Toksikolojik ve ekotoksikolojik belge talepleri yerli üreticilerin rekabetini nasıl etkiler ve hukuka aykırılık teşkil eder mi (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Promise Çevre Sağlığı İlaçları ve Hizm. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı Mali Hizmetler Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2025/314445 İhale Kayıt Numaralı “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Vektör Kontrolü İçin Biyosidal İlaç Alımı İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı Mali Hizmetler Müdürlüğütarafından 07.04.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Vektör Kontrolü İçin Biyosidal İlaç Alımı İşi” ihalesine ilişkin olarak Promise Çevre Sağlığı İlaçları ve Hizm. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.nin 17.03.2025 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 24.03.2025 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 28.03.2025 tarih ve 181528 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 28.03.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/731 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Mevcut ihalede işin tamamı için teklif verileceği, ancak bu durumun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun rekabet ve kamu kaynaklarının verimli kullanılması ilkelerine aykırılık teşkil ettiği, söz konusu alımdaki ürün çeşitliliği nedeniyle sınırlı sayıda firmanın ihaleye katılabileceği, 9 farklı biyosidal ürün kaleminin tamamını karşılayabilecek kapasitede sınırlı sayıda firmanın bulunduğu,

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkeleri doğrultusunda, kamu alımlarında daha fazla firmanın ihaleye katılımının teşvik edilmesi ve kamu kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması gerektiği, kısmi teklif verilmesine imkan tanınması durumunda, her bir ürün kalemi için rekabetin daha fazla oluşacağı ve daha uygun fiyatlarla alım yapılabileceği,

İdare tarafından verilen cevapta, ihalenin tek parça olarak gerçekleştirilmemesi durumunda, sürecin uzayacağı ve alımın gecikeceği yönünde gerekçelerin öne sürüldüğü, ancak kamu alımlarında esas olanın rekabetin sağlanması olduğu, ayrıca ihalenin kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilmesi durumunda ihale sürecinde gecikme yaşanacağına dair somut bir gerekçenin bulunmadığı,

2) Teknik Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinde

“…3. 3.000 LT KARASİNEK ERGİN MÜCADELESİ İÇİN KULLANILACAK OLAN AÇIK ALAN ULV İNSEKTİSİTİ

a) Kullanılacak Biyosidal ürün 1R-Transphenothrin %5 veya Deltamethrin %2,5 olacaktır.

b) Biyosidal ürün % 10 – % 22,5 (Saf) anti rezistans (Direnç kırıcı PBO) içermelidir.

c) Ürün EC (Emilsiyon Konsantre) formulasyon yapısında olmalı, içeriğinde xylen veya bitrex bulunmamalıdır…” düzenlemelerinin yer aldığı, söz konusu düzenlemenin yalnızca belirli firmaların ürünlerinin uygun hale getirilmesine yol açtığı, bir diğer ifade ile Envu firması (K-othrine pro) ve Sumitomo firmasının (Natura S 5.2.14 EC) ürünlerinin uygun hale getirildiği, bu yolla rekabetin ortadan kaldırıldığı, alternatif ürünlerin önü kesilerek tekelleşmeye yol açıldığı, piyasada mevcut ve etkinliği kanıtlanmış alternatif biyosidal ürünlerin devre dışı bırakıldığı,

Farklı formülasyon tiplerinin örneğin “ME – Mikro Emülsiyon” ihaleye dahil edilmemesi ile yalnızca belirli firmaların ürünlerine avantaj sağlandığı, diğer firmaların ihaleye katılımının engellendiği, aynı şekilde PBO oranının dar bir aralıkta belirlendiği, farklı formülasyonlara sahip ürünlerin ihaleye girmesinin engellendiği, PBO içeriğinin daha geniş aralıkta belirlenmesi ile daha fazla ürüne ihaleye katılım şansı verilebileceği, alternatif firmaların ihaleye katılımını sağlamak amacıyla “en az” gibi ibarelere yer verilerek daha geniş bir formülasyon ve içerik aralığına imkan tanınması gerektiği,

3) Teknik Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinde

“…6. 2.500 LT KAPALI ALAN MÜCADELESİNDE REZİDÜEL UYGULAMADA KULLANILACAK İLAÇLAR

a) Formülasyon tipi Lambda Cyhalothrin %9-10 CS veya Formülasyon tipi EC veya CS, %20 Cypermethrin, %2 Tetramethrin olmalıdır…” düzenlemesinin yer aldığı, söz konusu düzenlemede “en az” veya “en fazla” gibi ibarelerin bulunmadığı, teknik kriterlerin gereğinden fazla daraltıldığı, ilgili düzenlemenin belirli ürünleri işaret eden bir hale getirildiği, alternatif ve etkili ürünlerin değerlendirilmesinin engellendiği, piyasada mevcut ve ruhsatlı birçok ürünün ihaleye katılımının kısıtlandığı, yalnızca belirli firmalara avantaj sağlandığı, “en fazla” ve “en az” ifadelerinin eklenmesi ve daha rekabetçi bir ortamın oluşturulması gerektiği, alternatif ürünlerin değerlendirilmesiyle hem fiyat avantajının sağlanacağı hem de en etkin çözümlerin sunulabileceği,

İdare tarafından verilen cevapta Teknik Şartname’de belirtilen formülasyonlara uygun 12 ürünün ihaleye teklif verebildiğinin belirtildiği, ancak, Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesi uyarınca rekabetin en üst seviyede sağlanması gerektiği, ayrıca belirtilen 12 farklı ürün için ihaleye girecek firma tarafından ruhsat sahibi firmadan satış yetkisi alınması gerektiği, ihale kısmi teklife kapalı olduğundan ve diğer maddeler kapsamında tek olan ürünler bulunduğundan satış yetkisi alınamayacağı, bu açıdan mevcut ürün için satış yetkisi alınsa dahi teklif verilemeyeceği,

Ayrıca kendini kanıtlamış ve etkili formülasyonların tercih edildiğinin de belirtildiği ancak bu durumun alternatif ürünlerin dışlanmasını haklı kılmadığı, teknik etkinliği kanıtlanmış birçok ürünün mevcut Şartname düzenlemeleri nedeniyle ihaleye teklif veremediği,

Teknik Şartname’nin daha esnek hale getirilmesi ile rekabetin daha fazla oluşacağı, kamu kaynaklarının daha etkin kullanılacağı, daha uygun fiyatlarla kaliteli ürün temin edileceği, alternatif firmaların ihaleye katılımını sağlamak amacıyla “en fazla” veya “en az” ibarelerine yer verilmesi gerektiği,

4) Teknik Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinde

“…8. 500 LT/KG KAPALI ALAN MÜCADELESİNDE REZİDÜEL UYGULAMADA KULLANILACAK İLAÇLAR

a) Kullanılacak biyosidal ürün içeriği Lambdacyhalothrin %10 veya Bendiocarp %80 olacaktır.

b) Ürün WP formülasyonunda, suda eriyen saşe yapısında olmalıdır…” düzenlemesinin yer aldığı, ancak ilgili maddede yalnızca WP formülasyonuna yer verilmesinin alternatif formülasyonları dışladığı ve rekabeti sınırlandırdığı, ZC (Capsule Suspension) formülasyonuna yer verilmemesinin daha fazla firmanın ihaleye katılımını engellediği, kamu kaynaklarının verimli kullanımını sınırlandırdığı, ZC formülasyonunun mikro kapsül teknolojisi sayesinde etken maddenin kontrollü salınımını sağladığı, uzun süreli etkinlik sunduğu ve çevresel dayanıklılığı artırdığı, WP formülasyonlarının uygulama sırasında tozlanma riski oluşturabilmesine karşın ZC formülasyonunun bu riski ortadan kaldırarak kullanıcı güvenliğini artırdığı, ZC formülasyonunun dahil edilmesi ile piyasada etkinliği kanıtlanmış daha fazla ürünün ihaleye katılımına olanak sağlanacağı,

“Suda eriyen saşe yapısında olmalıdır” ibaresinin gereksiz bir kısıtlama yarattığı, farklı ambalaj çözümlerine imkan vermediği, bu kısıt kaldırılarak alternatif ürünlerin ihaleye katılımının arttırılabileceği, farklı ambalaj türleri ve formülasyon seçeneklerine izin verilmesiyle saha koşullarına göre en uygun ürünlerin kullanımının sağlanacağı,

İdare tarafından, toz formülasyonlarının havaya yayılmasını engellemek amacıyla suda eriyen saşe formunun istendiğinin belirtildiği, ancak ZC formülasyonu gibi alternatif formülasyonların da uygulama güvenliğini artırdığı ve bu gerekçeyi geçersiz kıldığı,

Ayrıca kendini kanıtlamış ve etkili formülasyonların tercih edildiğinin de belirtildiği, ancak bu durumun alternatif ürünlerin dışlanmasını haklı kılmadığı, ZC formülasyonunun birçok sahada etkinliğini kanıtladığı, alternatif ürünlerin dışlanmasının ihale mevzuatına ve kamu yararına aykırı olduğu,

İdarece şikayete cevapta “Agilis 10 SC, Alfatoks 10 SC, Alfasect, Zinon SC, Alfa Tagro SC, Soon-Alfa SC, Fendona %6 SC, Ente-Alf 10 SC, Maksi SC, Expel Alfa 10 SC, Impotek Alfasit SC, Multinext SC, Shock Out SC 12” gibi birçok ürünün örnek gösterildiği, ancak itiraza konu maddenin d) bendinde toksikolojik ve ekotoksikolojik yayın tabloları istendiğinden bu ürünlerden sadece birinin (Fendona %SC – BASF firması) ihaleye girebildiği, söz konusu cevabın geçerli olmadığı,

5) Teknik Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinde

“…9. 1000 KG KEMİRGEN (RODENTİSİT ) FARE MÜCADELESİ

Biyosidal ürün etken maddeleri ve oranları aşağıdaki formülasyonlardan biri ve belirtilen oranlarda olacaktır.

a) Kullanılacak biyosidal ürün içeriği Flocoumafen %0,005 veya Coumatetralyl %0,0375 olacaktır…” düzenlemesinin yer aldığı, ancak benzer etki mekanizmasına sahip ve dünya genelinde yaygın olarak kullanılan “%0,005 Brodifacoum” etken maddesinin Şartnameye dahil edilmediği, bu durumun ihaleye katılım sağlayabilecek alternatif firmaları sınırlandırdığı, rekabeti daralttığı, kamu yararını olumsuz etkilediği, söz konusu maddenin etkili ve kanıtlanmış bir rodentisit olduğu, Flocoumafen ve Coumatetralyl gibi antikoagülan etkiye sahip olduğu ve kemirgenler üzerinde güçlü ve uzun süreli etki gösterdiği, tek dozda etkili olması nedeniyle dirençli kemirgen popülasyonlarında önemli bir avantaj sağladığı, ayrıca tek tip etken madde kullanımına bağlı olarak kemirgenlerde zamanla direnç gelişebildiği, Brodifacoum’un Şartnameye dahil edilmesi ve farklı etken madde seçenekleri sunulması ile direnç yönetiminin güçlendirileceği, mücadelenin daha etkili hale getirileceği, Türkiye’de ve dünyada uzun yıllardır yaygın şekilde kullanıldığı, tedarik ve uygulama açısından hiçbir sorun teşkil etmediği, belirli bir firma veya ürün lehine rekabetin daraltılmasına neden olabilecek düzenlemelerin kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu,

İdarece fareler için farklı bir aktif madde düşünüldüğü gerekçe gösterilerek Brodifacoum’un şartnameye eklenmediğinin belirtildiği, ancak Brodifacoum’un, Flocoumafen ile aynı etki mekanizmasına sahip olduğu,

6) Teknik Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinin 3 (f), 4 (b), 8 (d) ve 9 (d) bentleri ile İdari Şartname’nin 7.2’nci maddesinin (ı) fıkrasında “Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminde bulunan aktif, düşürücü ve sinerjist maddelere ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik/Ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.” düzenlemesine yer verildiği, söz konusu düzenlemenin Kamu İhale Kurulu tarafından Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü görüşü doğrultusunda alınan kararlara açıkça aykırı olduğu ve ihalede rekabeti kısıtladığı, şöyle ki;

Biyosidal ürünlerin “Biyosidal Ürünler Yönetmeliği” hükümlerine uygun olarak ruhsatlandırılıp tescil edildiği, Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılarak piyasaya arz edilen ürünlerin, etkinliği resmi olarak tescil edilmiş ve kullanıma hazır ürünler olduğu, ruhsatlandırma için aranmayan bazı ek şartlar getirilerek kamu ihalelerine katılımın engellenmesinin hukuken mümkün olmadığı, mevcut ihalede toksikolojik ve ekotosikolojik çalışmalar bakımından getirilen şartların sadece belli sayıda yabancı şirket tarafından karşılanabildiği, yerli üreticinin bu şartları karşılamasının mümkün olmadığı, mevzuata uygun olarak ruhsatlandırılmış yerli üreticilere ait ürünlerin ihalelere katılımının engellendiği,

Mal alımı ihalelerinde, teknik kriter ve özelliklerin verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve fırsat eşitliğini sağlaması gerektiği, yerli malı teklif edilmesini engelleyici düzenlemelere yer verilemeyeceği, söz konusu düzenlemenin Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 14’üncü maddesine aykırı olduğu,

Kamu İhale Kurulu’nun 2025/UM.II-519 sayılı kararında Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün görüşüne başvurulduğu ve “…Teknik Şartname’nin 3’üncü maddesinin (e) bendinde yer alan “…Aktif madde üreticisinin yapmış/yaptırmış olduğu toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmalar veya analizler ihale dosyasında Türkçe olarak sunulmalıdır. Sunulan bu çalışmalar WHO, EU, FAO, EPA ve Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş üniversiteler tarafından desteklenmeli veya yapılmalıdır…” düzenlemesinin ihaleye katılımı kısıtladığı ve rekabeti engellediği…” yönünde karar verildiği, 2018/UM.I-721 sayılı kararda da aynı sonuca ulaşıldığı, ayrıca idare tarafından şikayete cevapta gerçeğe aykırı, yanıltıcı ifadelere yer verildiğiiddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1)Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar başlıklı 3’üncü maddesinde “(1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki tanımlar yanında;

…

f) Kısmi teklif: Birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde; alımın birden fazla kalemden oluşması halinde, alımın niteliğine uygun olarak belirlenen bir veya birden fazla kısmına; ihale konusu alımın tek bir mala ilişkin olması durumunda ise aynı malın miktarlar itibarıyla belirlenen bir veya birden fazla kısmına verilen teklifi,

…

İfade eder.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Aday veya isteklinin mesleki faaliyetini sürdürdüğünü ve teklif vermeye yetkili olduğunu gösteren belgeler” başlıklı 36’ncı maddesinde “…(5) Birden çok mal kaleminin birlikte alındığı bir ihalede; bir veya birden çok mal kaleminin satış faaliyetinin yerine getirilebilmesi için ilgili mevzuat gereğince özel bir izin, ruhsat veya faaliyet belgesi alınması zorunlu, diğer mal kalemleri için ise bu belgelerin alınması zorunlu değil ise alımların birlikte yapılabilmesi için alımlar arasında bağlantı olması ve ihalenin kısmi teklife açılması zorunludur. İdare alımın niteliğini esas alarak iş ortaklığı ve/veya konsorsiyumların bu belge veya belgeleri sunmasına yönelik olarak ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede gerekli düzenlemeyi yapar.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yerli malını teklif edenler lehine fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 61’inci maddesinde “…(4) Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı tanınan ve birden fazla mal kaleminden oluşan ihalelerin, kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilmesi ve fiyat avantajı tanınan her bir kısmın tek bir mal kaleminden oluşması zorunludur. Ancak, birbirini tamamlayan veya teknik zorunluluklar nedeniyle birlikte alınması gereken mal kalemlerine bir kısımda yer verilebilir. Kısmi teklife açık ihalelerde, kısımların birinde, birkaçında veya tamamında yerli malı teklif eden istekliler lehine aynı veya farklı oranlarda fiyat avantajı sağlanabilir. Yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı, yerli malı teklif etmeyen diğer isteklilerin söz konusu mal kalemi için teklif ettikleri bedele, kendi teklif bedelleri üzerinden ihale dokümanında belirlenen fiyat avantajı oranı esas alınarak hesaplanan tutarın eklenmesi suretiyle bulunur…” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal alımı ihalelerinde istenecek belgeler” başlıklı 54’üncü maddesinde “…ğ) Birden çok mal kaleminin birlikte alındığı bir ihalede; bir veya birden çok mal kaleminin satış faaliyetinin yerine getirilebilmesi için ilgili mevzuat gereğince özel bir izin, ruhsat veya faaliyet belgesi alınması zorunlu, diğer mal kalemleri için ise bu belgelerin alınması zorunlu değil ise alımların birlikte yapılabilmesi için alımlar arasında bağlantı olması ve ihalenin kısmi teklife açılması zorunludur. İdare alımın niteliğini esas alarak iş ortaklığı ve/veya konsorsiyumların bu belge veya belgeleri sunmasına yönelik olarak ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede gerekli düzenlemeyi yapmak zorundadır…” açıklaması,

İhale İlanı’nın 10’uncu maddesinde “10. Bu ihalede, işin tamamı için teklif verilecektir.” düzenlemesi,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Vektör Kontrolü İçin Biyosidal İlaç Alımı İşi

b) Türü: Mal alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Vektör Kontrolü İçin 9 Kalem Biyosidal İlaç Alımı İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/teslim edileceği yer: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Sağlık İşleri Daire Başkanlığının belirlediği yerlere teslim edilecektir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif ve sözleşme türü” başlıklı 19’uncu maddesinde “19.1. İstekliler tekliflerini, her bir iş kalemi için teklif edilen birim fiyatlarının miktarlarla çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat şeklinde vereceklerdir. İhale sonucu, ihale üzerinde bırakılan istekliyle her bir iş kalemi için teklif edilen birim fiyatların miktarlarla çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme imzalanacaktır…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede işin tamamı için teklif verilecektir…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Fiyat avantajı uygulanması” başlıklı 35.3’üncü maddesinde “35.3.1. Bu madde boş bırakılmıştır…” düzenlemesi yer almaktadır.

İhaleye ait birim fiyat teklif cetveline aşağıda yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden birim fiyat teklif alınmak suretiyle ihale edilen mal alımı ihalelerinde, bir kısım mal kalemi için ilgili mevzuat gereğince özel bir izin, ruhsat veya faaliyet belgesi alınmasının zorunlu olduğu,diğer mal kalemleri için ise bu belgelerin alınmasının zorunlu olmadığı durumlarda ihalenin kısmi teklife açılmasının zorunlu olduğu, diğer taraftan yerli malı teklif eden istekliler lehine fiyat avantajı tanınan ve birden fazla mal kaleminden oluşan ihalelerin de kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilmesi gerektiği, kamu ihale mevzuatında aksi durumlara yönelik ise emredici bir hüküm bulunmadığı, dolayısıyla bu hususta idarelere takdir yetkisi tanındığı anlaşılmaktadır.

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı Mali Hizmetler Müdürlüğü tarafından “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere Vektör Kontrolü İçin Biyosidal İlaç Alımı İşi”nin açık ihale usulüyle ve kısmi teklife kapalı olarak gerçekleştirildiği, 18.04.2025 onay tarihli ihale komisyonu kararına göre, 8 adet ihale dokümanı indirilen 9 kalem biyodisal ürün alımına ilişkin ihaleye 3 isteklinin katıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak Doğu Pest İnşaat Peyzaj İlaçlama Ltd. Şti.nin, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak ise Abe Biyosidal Makina İnşaat Mühendislik Petrol Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin belirlendiği görülmüştür.

İdarece başvuru sahibinin şikayet dilekçesine verilen cevapta ihalenin kısmi teklife açılmamasına ilişkin olarak, ürünlerin zarar görebileceği, işin gecikmesine neden olunabileceği, ihtiyaçların uygun şartlarda, zamanında karşılanmaması ve kaynakların verimli kullanılmaması gibi risklerin bulunduğu, ayrıca alım yapılacak ürünler arasında doğal bir bağlantı bunulduğu gerekçelerine yer verildiği görülmüştür.

Kamu ihale mevzuatında kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilme zorunluluğu bulunan ihalelerin açıkça belirtildiği, ilgili düzenlemelerin dışında kalan alımlarda ise kısmi teklif verilmesine izin verilip verilmemesi hususunda idarelerin takdir yetkisinin bulunduğu, 9 kalem biyodisal ürün alımına ilişkin mevcut ihaleye ait ihale dokümanı incelendiğinde, söz konusu işin kısmi teklife açık olarak gerçekleştirilme zorunluluğu bulunan ihalelerden olmadığının görüldüğü, dolayısıyla ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri uyarınca idarece takdir yetkisi kullanılarak söz konusu ihalenin kısmi teklife kapalı olarak gerçekleştirildiği anlaşılmış olup, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2, 3, 4 ve 5’inciiddialarına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kamu İhale Kurumu” başlıklı 53’üncü maddesinde “… b) Bu Kanuna göre yapılacak ihaleler ile ilgili olarak Kurumun görev ve yetkileri aşağıda sayılmıştır:

…

Kurum, görevlerinin yerine getirilmesinde resmi ve özel bütün kurum, kuruluş ve kişilerden belge, bilgi ve görüş isteyebilir. Belge, bilgi ve görüşlerin istenilen süre içinde verilmesi zorunludur…” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibinin 2, 3, 4 ve 5’inci iddiaları incelendiğinde; “3.000 LT KARASİNEK ERGİN MÜCADELESİ İÇİN KULLANILACAK OLAN AÇIK ALAN ULV İNSEKTİSİTİ”, “2.500 LT KAPALI ALAN MÜCADELESİNDE REZİDÜEL UYGULAMADA KULLANILACAK İLAÇLAR”, “500 LT/KG KAPALI ALAN MÜCADELESİNDE REZİDÜEL UYGULAMADA KULLANILACAK İLAÇLAR” ve “1000 KG KEMİRGEN (RODENTİSİT ) FARE MÜCADELESİ” iş kalemleri kapsamında tek marka ve modeli işaret eden ve ihaleye katılımı sınırlandırıcı düzenlemelere yer verildiği iddia edilmektedir.

Başvuru sahibinin bahse konu iddialarının akademik kuruluştan alınacak teknik görüş kapsamında değerlendirilmesi gerekmekle birlikte, başvuru sahibinin 6’ncı iddiası kapsamında yapılan inceleme neticesinde toksikolojik/ekotoksikolojik rapor taleplerinin ihaleye katılımı kısıtlayacağı gerekçesiyle mevcut ihalenin iptal edilmesi gerektiğinden, usul ekonomisi gereği akademik kuruluştan teknik görüş alınmasına gerek bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 6’ncı iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

Aynı Kanun’un “Şartnameler” başlıklı 12’nci maddesinde “…İhale konusu mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin teknik kriterlerine ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamelerde yer verilir. Belirlenecek teknik kriterler, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olacak, rekabeti engelleyici hususlar içermeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacaktır.

Teknik şartnamelerde, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamelerde teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilmeyecektir.

Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.“hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teknik şartname” başlıklı 14’üncü maddesinde “(1) Alınacak malın teknik kriterleri ve özellikleri, ihale dokümanının bir parçası olan teknik şartnamede düzenlenir. Teknik kriterlerin ve özelliklerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve fırsat eşitliğini sağlaması zorunludur. Bu şartnamelerde yerli malı teklif edilmesini engelleyici düzenlemelere yer verilemez.

(2) Teknik şartnamede, varsa ulusal standart ve dengi uluslararası standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenleme yapılabilir. Ancak ulusal standardın bulunmaması durumunda sadece uluslararası standart esas alınarak düzenleme yapılabilir.

(3) Teknik şartnamede, belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmadığı veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmadığı hallerde, “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.

…

(6) Teknik şartnamenin hazırlanmasında, ürünlere ilişkin teknik mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasına dair mevzuat göz önünde bulundurulmalıdır.

(7) Teknik şartnamede yapılacak düzenlemelerin, ön yeterlik şartnamesinde veya idari şartnamede ihaleye katılımda yeterlik kriteri olarak öngörülen mesleki ve teknik yeterlik kriterleri ve belgeleriyle uyumlu olması gerekir…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Kalite ve standart ile ürünlerin piyasaya arzına ilişkin belgeler” başlıklı 42’nci maddesinde “…(2) Alım konusu malın ulusal standarda veya dengi uluslararası standarda uygunluğu ve bu uygunluğu gösteren belge veya belgelere yönelik olarak ön yeterlik veya ihale dokümanında düzenleme yapılabilir. Yapılacak düzenlemede aşağıdaki hususlar esas alınır:

a) Alım konusu malın ulusal standarda veya dengi uluslararası standarda uygunluğunu gösteren belge veya belgeler, ihaleye katılımda yeterlik belgesi olarak istenebilir. Bu durumda, aday veya isteklinin teklif ettiği malın ulusal standarda veya dengi uluslararası standarda uygunluğunu gösteren belgelerden birini sunması yeterlidir.

…

ç) Alım konusu malın ulusal standardının bulunmaması durumunda, sadece ilgili uluslararası standarda uygunluğu gösteren belge veya belgelere yönelik düzenleme yapılabilir. Bu durumda aday veya istekli teklif ettiği malın uluslararası standarda uygunluğunu gösteren belgesini sunmak zorundadır. İş ortaklığı ile konsorsiyum ortaklarının bu belge veya belgeleri sunması ile sözleşmenin uygulanmasına yönelik düzenlemelerde (b) ve (c) bentlerinde yer alan hükümler esas alınır.

(3) Ürünlere ilişkin teknik mevzuatı hazırlamaya ve yürütmeye yetkili kılınan kamu kurum veya kuruluşlarının düzenlemeleri esas alınarak malın piyasaya arzına ilişkin alınması zorunlu belge veya belgelere yönelik ön yeterlik veya ihale dokümanında düzenleme yapılır. Yapılacak düzenlemede aşağıdaki hususlar esas alınır:

a) Malın piyasaya arzına ilişkin alınması zorunlu belge veya belgeler, ihaleye katılımda yeterlik belgesi olarak istenebilir…” hükmü,

31.12.2009 tarihli ve 27449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Biyosidal Ürünler Yönetmeliği’nin “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde “(1) Bu Yönetmeliğin amacı; biyosidal ürünlerin piyasaya arz edilmeden önce insan, hayvan ve çevre sağlığı ile ilgili riskleri değerlendirebilecek şekilde üretimi ve ithali ile ruhsatlandırılmasına ve tescil edilmesine, piyasaya arz edilmesine, ambalajlanmasına, etiketlenmesine, sınıflandırılmasına, denetlenmesine ve biyosidal ürünlerle ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esasları belirlemektir.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Aktif madde: Zararlı organizmalar üzerinde ya da onlara karşı etkisi olan bir madde veya mikroorganizmayı,

b) Bakanlık: Sağlık Bakanlığını,

c) Biyosidal ürün: Sadece fiziksel ya da mekanik etkilerle değil, diğer başka yollarla herhangi bir zararlı organizmayı yok etme, uzaklaştırma, zararsız hale getirme ya da zararlı organizmanın etkisini önleme, üzerinde kontrol edici bir etki oluşturma amacıyla kullanılacak ve kullanıcıya sunulduğu haliyle bir ya da daha fazla aktif madde içeren, barındıran ya da bunların bileşiminden oluşturulan herhangi bir madde ya da karışımı veya madde ya da karışımlardan yerinde üretilen herhangi bir madde ya da karışımı veya ana işlevi biyosidal olan işlenmiş eşyayı,

…

k) Liste-A: Ürün tipi tanımlanmış ve biyosidal ürünlerde kullanımına geçici olarak izin verilen mevcut aktif maddeleri gösteren ve Bakanlıkça hazırlanıp, Bakanlığın internet sitesinde yayımlanan listeyi,

l) Liste I: Biyosidal ürünlerde kullanımı serbest olan aktif maddeleri gösteren ve Kurumca hazırlanıp, Kurumun internet sitesinde yayımlanan listeyi,

…

p) Piyasaya arz: Bir biyosidal ürünün veya işlenmiş eşyanın bedelli veya bedelsiz olarak, ticari bir faaliyet kapsamında dağıtım veya kullanım amacıyla tedariğini,

s) Risk değerlendirmesi: Biyosidal ürünlerin üretimi, depolanması, ambalajlanması, satışa sunulması, ithalatı ve ihracatı aşamalarında, insan, hayvan, bitki ve çevre üzerinde olabilecek her türlü zararlılığın nitelik ve etkilerinin belirlendiği süreci,

ş) Ruhsat: Başvuru neticesinde bir biyosidal ürünün piyasaya arz edilebileceğini gösteren ve Bakanlık tarafından ilgililere verilen belgeyi,

t) Serbest satış sertifikası: Bir biyosidal ürünün bu Yönetmelik kapsamında ruhsatlandırılmış olduğunu, piyasada serbestçe bulundurulabildiğini ve kullanılabildiğini gösteren belgeyi,

…

v) Tescil: Başvuru neticesinde, düşük riskli bir biyosidal ürünün piyasaya arz edilebileceğini gösteren ve Kurum tarafından ilgililere verilen belgeyi,

…

ifade eder…“hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Biyosidal ürünlerin piyasaya arzı” başlıklı 5’inci maddesinde “(1) Biyosidal ürünlerin piyasaya arz edilebilmesi için aşağıdaki koşulların sağlanması zorunludur.

a) Biyosidal ürünlerin Bakanlık tarafından bu Yönetmelikte belirlenmiş usullere göre ruhsatlandırılmış veya tescil edilmiş olması,

b) Ruhsatlandırma ve tescil için belirlenmiş koşullara ve bu Yönetmelikte sınıflandırma, etiketleme, ambalajlama, güvenlik bilgi formları ve biyosidal ürünlerin reklamlarına ilişkin belirlenmiş koşullara uygun olması,

c) Biyosidal amaçlı kullanılacak bir temel maddenin piyasaya arzı için, bu temel maddenin, Liste-IB’de listelenmiş olması ve 27 nci maddenin dördüncü fıkrasına uygun olması…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Genel esaslar” başlıklı 6’ncı maddesinde “…(3) Aktif maddelerin ve biyosidal ürünlerin başvuru dosyasında sunulan testler, 11/12/2013 tarihli ve 28848 ikinci mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Maddelerin ve Karışımların Fiziko-Kimyasal, Toksikolojik ve Ekotoksikolojik Özelliklerinin Belirlenmesinde Uygulanacak Test Yöntemleri Hakkında Yönetmelik eklerinde tanımlanan yöntemlerle veya ulusal ve/veya uluslararası standart test yöntemleriyle veya bunların modifikasyonu ile oluşturulan test yöntemleriyle veya uygun şekilde oluşturulmuş işletme içi test yöntemleriyle yapılır veya yaptırılır.

(4) Aktif maddelerin ve biyosidal ürünlerin başvuru dosyasında sunulan toksikolojik ve ekotoksikolojik testler, 9/3/2010 tarihli ve 27516 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İyi Laboratuvar Uygulamaları Prensipleri, Test Birimlerinin Uyumlaştırılması, İyi Laboratuvar Uygulamalarının ve Çalışmaların Denetlenmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapılır veya yaptırılır.

…

(7) Başvuru dosyalarının hazırlanmasında ve değerlendirilmesinde öncelikle Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA) tarafından yayımlanan rehber dokümanlar, bunların yeterli olmadığı hallerde diğer uluslararası kuruluşlarca yayımlanan rehber dokümanlar dikkate alınır.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Biyosidal ürünlerin kullanımı” başlıklı 7’nci maddesinde “(1) Biyosidal ürünlerin kullanımı aşağıdaki hükümlere tabidir.

a) Kurumca ruhsat verilmemiş veya tescil edilmemiş bir biyosidal ürün ya da ruhsatlandırma veya tescil için belirlenmiş koşullara ve kullanım amaçlarına uymayan veya 5 inci maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen muafiyet kapsamında bulunmayan ürünler kullanılamaz…“hükmü,

Bahse konu Yönetmelik’in “Ruhsat ve tescil için uygulanacak hükümler” başlıklı 10’uncu maddesinde “(1) Bir biyosidal ürün ancak aşağıdaki bentlerde sayılan hususları karşılaması durumunda 8 inci maddede belirtilen ruhsat ve tescil türlerinden birine uygun olarak ruhsatlandırılır veya tescili yapılır.

a) Ruhsatlı kullanımla ilgili olarak, güncel bilimsel ve teknik bilgiler çerçevesinde 12 ila 16 ncı maddelere göre verilen dosyanın Ek-VI’da belirtilen kriterleri karşılaması ve biyosidal ürünün kullanılabileceği tüm normal koşulların, kullanılan malzemenin nasıl kullanılacağının, kullanım ve atımdan doğan sonuçların belirtilmiş ve gösterilmiş olması,

b) Biyosidal Ürünün;

1) Yeterli derecede etkin olması,

2) Hedef organizmalar üzerinde, direnç veya çapraz direnç veya omurgalılar üzerinde ölçüsüz acı ve ıstırap verici etkilerinin olmaması,

3) İnsan ve hayvan sağlığına veya yüzey ve yeraltı sularına kendisinin veya kalıntılarının doğrudan veya dolaylı olarak gıda, yem veya içilmek suretiyle su, iç mekân veya çalışma yerindeki hava kalitesi gibi sonuçlar üzerinde olumsuz etkilerinin olmaması,

4) Kendisinin veya kalıntılarının çevre üzerinde özellikle yeraltı ve yüzey suları olmak üzere içme ve kullanma su kaynakları üzerinde olumsuz bir etkisinin olmaması,

5) Hedef dışı organizmalar üzerinde istenmeyen etkilerinin olmaması,

6) Aktif maddelerinin özellikleri ve miktarı ve her türlü toksikolojik veya eko-toksikolojik olarak belirgin safsızlıkları ve yardımcı formülleri ve ruhsatlı kullanımından kaynaklanan toksik veya çevre açısından önemli tortuları, aktif maddelere ilişkin bu Yönetmeliğin eklerinde belirtilen ilgili şartlara uygun olması,

7) Ürünün uygun kullanım, depolama ve taşıma amaçları doğrultusunda fiziksel ve kimyasal özelliklerinin uygun bulunması

zorunludur.

(2) Düşük riskli biyosidal ürünler içerisinde herhangi bir şüpheli madde bulundurulamaz.

(3) Aktif maddelerden;

a) Liste-I’de listelenenleri içeren biyosidal ürünlerle ilgili müracaatlarda bu Yönetmelikte belirlenen şartların sağlanması,

b) Liste-IA’da listelenenleri içeren biyosidal ürünlerle ilgili müracaatlarda, bu aktif maddelerin bunlarla ilgili müracaata tabi ürünler için bu Yönetmelikte belirlenen şartları sağlamaları,

c) Yeni olanları içeren biyosidal ürünler ile ilgili olarak, bu aktif maddenin, 29 ve 30 uncu maddelere göre değerlendirilmiş ve Liste-I veya Liste-IA’ya eklenmesi için gerekli şartları haiz olması

zorunludur.

(4) Güncel bilimsel ve teknik bilgiler çerçevesinde ve ürünün doğru kullanımına tabi olarak, 14 üncü madde ve Ek-VI’da belirtilen zorunlu bilgi ve belgelere göre;

a) Kendisinin veya kalıntılarının çevre üzerinde özellikle yeraltı ve yüzey suları olmak üzere içme ve kullanma su kaynakları üzerinde olumsuz bir etkisinin olmaması,

b) Ürünün hedef zararlılar üzerinde yeterli etkinliğe sahip olması

durumunda birinci fıkrada belirtilen hükümlerden ayrı olarak 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendine göre ruhsatlandırma yapılır.

(5) Bir biyosidal ürüne 15 inci maddeye göre, ancak başka yollardan önlenmesi mümkün olmayan, öngörülemeyen bir tehlikenin meydana gelmesi hâlinde, birinci fıkrada belirtilen hükümlerden ayrı olarak, 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (ç) bendine uygun ruhsat verilir veya tescil yapılır. Bu durumda Bakanlık acil durum gerekçelerini belirterek insanlar, hayvanlar ve çevre üzerindeki tüm muhtemel olumsuz etkileri mümkün olduğunca sınırlamak amacıyla gerekli tüm önlemleri alır veya alınmasını sağlar.

(6) Güncel bilimsel ve teknik bilgiler çerçevesinde ve ürünün doğru kullanımına bağlı olarak, 16 ncı madde ve Ek-VI’da belirtilen zorunlu bilgi ve belgelere göre, biyosidal ürünün çerçeve formülasyonun ilgili ana ürünle ayrıldığı husus tespit edilmiş ise; bu biyosidal ürün 8 inci maddenin ikinci fıkrasının (d) bendine göre ruhsatlandırılır veya tescil edilir.

(7) Ruhsatlandırma veya tescil koşula bağlı yapılabilir. 5 ila 7 nci maddelerde belirtilen hükümlere uygunluğu sağlamak için gereken pazarlama ve kullanıma ilişkin koşullar ayrıntılı olarak belirtilir. Ayrıca, değerlendirmenin sonuçları gerektiriyorsa, ruhsat veya tescil için 9 uncu maddede belirtilen sürelerden daha kısa bir süre sınırı Bakanlıkça belirlenebilir.

(8) Bir ruhsat verilirken veya tescil yapılırken; biyosidal ürünlerin kullanımıyla ilgili şartları belirleyen, insan ve hayvan sağlığı ile çevreyi korumaya ilişkin mevzuat hükümleri Bakanlıkça dikkate alınır…“hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Değerlendirme süreci” başlıklı 17’nci maddesinde “(1) Bakanlık, biyosidal ürünlerin ve aktif maddeler ile biyosidal ürünlerin içeriğindeki diğer maddelerin değerlendirmelerini aşağıdaki usul ve esaslar çerçevesinde 19 uncu maddeye göre yapar. Ancak ürün tipine göre özel uzmanlık gerektiren konularda, değerlendirmelere yardımcı olmak ve Bakanlığa görüş bildirmek amacıyla, üniversiteler veya diğer kurum ve kuruluşlarda görevli konu ile ilgili personeli görevlendirebilir.

…

b) Biyosidal ürünlerin insan sağlığı üzerindeki etkileri ve risk değerlendirmesi ile ilgili görevleri;

…

4) İnsan sağlığı üzerindeki maruz kalmayı, toksikoloji ve etkileri hakkındaki bilgi ve belgelere dayanarak insan için risk değerlendirmesi yapmak,

..

c) Biyosidal ürünlerin çevresel etkileri ve risk değerlendirmesi ile ilgili görevleri;

…

4) Çevresel maruz kalma, doğadaki davranış ve eko-toksikoloji hakkındaki bilgi ve belgeye dayanarak çevre ve gerektiğinde hayvan risk sınıflandırmasını yapmak veya yapılmasını sağlamak…” hükmü,

İhale İlanı’nın “İhaleye katılabilme şartları ve istenilen belgeler ile yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler” başlıklı 4’üncü maddesinde “4.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

4.1.1.3. İhale konusu malın satış faaliyetinin yerine getirilebilmesi için ilgili mevzuat gereğince alınması zorunlu izin, ruhsat veya faaliyet belgesi veya belgelerine ilişkin bilgiler:

Biyosidal Ürün Ruhsatnamesi

Güvenlik Bilgi Formu

Satış Yetki Belgesi

Toksikolojik ve Ekotoksikolojik

Türkçe Etiket Örneği

Ürün Garanti Belgesi…” düzenlemesi,

İdari Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeler ve yeterlik kriterleri ile fiyat dışı unsurlara ilişkin bilgileri e-teklifleri kapsamında beyan etmeleri gerekmektedir.

…

ı) İhale konusu işin ya da malın satış faaliyetinin yerine getirilebilmesi için ilgili mevzuat gereğince alınması zorunlu olan sicil, izin, ruhsat, faaliyet belgesi vb. belgeler:

…

7.5.4. İsteklinin teklifi kapsamında sunması ve/veya sağlaması gerektiği bu şartnamenin 7 nci maddesi dışındaki maddeleri ile teknik şartnamede belirtilen aşağıdaki belgeler ve/veya yeterlik kriterleri:

{Belirtilmemiştir}

7.5.5. Bu Şartnamenin 7 nci maddesi dışında ihale dokümanında sayılan diğer belgeler ve/veya düzenlenen diğer yeterlik kriterleri tekliflerin değerlendirilmesinde dikkate alınmaz…” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “AMAÇ” başlıklı 2’nci maddesinde “Kent zararlıları olarak tanımlanan Sivrisinek, Karasinek, Yakarca (Tatarcık), Kene vb. vektör (taşıyıcı) popülasyonların (nüfus), insan sağlığını tehdit etmeyecek düzeyde tutulması bu gibi vektörlerden bulaşabilecek; Sıtma, Tifo, Tifüs, Kolera, Ensefalit, Sarı Humma, Şark Çıbanı, Filariazis vb. hastalıkların önlenmesi için bilinçli ve bilimsel mücadele yöntemleri ile çevre ve toplum sağlığının korunmasıdır.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜNLERİN MİKTARI VE AKTİF MADDELERİ” başlıklı 4’üncü maddesinde “…3. 3.000 LT KARASİNEK ERGİN MÜCADELESİ İÇİN KULLANILACAK OLAN AÇIK ALAN ULV İNSEKTİSİTİ

…

f) Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşimininde bulunan aktif, düşürücü ve sinerjist maddelere ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik / Ekotoksikolojik çalışmalarının WH0, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

…

4 6.000 LT/KG ALAN İÇİN KULLANILACAK OLAN KARASİNEK ERGİN REZİDÜEL (KALICI) İLAÇLAR

…

b) Karasinek grubu için; uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürüne ait, bilim tabanlı otoriterler tarafından akredite kuruluşlarda yaptırılmış toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmalar veya ürün bileşiminde bulunan aktif madde üreticisinin yaptırmış/yapmış olduğu toksikolojik/ekotoksikolojik yayınlar ihale dosyasına ilave edilmelidir. Bu yayınlar WHO, EPA veya EU BİOCİDİES DİRECTİVE tarafından yayınlanmış olmalı, toksikolojik çalışmayı yapan aktif madde üreticisi tarafından sağlanan yetki belgesi ihale dosyasında sunulmalı ve aktif maddenin ürün içerisinde kullanıldığı üretici firma tarafından beyan edilmelidir. Bunlar ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

…

8. 500 LT/KG KAPALI ALAN MÜCADELESİNDE REZİDÜEL UYGULAMADA KULLANILACAK İLAÇLAR

…

d) Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminin de bulunan aktif maddeye ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik/ Ekotoksikolojik çalışmalarının WH0, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

…

9. 1000 KG KEMİRGEN (RODENTİSİT ) FARE MÜCADELESİ

…

d) Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminin de bulunan aktif maddeye ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik / Ekotoksikolojik çalışmalarının WH0, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “İHALE DOSYASINDA BULUNMASI GEREKEN EVRAKLAR” başlıklı kısmında “…f) 4. Madde Karasinek grubu Boyama Yöntemiyle Karasinek Mücadelesi için; uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürüne ait, bilim tabanlı otoriterler tarafından akredite kuruluşlarda yaptırılmış toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmalar veya ürün bileşiminde bulunan aktif madde üreticisinin yaptırmış/yapmış olduğu toksikolojik/ekotoksikolojik yayınlar ihale dosyasına ilave edilmelidir. Bu yayınlar WH0, EPA veya EU BİOCİDİES DİRECTİVE tarafından yayınlanmış olmalı, toksikolojik çalışmayı yapan aktif madde üreticisi tarafından sağlanan yetki belgesi ihale dosyasında sunulmalı ve aktif maddenin ürün içerisinde kullanıldığı üretici firma tarafından beyan edilmelidir. Bunlar ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

g) 3. Madde UÇKUN (ERGİN) İÇİN ULV CİHAZINDA KULLANILACAK BİYOSİDAL ÜRÜN için Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminin de bulunan aktif, düşürücü ve sinerjist maddelere ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik / Ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

h) 8. Madde MÜCAVİR ALANLARDA KULLANILACAK RESİDUAL (KALICI) BİYOSİDAL ÜRÜNLER -3 için Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminin de bulunan aktif maddeye ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik / Ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır.

i) 9. Madde KEMİRGEN (RODENTİSİT) FARE MÜCADELESİ için Uygulama esnasında veya sonrasında oluşabilecek muhtemel çevresel risklerinin yönetimi ve önlenebilmesi için; ürün bileşiminin de bulunan aktif maddeye ait aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik / Ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının aslı veya noter onaylı olarak ön yeterlilik tablosunda sunulmalıdır…” düzenlemesi yer almaktadır.

18.04.2025 onay tarihli ihale komisyonu kararına göre, 8 adet ihale dokümanı indirilen söz konusu ihaleye 3 isteklinin katıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak Doğu Pest İnşaat Peyzaj İlaçlama Ltd. Şti.nin, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak ise Abe Biyosidal Makina İnşaat Mühendislik Petrol Oto. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin belirlendiği anlaşılmıştır.

İhale İlanı’nın 4.1.1.3’üncü maddesinden toksikolojik ve ekotoksikolojik belgelerinin mevcut ihalede yeterlik kriterleri olarak belirlendiği anlaşılmaktadır. İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde ise teklif edilen ilaçlar için ilgili kısımlarda istenilen özelliklerdeki toksikolojik ve ekotoksikolojik yayınların yeterlilik bilgileri tablosunda beyan edileceği düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, ilgili Teknik Şartname maddeleri incelendiğinde, “3.000 lt Karasinek Ergin Mücadelesi İçin Kullanılacak Olan Açık Alan ULV İnsektisiti”, “500 lt/kg Kapalı Alan Mücadelesinde Rezidüel Uygulamada Kullanılacak İlaçlar” ve “1000 kg Kemirgen (Rodentisit ) Fare Mücadelesi” iş kalemleri için aktif madde üreticisinin yapmış olduğu toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilmesi gerektiği yönünde düzenleme yapıldığı görülmüştür.

“6.000 lt/kg Alan İçin Kullanılacak Olan Karasinek Ergin Rezidüel (Kalıcı) İlaçlar” iş kalemi için ise bilim tabanlı otoriterler tarafından akredite kuruluşlarda yaptırılmış toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmaların veya aktif madde üreticisinin yaptırmış olduğu ve WH0, EPA, EU BİOCİDİES DİRECTİVE tarafından yayınlanmış toksikolojik/ekotoksikolojik yayınların yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilmesi gerektiği yönünde düzenleme yapıldığı görülmüştür.

Başvuru sahibi tarafından özetle, idarece aktif madde üreticisinin yapmış olduğu Toksikolojik/Ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının istenmesinin rekabeti kısıtladığı, bu şartın belli sayıda yabancı şirket tarafından karşılanabildiği, yerli üreticinin bu şartları karşılamasının mümkün olmadığı iddia edilmektedir.

Başvuru sahibi tarafından itirazen şikayet dilekçesinde konu edilen 12.02.2025 tarihli ve 2025/UM.II-519 sayılı Kamu İhale Kurulu kararı kapsamında yapılan incelemede Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünden görüş alındığı, Genel Müdürlük’ten gelen görüş yazısında “Halk sağlığı alanında haşere vektör mücadelesinde kullanılan ürünler Bakanlığımız tarafından Biyosidal Ürünler Yönetmeliği kapsamında izinlendirilmekte ve ürünler izinlendirilirken Avrupa Kimyasallar Ajansı tarafından hazırlanan ve web sayfamızda yayınlanan aktif madde listesi kullanılmaktadır.

Genel olarak değerlendirildiğinde biyosidal ürün alım, kullanımı ve piyasaya arzı için Biyosidal Ürün Ruhsatı ve Onaylı Etiketinin bulunması yeterlidir.

Bakanlığımız tarafından ürünler izinlendirilirken mevzuat gereği istenmesi gereken tüm belgeler izin aşamasında istendiği için biyosidal ürün alımlarında ayrıca bilgi ve belge (WHO/WHOPES veya FAO veya EPA ,ECHA kaydı vb.) istenmesinin gerekli olmadığı, alınacak ürünlerin ruhsatlandırma aşmasındaki aktif madde miktarında değişim olup olmadığına ilişkin fiziksel ve kimyasal analiz yaptırılmasının doğru olacağı değerlendirilmektedir. Ancak kullanıcılar izinli ürünlerden kendi ihtiyaçlarına göre serbest piyasa gereği ek bilgi ve belge talep edebilir bu husus Bakanlığımızın görev alanına girmemektedir.

Biyosidal ürünlerin ruhsatlandırılma aşamasında biyosidal üründe kullanılan aktif madde üreticisinden aktif maddeye ait spesifikasyon belgesi ve aktif maddenin hangi ürün üretiminde kullanılacağına ilişkin beyanı istenmektedir. Biyosidal ürünlere ilişkin olarak toksikolojik ve eko-toksikolojik çalışmaların yaptırılması zorunluluğu bulunmamakta, İyi Laboratuvar Uygulamaları Sistemi (GLP) kapsamında veri üreten ülkemizde ve WHO/WHOPES, FAO, EPA ve ECHA gibi uluslararası otoritelerde yapılan toksikolojik, eko-toksikolojik veriler kabul edilmektedir.

Üretimi başka ülkeler tarafından gerçekleştirilen ve ülkemize ithal yolla getirilen biyosidal ürünlerin üretildiği ülkelerden aldığı ruhsat veya sertifikaların ülkemizde bir geçerliliği ve önceliği bulunmamakta olup piyasaya arzı mümkün değildir” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

31.12.2009 tarihli ve 27449 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Biyosidal Ürünler Yönetmeliği’nin amacının biyosidal ürünlerin piyasaya arz edilmeden önce insan, hayvan ve çevre sağlığı ile ilgili riskleri değerlendirebilecek şekilde üretimi ve ithali ile ruhsatlandırılmasına ve tescil edilmesine, piyasaya arz edilmesine, ambalajlanmasına, etiketlenmesine, sınıflandırılmasına, denetlenmesine ve biyosidal ürünlerle ilgili diğer hususlara ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu, söz konusu Yönetmelik kapsamında ruhsat verilmemiş veya tescil edilmemiş bir ürünün ülkemizde kullanılamayacağı, biyosidal ürünlere izin verilme aşamasında, ruhsat sahibi firma, üretim yeri, ürünle ilgili bilgi ve belgeler ile analizler bazında değerlendirme yapıldığı, ruhsatlandırılma aşamasında aktif maddeye ilişkin olarak ilgili üreticinin adı veya unvanı ile açık adresi, aktif maddeye ait spesifikasyon belgesi ve aktif maddenin hangi ürün üretiminde kullanılacağına ilişkin beyanın istenildiği anlaşılmaktadır.

Ek olarak, anılan Yönetmelik’in “Değerlendirme süreci” başlıklı 17’nci maddesinden Sağlık Bakanlığı tarafından biyosidal ürünlerin ve aktif maddeler ile biyosidal ürünlerin içeriğindeki diğer maddelerin değerlendirmesinin yapıldığı, biyosidal ürünlerin insan sağlığı üzerindeki toksikolojik ve çevre üzerindeki eko-toksikolojik değerlendirmesinin anılan bakanlığın görevinde olduğu anlaşılmaktadır.

Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün yukarıda yer verilen görüş yazısı incelendiğinde; biyosidal ürünün alımı, kullanımı ve piyasaya arzı için Biyosidal Ürün Ruhsatı ve Onaylı Etiketinin bulunmasının yeterli olduğu, ürünlerin ruhsatlandırılma aşamasında biyosidal üründe kullanılan aktif madde üreticisinden aktif maddeye ait spesifikasyon belgesi ve aktif maddenin hangi ürün üretiminde kullanılacağına ilişkin beyanının istendiği, ürünler izinlendirilirken mevzuat gereği istenmesi gereken tüm belgeler izin aşamasında istendiği, ayrıca bilgi ve belge istenmesinin gerekli olmadığı, ayrıca biyosidal ürünlere ilişkin olarak toksikolojik ve eko-toksikolojik çalışmaların yaptırılması zorunluluğunun bulunmadığı anlaşılmaktadır.

İdarece İdari Şartname’nin 7’nci maddesinde teklif edilen ilaçlar için ilgili kısımlarda istenilen özelliklerdeki toksikolojik ve ekotoksikolojik yayınların yeterlilik bilgileri tablosunda beyan edileceği yönünde düzenleme yapıldığı, Teknik Şartname’nin ilgili kısımları incelendiğinde ise “3.000 lt Karasinek Ergin Mücadelesi İçin Kullanılacak Olan Açık Alan ULV İnsektisiti”, “500 lt/kg Kapalı Alan Mücadelesinde Rezidüel Uygulamada Kullanılacak İlaçlar” ve “1000 kg Kemirgen (Rodentisit ) Fare Mücadelesi” iş kalemleri için aktif madde üreticisinin yapmış olduğu toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmalarının WHO, EPA veya ECHA tarafından yayınlanan özet tablolarının, “6.000 lt/kg Alan İçin Kullanılacak Olan Karasinek Ergin Rezidüel (Kalıcı) İlaçlar” iş kalemi için ise bilim tabanlı otoriterler tarafından akredite kuruluşlarda yaptırılmış toksikolojik/ekotoksikolojik çalışmaların veya aktif madde üreticisinin yaptırmış olduğu ve WH0, EPA, EU BİOCİDİES DİRECTİVE tarafından yayınlanmış toksikolojik/ekotoksikolojik yayınların talep edildiğinin görüldüğü, ancak Biyosidal Ürünler Yönetmeliği’nin ilgili maddeleri ve Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’nün yukarıda yer verilen görüş yazısı uyarınca, biyosidal ürünlere izin verilme aşamasında, ruhsat sahibi firma, üretim yeri, ürünle ilgili bilgi ve belgeler ile analizler bazında değerlendirme yapıldığı, ruhsatlandırılma aşamasında aktif maddeye ilişkin olarak ilgili üreticinin adı veya unvanı ile açık adresi, aktif maddeye ait spesifikasyon belgesi ve aktif maddenin hangi ürün üretiminde kullanılacağına ilişkin beyanın istenildiği, diğer taraftan biyosidal ürünlerin insan sağlığı üzerindeki toksikolojik ve çevre üzerindeki eko-toksikolojik değerlendirmelerin Sağlık Bakanlığı tarafından yapıldığı, bir diğer ifade ile ürünler izinlendirilirken mevzuat gereği istenmesi gereken tüm belgelerin istendiği, ayrıca bilgi ve belge istenmesinin gerekli olmadığı, dolayısıyla aksi yöndeki rapor taleplerinin ihaleye katılımı kısıtlayacağı anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddiasında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddiasının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.