Türkiye’de kurumlar vergisi mükellefiyeti, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu vergi, kazanç elde eden kurumların devlete ödemesi gereken vergiyi ifade eder. Peki hangi kurumlar bu vergiye tabidir ve kapsam nasıl belirlenir?
Kurumlar Vergisinin Konusu
Kurumlar vergisi, yalnızca belirli tüzel kişilikleri ve işletme türlerini kapsar. Kanunun 1. maddesi uyarınca aşağıdaki beş ana kurum grubu kurumlar vergisine tabi tutulmuştur:
Sermaye şirketleri (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler),
Kooperatifler,
İktisadi kamu kuruluşları,
Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,
İş ortaklıkları.
Bu kurumların tümü, elde ettikleri kazançlar üzerinden kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür.
“Aşağıda sayılan kurumların kazançları, kurumlar vergisine tâbidir: a) Sermaye şirketleri. b) Kooperatifler. c) İktisadî kamu kuruluşları. ç) Dernek veya vakıflara ait iktisadî işletmeler. d) İş ortaklıkları.”
Mükellefiyetin Türleri
Kurumlar vergisi mükellefiyeti iki şekilde olabilir:
Tam Mükellefiyet: Kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan kurumlar, hem Türkiye’de hem de yurt dışında elde ettikleri tüm kazançlar üzerinden vergilendirilir.
Dar Mükellefiyet: Hem kanuni hem de iş merkezi Türkiye dışında olan kurumlar ise yalnızca Türkiye’de elde ettikleri kazançlar üzerinden vergilendirilir.
Tam ve dar mükellefiyet kapsamındaki kazanç unsurları, ticari kazançlardan kira gelirlerine kadar farklı kaynaklardan elde edilebilir.
Kazanç Amacı Gütmeyen Kuruluşlar
Yasa, bazı kuruluşların kâr amacı gütmediğini belirtse de, ticari, sınai veya zirai faaliyette bulunmaları halinde kurumlar vergisi mükellefi sayılmalarını engellemez. Örneğin, bir dernek ticari bir işletme açarsa, bu işletmenin kazancı vergilendirilir.
Sonuç
Kurumlar vergisine tabi olmak için yalnızca kazanç elde etmek değil, yasal olarak tanımlanmış bir kurum türüne dahil olmak gerekir. Kurumlar Vergisi Kanunu, bu türleri açık şekilde belirleyerek vergi sisteminin kapsamını netleştirmektedir.
Kaynak:
Kurumlar Vergisi Kanunu (Kanun No: 5520, Kabul Tarihi: 13/6/2006, Resmî Gazete: 21/6/2006, Sayı: 26205)
