İşçi ücretlerinin zamanında ödenmemesi durumunda yüklenici sorumluluğu nasıl değerlendirilir? (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Balkan Catering Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1418350 İhale Kayıt Numaralı “Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile Bağlı Kuruluşların 2025 Mali Yılı (01/01/2025-31/12/2025) Tarihleri Arası Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servisi İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğütarafından 28.11.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile Bağlı Kuruluşların 2025 Mali Yılı (01/01/2025-31/12/2025) Tarihleri Arası Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servisi İşi” ihalesine ilişkin olarak Balkan Catering Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 22.11.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 27.11.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 09.12.2024 tarih ve 172996 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 09.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/1623 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16.1.2’nci maddesinin 4 sıra numaralı özel aykırılık maddesi ile “Diğer hususlar” başlıklı 36.24 ve 35.25’inci maddelerinde yer alan düzenlemelerin Hizmet İşleri Genel Şartnamesinde yer alan“… Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır.” düzenlemesine aykırı olduğu, ayrıca maaşların ödenmesinin gecikmesinde istekli şirketlerin herhangi bir kastının bulunamayacağı, ödemedeki gecikmenin tek nedeninin idarenin isteklilere hakediş tutarlarının geç ödemesi olacağı ve dolayısıyla kasten ödememe koşulunun oluşmayacağı, bu nedenle ihale dokümanında hakediş beklenilmeden her ayın 10’una kadar işçi ücretlerinin ödenmesi gerektiğine ilişkin düzenlemenin ve idare hakediş tutarlarının geç ödediği zaman işçi ücretlerinin geç ödendiği gerekçesi ile sözleşme bedelinin binde 2’si oranında ceza kesilmesinin ihale mevzuatına aykırı olduğu,

2) Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16.1.3’üncü maddesinin 1 sıra numaralı maddesi ile 36.4’üncü maddesi birlikte değerlendirildiğinde, bir tarafta gıda zehirlenmesinin 1 kişide dahi gerçekleşmesi halinde sözleşmenin feshedileceği düzenlenmişken, diğer tarafta iaşe olunan kişilerin en az %10’u oranında besin zehirlenmesi yaşanması durumunda bu kişilerin sağlık masraflarının ve işgücü kayıplarının maddi tazminatının bütünü ile yüklenici tarafından karşılanacağının düzenlendiği, dolayısıyla kaç kişide besin zehirlenmesi yaşanması durumunda uygulanacak yaptırımlar hususunda ihale dokümanında çelişkili düzenlemelere yer verildiği,

3) Teknik Şartname’nin “Genel Hususlar” başlıklı maddesinin 4 sıra numaralı alt maddesinde yemeklerin hazırlanmasında ayçiçek yağı, tereyağı veya yemeklik bitkisel margarinin kullanılması gerektiği düzenlenmişken, gıda rasyonunda birçok yemeğin içeriğinde zeytinyağı girdisine yer verildiği, bu durumda yemeklerin hazırlanmasında kullanılacak yağ çeşidi hususunda ihale dokümanı düzenlemeleri arasında çelişki bulunduğu,

4) Teknik Şartname’de yer alan düzenleme ile diyetisyenin uygun göreceği miktar ve çeşitte yemek verilmesine imkan tanındığından istekliler açısından öngörülemeyen bir maliyetin ortaya çıkmasına sebebiyet verileceği, ayrıca özel beslenme menüsünün içeriği ve yükleniciye bunun ödemesinin nasıl ve ne şekilde yapılacağı hususunda ihale dokümanında herhangi bir düzenleme yapılmadığı,

5) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.25’inci maddesi uyarınca yıllık ücretli izin dâhil olmak üzere 4857 sayılı Kanun’un 55’inci maddesinde sayılan ve izin kullanılmasını gerektiren diğer tüm hallerde kullanılan izinlerde izin kullanan işçilerin yerine başka işçilerin getirilip sayının tamamlanmasının istenilmediği, ihale dokümanında ise yasal izinli personelin yerine aynı gün içerisinde ihale dokümanında belirtilen personel şartlarına sahip başka bir personelin temin edileceğinin düzenlendiği, bu düzenlemeyle yıllık izin kullanmaya hak kazanan personelin işten çıkartılarak yerine yeni bir personel temin edilmesinin zorunlu kılındığı, aksi taktirde ceza kesileceğinin düzenlendiği, ayrıca Sözleşme Tasarısı’nın 16.1.2.8’inci maddesi gereğince personelin yerine ertesi gün yeni bir personel temin edilmemesi durumunda sözleşme bedeli üzerinden yüklenicinin hakedişinden ceza kesileceğinin düzenlendiği, söz konusu düzenlemelerin ihale mevzuatına aykırı olduğu,

6) Teknik Şartname’nin “Kahvaltılar” başlıklı bölümünde “Normal Kahvaltı ve diyet kahvaltılar, yukarıda belirtilen çeşitlerden veya Gıda Rasyonunda yer alan benzerlerinden dört tanesi seçilerek oluşturulacaktır. Suyun haricinde kahvaltılarda mutlaka içecek verilecektir. Haftada iki defa içecek olarak 200 ml paket süt verilecektir. Kahvaltılarda verilen “paket reçel+paket tereyağı”, “paket bal+paket tereyağı”, “Domates+Salatalık” ve “Domates+Biber” bir kap yemek olarak sayılacaktır. Kahvaltıda verilecek pet Su (En az 180 ml) ve ekmek kap/yemek olarak sayılmayacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı, bu düzenleme ile söz konusu yemek hizmeti alımı işinde normal kahvaltı ve diyet kahvaltı verileceğinin anlaşıldığı, birim fiyat teklif cetvelinde ise sadece “Kahvaltı” iş kalemine yer verildiği, sağlıklı bir şekilde fiyat teklifi hazırlanabilmesi için birim fiyat teklif cetvelinde “normal kahvaltı” ve “diyet kahvaltı” için öğün sayıları belirlenerek ayrı ayrı satır açılması gerektiği,

Toplam kahvaltı miktarının ne kadarının normal, ne kadarının diyet kahvaltısı olduğu düzenlemesine birim fiyat teklif cetvelinde yer verilmediği, diyet kahvaltı için öğün miktarı belirlemesi yapılmadığı, diyet kahvaltısı için örnek bir menü düzenlemesi yapılmadığı, diyet kahvaltısının içeriklerine ve çiğ girdi miktarlarına ilişkin ihale dokümanı kapsamında herhangi bir düzenleme yapılmadığı dikkate alındığında tespit edilen söz konusu aykırılıkların isteklileri çelişkiye düşürecek nitelikte olduğu,

Ayrıca Teknik Şartname’de düzenlenmiş olan 14 günlük örnek kahvaltı menüsünün, yukarıda yer verilen teknik şartname düzenlemesine uygun olarak hazırlanmadığı, haftada iki defa içecek olarak 200 ml paket süt verileceği düzenlenmişken, Teknik Şartnamede’ki iki haftalık örnek günlük örnek kahvaltı menüsünde toplam 3 defa paket süt ürününe yer verildiği, bu durumda gerek sözleşmenin ifası sırasında idare ile yüklenici arasında çeşitli ihtilaflarının yaşanmasına sebebiyet verileceğinden ihalenin iptal edilmesi gerektiği,

7) Teknik Şartname’de “29- Ramazan ayında nöbet tutan personel ve kurum bakımından faydalanan kişiler için iftar ve sahur yemeği verilecektir. Yüklenici iftar ve sahurda personel bulundurmak zorundadır.” düzenlemesinin yer aldığı, bu düzenleme ile ramazan ayında iftar ve sahur yemeği verileceğinin anlaşıldığı, ancak ihale dokümanı kapsamında iftar ve sahur yemeklerine ve çeşit sayılarına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmadığı,

İşin süresinde 30 günlük ramazan ayı bulunduğu, Teknik Şartname’de sahur ve iftar yemeği için düzenlenmiş herhangi bir örnek menü bulunmadığından, sahur ve iftar yemeklerinin içeriğinin nasıl ve kaç çeşit olacağının bilinemediği, ayrıca ramazan ayında verilecek olan sahur ve iftar yemeğinin nasıl fiyatlandırılacağı, verilecek olan iftar ve sahur yemeğinin ödemesinin yükleniciye nasıl yapılacağı hususunda da ihale dokümanında bir düzenleme yapılmadığı, yemeklerin çeşitlerine göre maliyeti birbirinden farklı olacağından, istekliler arasında farklı türden yemekler esas alınarak farklı maliyetlerin ortaya çıkmasına neden olunduğundan ihalenin iptal edilmesi gerektiği,

8) Teknik Şartname’de“3. Kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinde her öğün ve her ara öğün için kişi başı 1 Adet en az 180 ml’lik pet su verilecektir.” düzenlemesinin yer aldığı, gıda rasyonunun “İçecekler” başlıklı bölümünde ise tüm yaş grupları için “250 ml pet bardak su” verileceğinin düzenlendiği, ayrıca Gıda Malzemeleri Özellikleri Teknik Şartnamesi’nde “Su (Pet Bardak)” başlıklı bölümünde “5. Bir pet bardak doğal kaynak suyunun miktarı asgari 200 ml olacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı, bu kapsamda ihale dokümanı düzenlemeleri arasında “pet bardak su” girdisi için birbiriyle çelişecek şekilde farklı gramaj düzenlemeleri bulunduğundan ihalenin iptal edilmesi gerektiği, söz konusu hususla ilgili emsal Kurul kararının bulunduğu,

9) İdari Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48.1’inci maddesinde personele verilecek ücretlerle ilgili yer alan düzenlemelerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.3.1’inci maddesindeki açıklamalara aykırı olduğu,

Söz konusu İdari Şartname düzenlemesinde, işçilik iş kalemleri için ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler hariç brüt asgari ücret üzerinden teklif verilebilmesi mümkün kılındığından, bu durumun Tebliğ’in 78.3.1’inci maddesindeki açıklamalara aykırılık teşkil ettiği, dolayısıyla birim fiyat teklif cetvelinde yer alan işçilik iş kalemleri için açılan satırlarda, işçilik iş kalemleri için teklif edilecek birim fiyatlar hususunda tereddüt yaşanmasına sebebiyet verildiğinden ihalenin iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Ücret ve ücretin ödenmesi” başlıklı 32’nci maddesinde “…Ücret en geç ayda bir ödenir…” hükmü,

“Ücretin gününde ödenmemesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir. Bu nedenle kişisel kararlarına dayanarak iş görme borcunu yerine getirmemeleri sayısal olarak toplu bir nitelik kazansa dahi grev olarak nitelendirilemez. Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Bu işçilerin bu nedenle iş akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz.” hükmü,

“Ücret ile ilgili hükümlere aykırılık” başlıklı 102’nci maddesinde “Bu Kanunun;

a) 32 nci maddesinde belirtilen ücret ile işçinin bu Kanundan veya toplu iş sözleşmesinden veya iş sözleşmesinden doğan ücret ödemelerini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, 39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirlediği asgari ücreti işçiye ödemeyen veya noksan ödeyen, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için yüzyirmibeş Türk Lirası idari para cezası,

b) 37 nci maddesine aykırı olarak ücrete ilişkin hesap pusulası düzenlemeyen veya işçi ücretlerinden 38 inci maddeye aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen işveren veya işveren vekiline dörtyüzelli Türk Lirası idari para cezası,

c) 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası,

verilir.” hükmü,

“İdari para cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar” başlıklı 108’inci maddesinde “Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları, 101 ve 106 ncı maddelerdeki idari para cezaları hariç, gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verilir. 101 inci ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları ise doğrudan Türkiye İş Kurumu il müdürü tarafından; birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu il müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir. 106 ncı maddeye göre verilecek idari para cezası için, 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alınır.” hükmü yer almaktadır.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Çalışanların Özlük Hakları” başlıklı 38’inci maddesinde “Yüklenici çalıştırdığı işçilerin, işin yapılmakta olduğu bir işkolu veya meslekte aynı tipteki bu iş için mevzuatla kabul edilenlerden daha az elverişli olmayan şartlarda çalışmalarını ve ücret almalarını sağlayacaktır. Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu sözleşme veya mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde yüklenici, en yakın ve uygun bir bölgedeki işkolu veya meslekteki aynı tip bir iş için mevzuatla tespit edilenlerden daha az elverişli olmayan ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarını sağlayacaktır. Yüklenici, varsa alt yüklenicilerinin bu çalışma şartlarına uymalarını sağlamak için gerekli tedbirleri alacaktır.

Kontrol teşkilatı, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlüdür.

Bu amaçla yüklenicinin hakediş istemesi üzerine, bu istek ve hakedişin ödeneceği tarih (yaklaşık olarak), şantiye şefliği, işyeri ilan tahtası veya işçilerin toplu bulunduğu yerler gibi işçilerin görebileceği yerlere yazılı ilan asılmak suretiyle duyurulur. İlanın yapıldığı, kontrol teşkilatının ve yüklenici veya vekili ile işçi temsilcisinin imzaladıkları bir tutanakla tespit edilerek bu tutanağın bir kopyası hakedişin ödeme yerine gönderilir.

Personel alacakları, hakediş raporunun düzenlendiği tarihten önceki (işçi ücretleri ödeme günü öncesindeki) günler için belirlenmiş sayılır. Bu tür alacakların üç (3) aylık tutarından fazlası hakkında idareye herhangi bir sorumluluk düşmez.

İdare tarafından gerek resen gerekse de başvuru üzerine bordroların ve/veya ücret ödemesini gösterir diğer bilgi ve belgelerin (yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları, puantaj, hesap pusulaları gibi) incelenmesi neticesinde ücret ve/veya yan ödemelerin eksik ödendiğinin veya ödenmediğinin tespit edilmesi halinde bu durumun yüklenici tarafından bordroya bağlanması sağlanır ve bu bordrolar hakediş raporu ile birlikte ödeme yerine gönderilir. Aynı zamanda, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmı yüklenicinin hakedişinden kesilir ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılır. Bu husus ayrıca bir tutanağa da bağlanır.

Yüklenicinin iş verdiği alt yüklenicilerin gündelikçi, haftalıkçı veya aylıkçı olarak işyerinde çalıştırdığı işçi, personel ve teknik elemanların tamamı da yüklenicinin elemanları hükmünde olup, bunların ücretlerinin ödenmesinden de doğrudan doğruya yüklenici sorumludur. Yüklenici, bunların ücretleri hakkında da aynen kendi elemanları gibi ve yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapmak zorundadır.

Personel alacaklarının kontrol edilebilmesi için yüklenici, teknik ve yönetici personeli ile işçilerine yaptığı ödemelerin bordrolarından birer kopyasını, bordroların düzenlenmesi tarihinden başlayarak en çok bir ay içinde, kontrol teşkilatına verecek ve bu bordrolarda teknik ve yönetici personel ile işçilerin sanatları ve çalıştıkları yerler, ad ve soyadları ile doğum yerleri ve tarihleri belirtilecektir.

Bordrolarda yüklenicinin veya vekilinin imzası bulunacaktır.

Kontrol teşkilatı, ihale konusu iş kapsamında istihdam edilen işçilerin hak ettikleri yıllık ücretli izinlerini 4857 sayılı İş Kanununa uygun bir şekilde kullanıp kullanmadıklarını kontrol etmekle yükümlüdür. Bunun için yüklenici tarafından en fazla üç ayda bir izin kayıt belgesinin bir örneğinin kontrol teşkilatına verilmesi gerekmektedir. Kontrol teşkilatınca yapılan inceleme neticesinde, yıllık ücretli izni kullandırılmayan veya eksik kullandırılan bir işçinin tespiti halinde, bu iznin 4857 sayılı Kanuna uygun bir şekilde ilgili yıl içerisinde kullandırılması sağlanır.” düzenlemesi,

“Hakediş Ödemeleri” başlıklı 42’inci maddesinde“a) Sözleşme bedelinin iş süresince dönemler itibariyle ödenmesi:

Sözleşme konusu hizmetin yüklenici tarafından belli bir süre boyunca devamlı olarak verilmesi (4 üncü maddede tanımlanan sürekli nitelikte bir iş olması) veya işin bölümlere ayrılabilir olması durumunda sözleşmede belirtilen aralıklarla, kesin ödeme mahiyetinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş ödemeleri yapılır. Yüklenici tarafından yapılan işlerin bedelleri, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödenir.

İdarenin isteği halinde yüklenici, kesin hesapları kontrol teşkilatının denetimi altında olmak üzere işe paralel olarak yürütmek zorundadır. Bu halde, geçici hakediş raporlarının düzenlenmesinde, bitmiş iş kısımları için bu kesinleştirilmiş miktarlar dikkate alınır.

Hakediş raporlarının düzenlenmesi aşağıdaki esaslara göre yapılır.

1- Toplam Bedel Üzerinden Birim Fiyat Sözleşmelerde;

Geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ayda bir defa düzenlenir. Gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci (20.) günü düzenlenir.

İşe başladığından beri meydana getirilen işler, kontrol teşkilatı tarafından yüklenici veya vekili ile birlikte hesaplanır ve bulunan miktarlar, teklif edilen birim fiyatlarla çarpılmak suretiyle sözleşmedeki esaslara uygun olarak hakediş raporuna geçirilir.

Düzenlenen hakediş raporunun işleme konulabilmesi için, yüklenici veya işbaşında bulunan vekili tarafından imzalanmış olması gereklidir.

Yüklenici veya vekili, bildirilen günde, hakedişe esas hesaplamaların yapılmasında hazır bulunmazsa kontrol teşkilatı hesaplamaları tek başına yaparak hakediş raporunu düzenler ve yüklenicinin bu husustaki itirazları kabul edilmez.

Hakediş raporu düzenlendikten sonra bir hafta içinde yüklenici raporu imzalamazsa kontrol teşkilatı, hakediş raporunu idareye gönderir ve rapor yüklenici tarafından imzalanıncaya kadar idarede hiçbir işlem yapılmaksızın bekletilir. Yüklenici hakediş raporlarını zamanında imzalamazsa, ödemede meydana gelecek gecikmeden dolayı hiçbir şikayet ve istekte bulunamaz.

Hazırlanan ve iki tarafça imzalanmış bulunan geçici hakediş raporu, tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkili makamlar tarafından düzeltilebilir. Ancak bu düzeltme sırasında eski rakam ve yazıların okunabilir şekilde çizilmiş olarak hakediş raporunda bulunması ve düzeltme yapan yetkililerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak bu düzeltmeler yeniden sayfa düzenlemeyi gerektirecek ölçüde fazla ise, esas sayfa üzerinde düzeltmenin yapıldığına ilişkin açıklama bulunmak şartı ile, yeniden ayrı bir sayfa düzenlenip hakediş raporuna eklenir.

Her hakediş tutarına, eğer sözleşmede öngörülmüşse eklenecek miktar dahil edilir. Bulunan miktardan, bir önceki hakediş tutarı çıkarılarak bulunan miktara, ilgili mevzuata göre hesaplanacak Katma Değer Vergisi (KDV) eklenir. Bu miktardan sözleşmede yazılı kesintiler, varsa yüklenicinin idareye olan borçları ve cezalar ile kanunen alınması gereken vergiler kesilir. Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır…” düzenlemesi yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile Bağlı Kuruluşların 2025 Mali Yılı (01/01/2025-31/12/2025) Tarihleri Arası Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı Dağıtımı ve Servis Hizmeti İşi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu: 03.02

e) Miktarı: İl Müdürlüğüne bağlı kuruluşların 4 kısmının toplamı 599862 öğün/adet kahvaltı öğle yemeği, ara öğün, akşam yemeği ve özel gün öğünlerinden oluşmaktadır. Ayrıntılı bilgiye EKAP ihale dokümanı içinden ulaşılabilir.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İşin Yapılacağı Kuruluşların Adları ve Adresleri Teknik Şartnamede tablo halinde belirtilmiştir. Gizlilik nedeniyle adres ve iletişim bilgilerine ihale dokümanında yer verilmemiş olan Kuruluşlarımız ile ilgili bilgi almak isteyen istekliler, İhale dokümanında yer alan İl Müdürlüğümüze ait adres ve iletişim bilgilerini kullanabilirler.” düzenlemesi,

“Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede kısmi teklif verilebilir.

20.2. Bu ihaledeki kısım sayısı 4 dir. İhale kısımlarına ilişkin koşullar altta düzenlenmiştir;

a) İhale konusu hizmet alım işi 4 kısımdan oluşmaktadır.

b) İstekliler, ihale konusu işin her bir Kısmına, kısımlarına veya tamamına kısmi teklif verebileceklerdir. İhale aşamasında her kısım kendi içinde değerlendirilecektir. İhale sonucunda, herhangi bir kısım veya birden fazla kısım için ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen istekli, uhdesinde kalan kısım/kısımlar için ihtiyaç talebinde bulunan her bir kuruluş İdaresiyle ayrı ayrı sözleşme imzalayacaktır. (Örneğin ihalenin 1. ve 3. kısımları için ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak belirlenen istekli, söz konusu kısımlar için ihtiyaç talebinde bulunan her bir kuruluşla ayrı ayrı sözleşme imzalayacaktır.) Ayrı ayrı sözleşmeye bağlanacak olan her kısım/kısımlar için ihtiyaç talebinde bulunan kuruluşlarca ayrı kesin teminatlar alınacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Ödeme yeri ve şartları” başlıklı 12’nci maddesinin 12.1.1’inci alt maddesinde “Hakediş raporu, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere 30 gün içinde tahakkuka bağlanır. Bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılır.” düzenlemesi,

“Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16’ncı maddesinde “…16.1.2. Aşağıdaki tabloda yer alan özel aykırılık hallerinde aynı satırda belirtilen oranda ceza uygulanır. Tabloda yer verilen özel aykırılıklardan herhangi birinin ilgili aykırılık için aynı satırda belirtilen sayıya ve toplam özel aykırılık halinin de 30 sayısına ulaşması koşullarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme feshedilir.

Özel Aykırılık Halleri

…” düzenlemesi,

“Diğer hususlar” başlıklı 36’ncı maddesinin 36.24 ve 36.25’inci alt maddelerinde “36.24. Yüklenici çalıştırdığı işçilerin aylık ücretlerini takip eden ayın 1’i (biri) ile 10’u (onu) arasında ödemek zorundadır.(Son ödeme tarihinin resmi tatile denk gelmesi halinde, işçi ücretlerinin resmi tatilin başlangıcından önceki iş günü ödenmesi gerekir.) Ancak idarenin harcama kaleminde ödeneği bulunması halinde, yüklenicinin işçilere ücretini ödemesini beklemeksizin hakediş ödemesi yapılır. Yüklenici hak ediş alamamasını, cezalı almasını ya da geç almasını, işçi ücretlerini süresi içinde ödememek için gerekçe gösteremez. Sözleşmede son aylık hak ediş ödemesi yapılmadan önce yüklenici firma işçi ücretlerini süresinde ödeyecek ve işçi ücretleri ödendikten sonra son aylık hak ediş ödemesi yapılacaktır.

36.25. İşçi ücretlerinin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10.maddesi ile bu Sözleşmenin 17.maddesinde belirtilen mücbir sebepler dışında yüklenici tarafından süresinde ödenmemesi veya geç ödenmesi durumunda, 4857 sayılı İş Kanununun 102 ve 108.maddeleri uyarınca gerekçesi belirtilerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından yılı için belirlenen idari para cezası verilmek üzere anılan İl Müdürlüklerine bildirilecektir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin “Sakarya Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü ile Bağlı Kuruluşların 2025 Mali Yılı (01/01/2025-31/12/2025) Tarihleri Arası Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı Dağıtımı ve Servis Hizmeti İşi” hizmet işi olduğu, kısmi teklife açık olan ihalenin 28.11.2024 tarihinde gerçekleştirildiği, bahse konu ihalede 46 adet ihale dokümanının indirildiği, ihale komisyonu tarafından; ihalenin 4 kısmında teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklamalarının istenildiği, ancak karar tarihi itibariyle teklif değerlendirmesinin tamamlanmadığı ve ihale komisyonu kararının alınmadığı anlaşılmıştır.

4857 sayılı İş Kanunu’nu gereğince, işçilerin iş sözleşmesinden doğan ücret ödemelerini süresi içinde kasten ödemeyen veya eksik ödeyen işverene idari para cezası uygulanacağı, söz konusu cezaların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verileceği, birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezasının ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu İl Müdürlüklerince verileceği hüküm altına alınmıştır.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin 38’inci maddesinden, kontrol teşkilatının, yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlü olduğu, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmı yüklenicinin hakedişinden kesileceği ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılacağı ve bu hususun ayrıca bir tutanağa da bağlanacağı, hakediş ödemelerini düzenleyen 42’nci maddesinde ise, sözleşme konusu hizmetin yüklenici tarafından belli bir süre boyunca devamlı olarak verilmesi veya işin bölümlere ayrılabilir olması durumunda sözleşmede belirtilen aralıklarla, kesin ödeme mahiyetinde olmamak ve kazanılmış hak sayılmamak üzere geçici hakediş ödemelerinin yapılacağı, yüklenici tarafından yapılan işlerin bedelleri, sözleşmedeki kayıtlara ve ilgili kanunlara göre yapılacak kesintiler de çıktıktan sonra, sözleşmenin ödemeye ilişkin hükümleri çerçevesinde kendisine ödeneceği ve geçici hakediş raporları yüklenicinin başvurusu üzerine, sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ayda bir defa düzenleneceği, gelecek yıllara sari olmayan sözleşmelerde yaptırılan işler için, son hakediş raporu bütçe yılının sonuna rastlayan ayın yirminci günü düzenleneceği anlaşılmaktadır.

Başvuruya konu ihalede itirazen şikayet başvurusuna konu edilen Sözleşme Tasarısı’ndaki düzenlemeler incelendiğinde;

Sözleşme Tasarısı’nın 12.1.1’inci maddesinde hakediş raporunun, yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere 30 gün içinde tahakkuka bağlanacağı ve bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılacağı,

Sözleşme Tasarısı’nın 16.1.2’nci maddesinde yer alan tablonun 4’üncü satırında, yüklenicinin Sözleşme’nin 36.24’üncü maddesinde belirtilen hususlara aykırı hareket ettiğinin tespit edilmesi halinde her bir gün için ilk sözleşme bedelinin binde 2’si oranında ceza kesileceğinin düzenlendiği,

Sözleşme Tasarısı’nın 36.24’üncü maddesinde, yüklenicinin işçilerin aylık ücretlerini takip eden ayın 1’i (biri) ile 10’u (onu) arasında ödemek zorunda olduğu, idarenin ödeneği bulunması halinde, yüklenicinin işçilere ücretini ödemesini beklemeksizin hakediş ödemesi yapacağı, ancak yüklenicinin hakediş alamamasını, cezalı almasını ya da geç almasını, işçi ücretlerini süresi içinde ödememek için gerekçe gösteremeyeceği hususlarının düzenlendiği, 36.25’inci maddesindeki düzenlemeden ise, işçi ücretlerinin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 10’uncu maddesi ile bu Sözleşme’nin 17’nci maddesinde belirtilen mücbir sebepler dışında yüklenici tarafından süresinde ödenmemesi veya geç ödenmesi durumunda, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 102’nci ve 108’inci maddeleri uyarınca gerekçesi belirtilerek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İş Kurumu İl Müdürlükleri tarafından yılı için belirlenen idari para cezası verilmek üzere anılan İl Müdürlüklerine bildirileceği anlaşılmıştır.

Yapılan incelemede, ihale konusu işin yüklenici tarafından belli bir süre boyunca devamlı olarak ifa edilmesi niteliğinde olduğu, bu durumda kesin ödeme mahiyetinde olmamak üzere yüklenicinin başvurusu üzerine geçici hakediş ödemelerinin yapılacağı ve sözleşme veya eklerinde aksine bir hüküm bulunmadıkça ayda bir defa düzenleneceğinin ifade edildiği, hakediş raporunun yüklenici veya vekili tarafından imzalandığı tarihten başlamak üzere 30 gün içinde tahakkuka bağlanacağı ve bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılacağı, hakediş ödemesinin yapılmaması ya da geç yapılması durumunda dahi işçi ücretlerinin zamanında ödenmesi gerektiği, bu durumun 4857 sayılı İş Kanunu’ndan doğan bir zorunluluk olduğu, ayrıca Sözleşme Tasarısı’nda işçi ücretlerine dair İş Kanunu’nun ilgili maddesi göz önünde bulundurularak en geç ayda bir ödenmesine ilişkin olarak bir düzenleme yapıldığı, kaldı ki söz konusu Sözleşme Tasarısı düzenlemesinde de ayın 1’i (biri) ile 10’u (onu) arasında yüklenicilere ödeme serbestisi sunulduğu anlaşılmıştır.

Bununla birlikte, idare ile yüklenici arasında yapılan sözleşme ile yüklenici ile çalışanlar arasında yapılan iş akdinin birbirinden bağımsız iki akit olduğu, işveren olarak yüklenicinin işçilere çalışmaları karşılığında iş akdinde öngörülen ücretleri süresinde ödeme zorunluluğunun bulunduğu, idarenin hakedişleri ödeme süreci ile işçilerin maaşlarının ödenmesi arasında doğrudan bir ilişkinin bulunmadığı, idarece hakedişlerin süresinde ödenmemesi halinde dahi işçi ücretlerinin sözleşmede belirtilen süre içerisinde yüklenici tarafından ödenmesi gerektiği, işçi ücretlerinin zamanında ödenmemesi halinde yükleniciye sözleşmede yer alan yaptırımların uygulanmasında mevzuata aykırılığın bulunmadığı, 4857 sayılı İş Kanunu’nu gereğince, uygulanması öngörülen idari para cezasının ise Türkiye İş Kurumu İl Müdürlüklerince verileceği, Sözleşme Tasarısı’nda idare tarafından İl Müdürlüklerine yapılacak bildirim hususunun düzenlendiği anlaşılmıştır.

Netice itibariyle, Sözleşme Tasarısı ve İş Kanunu hükümlerinin işçilerin ücret ödemeleri sürecinin farklı konularına ilişkin düzenlemeleri içerdiği ve Sözleşme Tasarısı düzenlemelerinin işçi haklarının korunması ve işin sağlıklı yürütülmesi amaçlarını taşıdığı, bu düzenlemelerle 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde ücretlerin zamanında ödenmesinin amaçlandığı, ücretlerin ödenmemesi haline yönelik olarak da bir tedbir ve caydırıcı olması yönüyle ceza uygulanmasının öngörüldüğü, idarelerin İş Kanunu’na ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na aykırı olmamak üzere ihale dokümanında işçiyi koruyucu düzenlemelere yer verebileceği anlaşıldığından, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16’ncı maddesinde “16.1. İhale konusu işin niteliği ve özelliğine göre işin sözleşmesine uygun olmayan haller ve idare tarafından uygulanacak cezalar aşağıda belirtilmiştir. Cezalar, aykırılık halleri ve sözleşmenin feshine ilişkin hususlar bu Sözleşmenin 16, 24, 25, 26, 27, 28 ve 29 uncu maddelerinde düzenlenmiştir. Bu hususlara ilişkin olarak söz konusu maddeler dışındaki ve ihale dokümanındaki diğer düzenlemeler sadece 16.1.1 inci madde kapsamında değerlendirilir.

16.1.1. Bu sözleşmenin 16.1.2 nci maddesinde yer alan özel aykırılık ve 16.1.3 üncü maddesinde yer alan ağır aykırılık halleri dışında, sözleşme hükümlerine uyulmaması halinde uygulanacak ceza oranı, ilk sözleşme bedelinin Binde 2’dır. Aynı fiilin tekrarı halinde bu oran % 50 artırımlı uygulanır. …

16.1.3. Aşağıdaki tabloda yer alan ağır aykırılık hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme feshedilir.

16.1.3.1. Sözleşmenin feshine yol açan ağır aykırılık hali nedeniyle ayrıca ilk sözleşme bedelinin %2’si oranında ceza uygulanacaktır. Ağır aykırılık hallerine ilişkin bu madde dışında ceza oranı belirlenmiş olması halinde söz konusu düzenleme dikkate alınmayacak ve ilk sözleşme bedelinin %2’si oranı dışında ceza uygulanmayacaktır. …” düzenlemesi,

“Diğer hususlar” başlıklı 36’ncı maddesinde “… 36.4. Yüklenici; gıda zehirlenmelerine karşı koruyucu önlemleri almak, uygulamak ve bu konuda personelin hizmet içi eğitimini yetkili kişiler tarafından yapılmasını temin etmek zorundadır. Kuruluşlarda, hekim tasdikli besin zehirlenmesi raporu alanlar, iaşe olunan kişilerin en az %10’u olduğu takdirde, bu kişilerin sağlık masrafları ve işgücü kayıplarının maddi tazminatı bütünü ile yüklenici tarafından karşılanacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın 16.1’inci maddesinde, ihale konusu işin niteliği ve özelliğine göre işin sözleşmesine uygun olmayan hallerin ve idare tarafından uygulanacak cezaların ve sözleşmenin feshine ilişkin hususların bu Sözleşme’nin 16, 24, 25, 26, 27, 28 ve 29’uncu maddelerinde düzenlendiği, bu hususlara ilişkin olarak söz konusu maddelerin dışındaki ve ihale dokümanındaki diğer düzenlemelerin sadece 16.1.1’inci madde kapsamında değerlendirileceği, ağır aykırılık hallerinin düzenlendiği 16.1.3’üncü maddedeki tablonun 1’inci maddesinde, doktor raporu ve yemek analizleri sonucunda yapılan tespit doğrultusunda, herhangi bir ana veya ara öğünde yenilen yemeğe bağlı olarak bir veya birden fazla kişide gıda zehirlenmesi vakasının meydana gelmesi durumunda 4735 sayılı Kanun’un 20’nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşmenin feshedileceğinin düzenlendiği, anılan Tasarı’nın diğer hususları düzenleyen 36.4’üncü maddesinde ise yüklenicinin gıda zehirlenmelerine karşı koruyucu önlemleri almak, uygulamak ve bu konuda personelin hizmet içi eğitimini yetkili kişiler tarafından yapılmasını temin etmek zorunda olduğu, hekim tasdikli besin zehirlenmesi raporu alanların iaşe olunan kişilerin en az %10’u olduğu takdirde, bu kişilerin sağlık masraflarının ve iş gücü kayıplarına ilişkin maddi tazminatının yüklenici tarafından karşılanacağı anlaşılmıştır.

Yapılan incelemede, Sözleşme Tasarısı’nın 16’ncı maddesinde sözleşmeye aykırılık halleri ve cezai müeyyidelerin ihale dokümanı kapsamında nerede düzenlenebileceğinin açıkça düzenlendiği, bunun dışında ihale dokümanı kapsamında düzenlenen cezai müeyyidelerin uygulanabilirliğinin mevzuat gereğince bulunmadığı, Sözleşme Tasarısı’nın 36.4’üncü maddesinde yer alan düzenlemede yüklenicinin kusurundan kaynaklı tazminat sorumluluğunun düzenlendiği, dolayısıyla Sözleşme Tasarısı’nın 16’ncı maddesinde aykırılık hallerinin düzenlendiği, bu düzenlemenin dışındaki aykırılık hallerinin sözleşme kapsamında uygulanamayacağı anlaşıldığından anılan Sözleşme Tasarısı düzenlemelerinin mevzuata aykırı olmadığı ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

3) Başvuru sahibinin 3’üncü iddiasına ilişkin olarak:

Teknik Şartname’nin “Madde I – İşin Konusu” başlıklı maddesinde “Bu işin konusu; kuruluş mutfaklarında yemek pişirme yoluyla mamul yemek alımı, dağıtımı ve servis hizmetleridir. …

Yemeklere uygulanacak gramajlar, ekte verilen Gıda Rasyonuna göre olmalıdır. Bu listelerde gösterilen et, sebze, meyve vb. yiyecekler işlem gördükten sonra bir porsiyona girecek NET ağırlıklardır. Listede ismi olmayan yemekler Diyetisyen tarafından benzer yemeklerdeki gramajlar göz önüne alınarak standartlaştırılacak ve uygulamalar buna göre yapılacaktır. Meyve çeşitleri dilimlenmek, ayıklanmak suretiyle de verilebilecektir.” düzenlemesi,

“Madde III – Genel Hususlar” başlıklı maddesinde “… 4- Yemeğin üretiminde kullanılacak yağlar yemeklik ayçiçeği yağı olacak, ancak Gıda Rasyonunda göre “yemeklik bitkisel margarin” ve “tereyağı” kullanılarak üretilecek yemeklerde söz konusu gıda ürünleri kullanılacaktır.”düzenlemesi yer almaktadır.

Gıda Rasyonu’nda ise 20 çeşit zeytinyağlı yemeklerin içeriğinde ve 97 çeşit zeytinyağlı yemek tanımlamasına girmeyen diğer yemeklerin içeriğinde kullanılacak zeytinyağı miktarlarına yer verildiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan Teknik Şartname’de yer alan düzenlemede yemeklerde kullanılacak yağların yemeklik ayçiçek yağı olarak kullanılacağı, Gıda Rasyonu’na göre yemeklik bitkisel margarin ve tereyağı kullanılarak üretilecek yemeklerde söz konusu ürünlerin kullanılacağı, söz konusu maddede zeytinyağı girdisine yer verilmediği görülmekle birlikte, aynı Teknik Şartname’de yemeklere uygulanacak gramajların ekte verilen Gıda Rasyonuna göre olması gerektiğinin düzenlendiği, bu doğrultuda ise Gıda Rasyonu’nda toplam 97 çeşit yemekte kullanılacak zeytinyağı miktarlarına yer verildiği görülmüştür.

Yapılan incelemede, Teknik Şartname’nin “Madde III – Genel Hususlar” başlıklı maddesinde kullanılacak yağlar arasında zeytinyağı sayılmadığı görülmekle birlikte, Teknik Şartname’nin “Madde I – İşin Konusu” başlıklı maddesi uyarınca yemeklere uygulanacak gramajların Gıda Rasyonu’na göre olması gerektiğinin düzenlendiği, bu nedenle “Madde III – Genel Hususlar” başlıklı maddede ayrıca belirtilmemiş olsa da Gıda Rasyonu’nda zeytinyağı girdisinin kullanılacağı belirtilen 117 çeşit yemekte zeytinyağının kullanılması gerektiğinin anlaşılabileceği, dolayısıyla söz konusu hususun istekliler açısından tekliflerin sağlıklı bir şekilde hazırlanmasına engel teşkil edecek bir husus olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin söz konusu iddiasının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

4) Başvuru sahibinin 4’üncü iddiasına ilişkin olarak:

Teknik Şartname’nin “A-Yemek Çeşitleri ve Öğün Sayıları” başlıklı bölümünde “… İşin yürütülmesi aşamasında kuruluşlarda yemek hizmetinden faydalanan herhangi birinin sağlık sorunları nedeniyle (ishal, kabızlık, çölyak, fenilketönüri vb.) özel beslenmesi (yüksek protein, düşük protein, yüksek karbonhidrat, glütensiz, diyet, laktozsuz, tuzsuz vb.) gerektiğinin doktor raporuyla belgelendirilmesi halinde, söz konusu kişiye/kişilere doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanan özel beslenme menüsü verilecektir. Hastaya bireysel olarak hazırlanan yemeklerin hastanın tedavisi için gerekli günlük enerji ve besin öğeleri gereksinimlerini sağlayacak yiyeceklerin menüleri; uygun miktar, çeşit, tat, kıvam ve görünüşte olmak üzere her türlü yiyeceği kapsayabilir. Yemeklerin pişirilme şekli, miktarı ve servisinin diyetisyenin ve/veya doktorun öngördüğü tedavi ilkelerine uygun olması zorunludur. …” düzenlemesi yer almaktadır.

Yukarıda aktarılan Teknik Şartname düzenlemesinde yemek hizmetinden faydalanan herhangi birinin sağlık sorunları nedeniyle (ishal, kabızlık, çölyak, fenilketönüri vb.) özel beslenmesi (yüksek protein, düşük protein, yüksek karbonhidrat, glütensiz, diyet, laktozsuz, tuzsuz vb.) gerektiğinin doktor raporuyla belgelendirilmesi halinde, söz konusu kişiye/kişilere doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanacak özel beslenme menüsü verilmesinin istenildiği, ancak ihale dokümanında özel beslenme menüsüne ihtiyaç duyabilecek tahmini kişi sayısının belirtilmediği ve örnek bir menünün de yer almadığı görülmüştür.

Yapılan incelemede, idarenin ihtiyaç halinde ve doktor raporuyla belgelendirilmesi koşuluyla, yükleniciden “özel beslenme menüsü” verilmesini talep edeceği, mevcut durumda kaç kişinin bu tür bir beslenme şekline ihtiyaç duyacağının bilinmediği ve özel beslenmeye ihtiyaç duyabilecek kişi sayısının değişkenlik gösterebileceği, gerekli olması halinde özel beslenme menüsü içeriğinin doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanacağı dikkate alındığında, ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve tecrübe sahibi olması beklenen basiretli tacir niteliğini haiz isteklinin mevcut koşulları dikkate alarak teklifini oluşturması gerektiği anlaşıldığından, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

5) Başvuru sahibinin 5’inci iddiasına ilişkin olarak:

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “… 78.25. İhale dokümanında günlük olarak belli sayıda personelin idarenin iş yerinde bulunması gerektiğine ilişkin düzenleme yapılan ihalelerde, 4857 sayılı Kanunun 55 inci maddesi uyarınca izne hak kazanan işçilerin izin hakları idarenin belirleyeceği takvim çerçevesinde kullandırılacak ve izin kullanan işçiler fiilen çalışan işçi sayısına dahil kabul edileceğinden, izin kullanan işçilerin yerine başka işçilerin getirilerek sayının tamamlanması talep edilmeyecektir. İdarelerin, ihale konusu işte çalıştırılması istenen personel sayısını bu hususu dikkate alarak belirlemeleri gerekmektedir. Ayrıca idareler ve yükleniciler, işçilerin yıllık ücretli izin haklarını kullanmasına ilişkin olarak 4857 sayılı Kanunun ilgili hükümlerinde öngörülen yükümlülüklere uymak zorundadır.” açıklaması yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16’ncı maddesinde “…16.1.2. Aşağıdaki tabloda yer alan özel aykırılık hallerinde aynı satırda belirtilen oranda ceza uygulanır. Tabloda yer verilen özel aykırılıklardan herhangi birinin ilgili aykırılık için aynı satırda belirtilen sayıya ve toplam özel aykırılık halinin de 30 sayısına ulaşması koşullarının birlikte gerçekleşmesi durumunda, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme feshedilir.

Özel Aykırılık Halleri

…

…” düzenlemesi,

“Diğer hususlar” başlıklı 36’ncı maddesinde “…36.8. Sözleşmenin devamı müddetince hizmetin aksamaması için yüklenici; personelin yıllık izinli olması halinde aynı gün, personelin yıllık izin dışında (personelin istifa etmesi, İş Kanunun Ek madde 2 kapsamındaki mazeret izni kullanması, raporlu olması gibi) herhangi bir nedenle işe gelmemesi halinde ise ertesi gün; ihale dokümanlarında belirtilen şartlara haiz başka bir personel temin etmek zorundadır …” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’nin “Kuruluşlarda Tam Zamanlı Çalışacak Personellerin Sayısı ve Nitelikleri” başlıklı “J” maddesinde “1.Kısım (A) Sakarya Arifiye Bakım, Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi Müdürlüğü

1.Kısım (B) Sakarya Arifiye Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü

2. Kısım Hendek Melek Nişancı Huzurevi Müdürlüğü

3.Kısım Sakarya Fatma Hamit Atay Otizm Engelsiz Yaşam Bakım Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi Müdürlüğü

*5996 sayılı Kanun’un 22 nci maddesinin 7 nci fıkrası gereğince çalıştırılması zorunlu personel olup, kuruluşun yapısına göre belirlenecek ve İl Müdürlüğü tarafından kontrolü yapılacaktır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.25’inci maddesinde yer alan açıklamaların personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerine ilişkin olduğu, ancak başvuruya konu ihalenin “Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servisi İşi” olduğu, bu bağlamda söz konusu ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı niteliği taşımadığı anlaşılmıştır.

Sözleşme Tasarısı’nın 16.1.2’nci maddesinde yer alan tablonun 8 numaralı aykırılık halinde, yüklenicinin sözleşmenin “Diğer Hususlar” bölümünün 36.8’inci maddesi gereği herhangi bir nedenle (personelin istifa etmesi, iş akdine son verilmesi vb.) işe gelmeyen personel yerine hizmette aksamaya meydan vermemek için aynı gün içerisinde personel temin etmediğinin tespit edilmesi durumunda sözleşme bedelinin binde 1’i oranında ceza kesileceğinin düzenlendiği; anılan Tasarı’nın 36.8’inci maddesinde ise sözleşmenin devamı müddetince personelin yasal mevzuat çerçevesinde izinli veya sağlık nedeniyle raporlu olmaları halinde, hizmetin aksamaması için yüklenicinin, yasal izinli veya raporlu olan personelin yerine aynı gün içerisinde ihale dokümanlarında belirtilen şartları taşıyan başka bir personeli temin etmek zorunda olduğunun düzenlendiği görülmüştür.

Yapılan incelemede, Sözleşme Tasarısı’nın 16.1.2’nci maddesinde yer alan tablonun 8 numaralı aykırılık halinin personelin istifa etmesi, iş akdine son verilmesi gibi durumlarda işe gelmeyen personel yerine hizmette aksamaya meydan vermemek için aynı gün içerisinde personel temin etmemesine yönelik olduğu, ayrıca bahse konu düzenlemede atıf yapılan Sözleşme Tasarısı’nın 36.8’inci maddesinde ise personelin yasal mevzuat çerçevesinde izinli veya sağlık nedeniyle raporlu olması halinde işin aksatılmaması hususunun yüklenici firmanın sorumluluğunda olduğunun belirtildiği, dolayısıyla her iki düzenleme bir bütün olarak değerlendirildiğinde söz konusu düzenlemeler arasında çelişki bulunmadığı, bahse konu düzenlemelerin hizmetin ifasının eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesini teminen idare tarafından konulan tedbir amaçlı bir düzenleme olduğu anlaşılmıştır.

Ayrıca başvuruya konu ihalenin “Malzeme Dahil Mamul Yemek Alımı, Dağıtımı ve Servisi İşi” olduğu, ihale dokümanı kapsamında hizmetin ifasına yönelik toplam 23 personelin çalıştırılacağının belirtildiği, başvuru sahibinin itirazen şikayet başvuru dilekçesinde yer verilen Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.25’inci maddesinde belirtilen açıklamaların personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarına ilişkin olduğu, ancak başvuruya konu ihale personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı niteliği taşımadığından başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

6) Başvuru sahibinin 6’ncı iddiasına ilişkin olarak:

Teknik Şartname’nin “Kahvaltılar” başlıklı bölümünde “Normal Kahvaltı ve diyet kahvaltılar, yukarıda belirtilen çeşitlerden veya Gıda Rasyonunda yer alan benzerlerinden dört tanesi seçilerek oluşturulacaktır. Suyun haricinde kahvaltılarda mutlaka içecek verilecektir. Haftada iki defa içecek olarak 200 ml paket süt verilecektir. Kahvaltılarda verilen “paket reçel+paket tereyağı”, “paket bal+paket tereyağı”, “Domates+Salatalık” ve “Domates+Biber” bir kap yemek olarak sayılacaktır. Kahvaltıda verilecek pet Su (En az 180 ml) ve ekmek kap/yemek olarak sayılmayacaktır. “ düzenlemesi,

“Yemek Çeşitleri ve Öğün Sayıları” başlıklı bölümünde “… İşin yürütülmesi aşamasında kuruluşlarda yemek hizmetinden faydalanan herhangi birinin sağlık sorunları nedeniyle (ishal, kabızlık, çölyak, fenilketönüri vb.) özel beslenmesi (yüksek protein, düşük protein, yüksek karbonhidrat, glütensiz, diyet, laktozsuz, tuzsuz vb.) gerektiğinin doktor raporuyla belgelendirilmesi halinde, söz konusu kişiye/kişilere doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanan özel beslenme menüsü verilecektir. Hastaya bireysel olarak hazırlanan yemeklerin hastanın tedavisi için gerekli günlük enerji ve besin öğeleri gereksinimlerini sağlayacak yiyeceklerin menüleri; uygun miktar, çeşit, tat, kıvam ve görünüşte olmak üzere her türlü yiyeceği kapsayabilir. Yemeklerin pişirilme şekli, miktarı ve servisinin diyetisyenin ve/veya doktorun öngördüğü tedavi ilkelerine uygun olması zorunludur. …

Kuruluş gerektiği takdirde kuruluş içerisinde yükleniciye yaşlı, hasta veya diyetlilerin yiyeceklerinin hazırlanması amacıyla bir özel beslenme birimi gösterecektir. Bu durumda özel beslenme biriminde kullanılacak olan malzemeler (otoklav, buzdolabı, fırın, ocak, su ısıtıcısı, çelik tencere, taşıma kapları, biberon, biberon başlıkları, doğrama ve karıştırma robotu, mama tabak ve kaşıkları vb.) ilgili Kuruluş tarafından tefriş edilecek, yüklenici bu malzemeler için bir maliyet öngörmeyecektir.…” düzenlemesi yer almaktadır. Ayrıca aynı Şartname’de yer alan kahvaltı menüsüne ilişkin 14 günlük örnek menünün ilk haftasının 3 ve 5’inci günlerinde, ikinci haftasının ise 9’uncu gününde olmak üzere toplam üç kez paket süt verilmesi öngörülmüştür.

Başvuruya konu ihalenin birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde; ihalenin 1 ve 4’üncü kısımlarına ilişkin teklif cetvellerinde, 1-2, 3-6, 7-12 ve 13+ yaş gruplarına göre, ihalenin 2 ve 3’üncü kısımlarına ilişkin ise 13+ yaş gruplarına göre ayrım yapılarak verilecek kahvaltı iş kalemlerinin öğün miktarı üzerinden ayrı ayrı satır açıldığı, diyet kahvaltı için ayrı bir satırın açılmadığı görülmüştür.

Teknik Şartname’nin yukarıda aktarılan düzenlemesinden normal kahvaltı ve diyet kahvaltıların, belirtilen çeşitlerden veya Gıda Rasyonunda yer alan benzerlerinden dört tanesi seçilerek oluşturulacağı, suyun haricinde kahvaltılarda mutlaka içecek verileceği haftada iki defa içecek olarak 200 ml paket süt verileceği düzenlenmiştir. Aynı Şartname’de yer alan kahvaltıya ilişkin 14 günlük örnek menünün ilk haftasının 3 ve 5’inci günlerinde, ikinci haftasının ise 9’uncu gününde olmak üzere toplam üç kez paket süt verilmesi öngörülmüştür. Ayrıca ihale dokümanı içeriğinde yer alan Gıda Rasyonu’nun “Kahvaltılık” başlıklı bölümünde yaş gruplarına göre servis edilecek yemeklerin gramajlarının açıkça belirlendiği, Gıda Rasyonu’nun içecekler başlıklı bölümünde yaş gruplarına göre verilecek paket sütün 200 ml olacağı düzenlenmiştir.

Ayrıca Teknik Şartname’de yemek hizmetinden faydalanan herhangi birinin sağlık sorunları nedeniyle diyet menüye ihtiyaç duyması halinde, söz konusu kişiye/kişilere doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanacak özel beslenme menüsü verilmesinin istenildiği, ancak ihale dokümanında diyet menüsüne ihtiyaç duyabilecek tahmini kişi sayısının belirtilmediği ve örnek bir menünün de yer almadığı görülmektedir.

Yapılan incelemede, başvuruya konu ihalede kural olarak ihale dokümanı kapsamında yer verilen yemek çeşitleri kullanılarak yemeklerin hazırlanacağı, yemek hizmeti alımlarında yemeklerde değişiklik yapılmasına ihtiyaç duyulabileceği, idarenin ihtiyaç halinde yükleniciden diyet menüsü verilmesini talep edebileceği, ihale konusu işin doğası gereğince diyet yemeklerine ilişkin öğün sayısının, yemek türlerinin ve gramajların belirlenme imkânının olmadığı, zira diyet yemek verilecek kişi sayısının önceden bilinemeyeceği, ayrıca verilecek diyet yemeklerin türünün ve bu yemeklerin malzeme gramajlarının kişiden kişiye değişeceği, bu kapsamda diyet menünün gerekli olması halinde, diyet menüsü içeriğinin doktor veya diyetisyen tarafından hazırlanacağı ve Gıda Rasyonu’nda yer alan çeşitlerden seçilerek oluşturulabileceği dikkate alındığında, diyet öğünlerinin içeriklerine, çiğ girdi miktarlarına ve öğün sayısına ilişkin net bir belirleme yapılmamış olmasının bir aykırılık olarak değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.

Ayrıca İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12’nci maddesindeki teklifi hazırlamak için gerekli bilgilerin temin edilmesi sorumluluğu kapsamında ilgililerce idareden daha önceki yıllara ilişkin diyet yemeği miktarlarının ve menülerinin talep edilebileceği ve bu doğrultuda bir öngörüde bulunulabileceği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte her ne kadar 14 günlük örnek menüde kahvaltıda üç defa 200 ml paket süt verileceği düzenlenmiş olsa da, Teknik Şartname’de kahvaltı menüsü için haftada iki defa içecek olarak 200 ml paket süt verileceğinin düzenlendiği, bu kapsamda istekliler tarafından teklif verilirken söz konusu düzenleme dikkate alınarak teklif verilmesi gerektiği anlaşıldığından, söz konusu düzenlemelerin teklif oluşturulmasına engel teşkil edecek nitelikte olmadığı ve başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

7) Başvuru sahibinin 7’nci iddiasına ilişkin olarak:

Teknik Şartname’nin “Madde III-Genel Hususlar” bölümünün 29’uncu maddesinde “Ramazan ayında nöbet tutan personel ve kurum bakımından faydalanan kişiler için iftar ve sahur yemeği verilecektir. Yüklenici iftar ve sahurda personel bulundurmak zorundadır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin Süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşe başlama tarihi 01.01.2025; işi bitirme tarihi 31.12.2025

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale dokümanı kapsamında iftar ve sahur yemeklerine ve çeşit sayılarına ilişkin herhangi bir düzenlemenin yapılmadığı, Teknik Şartname kapsamanda yer alan iki haftalık örnek menüde de Ramazan menüsünün yer almadığı anlaşılmıştır.

Yapılan incelemede ihale dokümanında Ramazan ayına özel olarak ayrıca bir menü belirlemesinin yapılmadığı, bununla birlikte Ramazan ayının başlangıç ve bitiş tarihleri konusunda bir tereddüt bulunmadığı, ihale dokümanı kapsamında Ramazan ayında iftar ve sahur için Teknik Şartname’de belirlenen yemekler içerisinden menü hazırlanması gerekeceği, diğer yandan söz konusu ayda oruç tutacak kişi sayısı belirli olmadığından iftar ve sahur yemeği miktarının önceden bilinemeyeceği, bu miktarın sözleşmenin uygulanması aşamasında belirlenebileceği, bu bağlamda basiretli bir tacirin bu hususu dikkate alarak tekliflerini oluşturabileceği, kaldı ki İdari Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12’nci maddesindeki teklifi hazırlamak için gerekli bilgilerin temin edilmesi sorumluluğu kapsamında ilgililerce idareden daha önceki yıllara ilişkin iftar ve sahur yemeği miktarlarının ve menülerinin talep edilebileceği ve bu doğrultuda sağlıklı öngörülerde bulunulabileceği; bu bakımdan söz konusu düzenlemelerin teklif oluşturulmasına engel teşkil edecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

8) Başvuru sahibinin 8’inci iddiasına ilişkin olarak:

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği” başlıklı 12’nci maddesinde “(1) İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartname, sözleşme tasarısı ve teknik şartname ile gerekli diğer belge ve bilgiler bulunur. …

(3) İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.” hükmü,

“Teknik Şartname” başlıklı 16’ncı maddesinde “(1) İşin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dâhil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur…” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’nin “A.2.Öğün Sayıları” başlıklı maddesinde “… Kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinde her öğün ve her ara öğün için kişi başı 1 Adet pet bardak su (En az 180 ml) verilecektir. …

3. ÖĞLEN VE AKŞAM YEMEKLERİ:

… Öğlen ve akşam yemeklerinde verilecek pet Su (En az 180 ml) ve ekmek kap/yemek olarak sayılmayacaktır.

…

“ düzenlemesi,

İhale dokümanı eki Gıda Rasyonu Tablolarında

düzenlemesi,

İhale dokümanı eki olan Gıda Malzemeleri Özellikleri başlıklı belgede “… SU (PET BARDAK)

1. Temin edilecek suyun yürürlükte olan “İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelikte” belirtilen özellik ve şartlarda olması gerekmektedir. Yeni çıkacak tebliğ, kanun, yönetmelik, tüzük ve eklerini de kapsamalıdır.

2. Su temininde 1. Kalite, doğal kaynak suyu sağlanacaktır. (İçme suyu, işlenmiş su, işlenmiş içme suyu, ve benzeri türler kabul edilmeyecektir.)

3. İçerisinde hiçbir şekilde yabancı madde bulunmayacaktır.

4. Doğal kaynak suyu, kendine has tat, renk ve kokuda olacaktır.

5. Bir pet bardak doğal kaynak suyunun miktarı asgari 200 ml olacaktır. …” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’de kahvaltı, öğle ve akşam yemeklerinde her öğün ve her ara öğün için kişi başı 1 adet en az 180 ml’lik “pet su” verileceğinin düzenlendiği ve iki haftalık örnek yemek menüsünde yer aldığı, Gıda Rasyonu’nda ise verilecek “pet bardak su” miktarının 250 ml olarak belirlendiği, “su” miktarının ise çeşitli yaş gruplarına göre 500 ml olarak verileceğinin düzenlendiği, Gıda Malzemeleri Özellikleri başlıklı belgede ise pet bardak doğal kaynak suyunun miktarının asgari 200 ml olacağının düzenlendiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinde ihale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemelerin birbirine aykırı olamayacağı, Teknik Şartnameler’de belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması gerektiği ifade edilmiştir.

Teknik Şartname’de, ihale dokümanı ekleri Gıda Rasyonu’nda ve Gıda Malzemeleri Özellikleri başlıklı belgede yer alan düzenlemeler kapsamında; “pet bardak su” girdisi için farklı gramaj düzenlemelerinin bulunduğu, söz konusu düzenlemeler göz önüne alındığında, “pet bardak su” için Teknik Şartname’de ve iki haftalık örnek menüde “en az 180 ml” şeklinde düzenleme yapıldığı, diğer yandan Gıda Rasyonu’nda yer alan tabloda “Pet bardak su” için “250 ml”, “Gıda Malzemeleri Özellikleri” başlıklı belgede ise pet bardak suyun miktarının asgari “200 ml” olacağı yönünde düzenleme yapıldığı görülmüş olup, bahse konu düzenlemeler arasında çelişki bulunduğu ve söz konusu düzenlemelerin isteklilerin teklif maliyetini hesaplarken belirsizliğe ve tereddüde sebebiyet vereceği anlaşıldığından başvuru sahibinin bahse konu iddiasının yerinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

9) Başvuru sahibinin 9’uncu iddiasına ilişkin olarak:

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dâhil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “… 78.3. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin ihale dokümanında, haftalık çalışma saatlerinin tamamını idarede geçirecek personel sayısının belirtilmesi halinde teklif fiyata dâhil giderler arasında işçilik giderine yer verilmesi ve her bir işçilik maliyeti için birim fiyat teklif cetvelinde ayrı satır açılması zorunludur.

78.3.1. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ve teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilen hizmet alımlarında, birim fiyat teklif cetvelinde her bir işçilik maliyeti için açılan satırda, ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan isteklilerin teklifleri, ihale dokümanına aykırı teklif sunulduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılır…” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “İhtiyacın uygun şartlarda karşılanması ve kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanılması adına isteklilerin;

– Brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarı ödenecek sorumlu personel için teklif edeceği işçilik birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri ve yol ücreti dahil) ile ulusal bayram ve genel tatil günleri birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri dahil); ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler hariç (ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile varsa Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin on binde beşi oranındaki Kurum payı) brüt asgari ücretin %70 artırımlı tutarının üzerinde,

– Brüt asgari ücretin %30 artırımlı tutarı ödenecek aşçı için teklif edeceği işçilik birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri ve yol ücreti dahil) ile ulusal bayram ve genel tatil günleri birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri dahil); ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler hariç (ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile varsa Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin on binde beşi oranındaki Kurum payı) brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının üzerinde,

– Brüt asgari ücretin %10 artırımlı tutarı ödenecek aşçı yardımcısı için teklif edeceği işçilik birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri ve yol ücreti dahil) ile ulusal bayram ve genel tatil günleri birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri dahil); ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler hariç (ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile varsa Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin on binde beşi oranındaki Kurum payı) brüt asgari ücretin %30 artırımlı tutarının üzerinde,

– Brüt asgari ücret ödenecek servis ve bulaşık personeli için teklif edeceği işçilik birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri ve yol ücreti dahil) ile ulusal bayram ve genel tatil günleri birim fiyat teklif tutarı (sigorta prim giderleri dahil); ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler hariç (ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile varsa Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin on binde beşi oranındaki Kurum payı) brüt asgari ücretin %20 artırımlı tutarının üzerinde olmayacaktır.

Birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her bir işçilik kalemi ile ulusal bayram ve genel tatil günleri kalemi kendi içerisinde iş kalemi bazında ayrı ayrı değerlendirilecektir. Yapılan değerlendirme sonucu herhangi bir kalemde (işçilik kalemi ve ulusal bayram ve genel tatil günleri kalemi) yukarıda belirtilen kriterlere uygun teklif sunmadığı tespit edilen isteklinin/isteklilerin teklifi ekonomik açıdan en avantajlı teklif olsa dahi değerlendirme dışı bırakılacaktır.

-18 Mayıs 2024 tarihli ve 32550 Sayılı Resmî Gazete ile Kamu İhale Genel Tebliğinin 78.3.1. maddesine Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ve teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilen hizmet alımlarında, birim fiyat teklif cetvelinde her bir işçilik maliyeti için açılan satırda, ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan isteklilerin teklifleri, ihale dokümanına aykırı teklif sunulduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılır. Hükmü eklenmiş olup, anılan hüküm uyarınca birim fiyat teklif cetvelinde her bir işçilik maliyeti için (işçilik ve ulusal bayram ve genel tatil günleri iş kalemleri) açılan satırda, ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler dahil (ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile varsa Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin on binde beşi oranındaki Kurum payı) asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan isteklilerin teklifleri, ihale dokümanına aykırı teklif sunulduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılacaktır. …” düzenlemesi yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan 78.3.1’inci maddesinde personel çalıştırılmasına dayalı olmayan ve teklif fiyata dahil giderler arasında işçilik giderine yer verilen hizmet alımlarında, birim fiyat teklif cetvelinde her bir işçilik maliyeti için açılan satırda, ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan isteklilerin tekliflerinin, ihale dokümanına aykırı teklif sunulduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılacağı ifade edilmiştir.

İdari Şartname’nin 48’inci maddesindeki düzenlemelerde ihale konusu işte çalıştırılacak personel için teklif edilecek işçilik birim fiyat teklif tutarının, ilgili personelin unvanına göre verilecek brüt asgari ücretin (%20-%50 arasındaki) yüzde fazlasının üzerinde olamayacağına yönelik düzenlemelere de yer verildiği, maddenin devamında ise söz konusu Tebliğ maddesindeki açıklamalara da yer verilerek birim fiyat teklif cetvelinde her bir işçilik maliyeti için açılan satırda, ilgili mevzuatına göre hesaplanacak sözleşme gideri ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan isteklilerin tekliflerinin, ihale dokümanına aykırı teklif sunulduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakılacağının düzenlendiği, bu haliyle söz konusu düzenlemenin anılan kısmının Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan 78.3.1’inci maddesindeki açıklamalara aykırı olmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin söz konusu iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin iptaline,

Oybirliği ile karar verildi.