnamede belirtilen aşağıdaki belgeler ve/veya yeterlik kriterleri:

{Belirtilmemiştir}

7.5.5 Bu Şartnamenin 7 nci maddesi dışında ihale dokümanında sayılan diğer belgeler ve/veya düzenlenen diğer yeterlik kriterleri tekliflerin değerlendirilmesinde dikkate alınmaz…” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “KONU VE KAPSAM” başlıklı 1’inci maddesinde “…a) 30 adet panelvan araç: En az 4 ve üstü yolcu kapasiteli, 1250-1690 cc motor hacimli, hava yastıklı ( Airbag) dizel, Klimalı ( Isıtma- Soğutma) (2020 model ve üstü) olup; araçlar idarenin faaliyet alanlarında çalışacaktır. Aynı zamanda İl dışı görevlendirmelerde de kullanılabilecektir…“düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “KİRALANACAK ARAÇLA İLGİLİ HUSUSLAR” başlıklı 3’üncü maddesinde “a) 25/02/2004 tarihli ve 25384 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren KARAYOLU TAŞIMA YÖNETMELİĞİ’nde 08/09/2004 tarih 25577 sayılı Resmi Gazete ve 15/12/2004 tarihli 25671 sayılı Resmi Gazete ile değişiklikler sonucunda karayolunda eşya ve yolcu taşımacılığı ile ilgili standartlar belirlenmiş ve bu işi yapanların TAŞIMA BELGESİ alınması zorunluluğu getirilmiştir. Bu kapsamda Panelvan Kombi ve pikap araçlar için K1 belgesi ve binek araçlar için A1 belgesi ayrıca her araç için araç taşıt kartı bulunacaktır. (Yıldızlı Belgeler Kabul Edilmeyecektir.) Bu araçların kullanım şekli ruhsatlarında ticari olarak belirtilecektir…” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından özetle, Teknik Şartname’nin 3’üncü maddesinde belirtilen A1 yetki belgesinin iş kapsamında kiralanacak araçlar ile uyumlu olmadığı iddia edilmektedir.

Mevcut ihale kapsamında Hatay İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, ilçe müdürlükleri ve döner sermaye işletmesinin resmi hizmetlerinin yürütülebilmesi amacıyla 30 adet panelvan tipi araç kiralanacağı anlaşılmaktadır.

İtiraza konu Teknik Şartname maddesinde kiralanacak panelvan, kombi ve pikap tipi araçlarda K1 yetki belgesinin, binek araçlarda ise A1 yetki belgesinin bulunacağı düzenlenmektedir. Diğer taraftan ilgili belgelerin mevcut ihalede yeterlik kriteri olarak belirlenmediği görülmüştür.

İhaleye ait birim fiyat teklif cetvelinde “30 adet panelvan sürücüsüz yakıtsız araç kiralama işi” için satır açıldığı, ayrıca ihale dokümanı kapsamında kasko değerlerini gösteren tablonun bulunduğu, ilgili tablodaki 30 satırın tümünde “kombi tipi araç” ifadesinin yer aldığı, Teknik Şartname’nin 1’inci maddesinde kiralanacak panelvan araçlara ait teknik özelliklerin düzenlendiği görülmüştür.

Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin “Yetki belgesi türleri” başlıklı 6’ncı maddesinden A1 yetki belgesinin otomobille ticari tarifeli veya tarifesiz olarak yurtiçinde yolcu taşımacılığı yapacaklara verileceği, K1 yetki belgesinin ise yurtiçinde ticari amaçla eşya taşımacılığı yapacaklara verileceği anlaşılmaktadır.

İdareceTeknik Şartname’nin 3’üncü maddesinde kiralanacak panelvan, kombi ve pikap tipi araçlarda K1, binek araçlarda A1 yekti belgesi bulunması gerektiğinin düzenlendiği, bu noktada başvuru sahibi tarafından A1 yetki belgesinin iş kapsamında kiralanacak araçlar ile uyumlu olmadığı iddia edilmekle birlikte, ihale dokümanı kapsamında yer alan belgelerden mevcut ihalede 30 adet panelvan tipi araç kiralanacağının anlaşıldığı, bir diğer ifade ile mevcut alımda binek araç kiralanmayacağı, netice itibariyle ilgili maddede yer alan panelvan, kombi ve pikap araçlar için belirtilen K1 belgesinin dikkate alınması ve yükleniciden bu belgelerin istenmesi gerektiği değerlendirilmiş olup, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Temel hak ve hürriyetlerin korunması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…Devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorundadır…” hükmü,

4734 sayılı Kanun’un “İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikâyet ve itirazen şikâyet başvurusunda bulunabilirler…” hükmü,

Aynı Kanun’un “İdareye şikâyet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “…İdare, şikâyet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır…” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Şikâyet başvurusu üzerine inceleme” başlıklı 10’uncu maddesinde “…(1) İhalelere ilişkin olarak öncelikle ihaleyi yapan idareye şikâyet başvurusunda bulunulur.Bu şikayet başvuruları, süresinde ve usulüne uygun sözleşme imzalanmadan önce yapılmış olması halinde idare tarafından incelenerek sonuçlandırılır.

…

(3) İdare tarafından yapılan inceleme sonucunda on gün içerisinde 11 inci maddedeki kararlardan biri alınarak başvuru sonuçlandırılır…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Kararlarda bulunacak hususlar” başlıklı 12’nci maddesinde “(1) Şikâyet başvurusu üzerine idare tarafından alınacak kararlarda aşağıdaki hususlar gösterilir:

a) İhalenin adı ve ihale kayıt numarası,

b) Başvuru sahibinin, varsa vekil ya da temsilcisinin adı, soyadı veya unvanı ve adresi

c) Başvurunun idare kayıtlarına alındığı tarih ve sayı,

ç) Başvuru üzerine alınan diğer kararlar ve yapılan işlemlerin özeti,

d) İleri sürülen iddiaların, olayların ve hukuki dayanaklarının özeti,

e) İddiaların ve olayların değerlendirilmesi,

f) Kararın dayandığı hukuki sebepler ile gerekçeleri ve karar sonucu,

g) Şikayetin kısmen veya tamamen haklı bulunması halinde, yapılması gereken düzeltici işlemler,

ğ) Karar tarihi ile kararı alanların adı ve soyadı ile imzası.

h) Kararın tebliğ ediliş şekline göre; iadeli taahhütlü mektupla gönderilme, imza karşılığı elden teslim edilme, faksla gönderilme veya EKAP üzerinden gönderilme tarihi,

ı) Karara karşı başvuru yapılabilecek itiraz mercii ve başvuru süresi.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından ihale dokümanının 08.01.2025 tarihinde edinildiği ve aynı tarihte söz konusu dokümana karşı idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğu, idare tarafından 12.01.2025 tarihli işlemi ile şikâyete cevap verildiği ve bahse konu kararın 13.01.2025 tarihinde başvuru sahibine tebliğ edildiği tespit edilmiştir.

İlgili şikayete cevap yazısında “İl Müdürlüğümüzce 14.01.2024 tarihinde saat:14:00 yapılacak olan 2024/1813911 IKN’li 30 adet sürücüsüz yakıtsız panelvan araç kiralama hizmet alımı ile ilgili şikayet dilekçeniz incelenmiştir. İl Müdürlüğümüzün birden fazla takvim yılına sirayet gelen araç kiralama ihalelerimizin son üç yılın araç kullanım km’si değerlendirilmiştir. Yüksek km’li taksi çıkması araçların ihaleye girebildiği ve sıklıkla bakım onarıma gittiği bir günlük araca ödenecek yevmiye gideri, bakıma gidiş geliş yakıt sarfiyatı ve bakıma götüren şoför mesaisi tasarruf tedbirleri kapsamında kamuya zarar oluşturmaması göz önünde bulundurularak km sınırlaması konulmuştur. Ayrıca; deprem bölgesi olmamızdan dolayı yolların çukurlu, bozuk ve yoğun trafikli olmasından dolayı bakımlı araçların olması tercih edilmiş ve ağır hasarlı olmaması şartı da konulmuştur.” ifadelerine yer verilerek anılan isteklinin şikayet başvurusu reddedilmiştir.

İdarece anılan istekliye 13.01.2025 tarihinde tebliğ edilen şikayete cevapta İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 12’nci maddesinde yer alan bütün hususların belirtilmediği görülmekle birlikte, başvuru sahibi tarafındanşikâyet başvurusunun reddi üzerine 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ikincil mevzuatında belirtilen şekil ve süre şartlarını sağlayarak Kamu İhale Kurumu’na itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu ve iddia edilen konuların esas yönünden incelendiği, kaldı ki idare tarafından şikayet başvurusuna cevap verilmediğinde şikayet başvurusunun zımnen reddedildiği anlamına geleceği, dolayısıyla mevcut durumda başvuru sahibi bakımından herhangi bir hak kaybının yaşanmadığı ve anılan hususun esasa etkili bir sonuç doğurmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddiasında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddiasının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.