İşletmecilik Hakkının Kiraya Verilmesine İlişkin KDV Eksik Tahsilatı

Karar Konusu: İşletmecilik Hakkının Kiraya Verilmesine İlişkin KDV Eksik Tahsilatı

Karar Künyesi:

• Kamu İdaresi Türü: Belediyeler ve Bağlı İdareler
• Yılı: 2019
• Dairesi: 8
• Karar No: 191
• İlam No: 9
• Tutanak Tarihi: 24.12.2020

İncelemenin Konusu:
Belediye tarafından tıbbi atık sterilizasyon tesisinin kurulması, işletilmesi ve işletmecilik hakkının kiraya verilmesi sürecinde, kira bedellerinin Katma Değer Vergisi (KDV) hariç tahsil edilmesi nedeniyle kamu zararına sebebiyet verildiği iddiası incelenmiştir.

Hukuki Dayanak:

• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1. maddesi: Kiralama işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesi: İmtiyaz ve işletmecilik haklarının kiralanmasının gayrimenkul sermaye iradı kapsamında olduğu belirtilmiştir.
• Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Eğitimi ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik: Muhasebe yetkililerinin sorumluluklarını belirleyen hükümler içermektedir.

Tespit ve Sonuç:

• Belediye tarafından tıbbi atık toplama ve işletmecilik hakkının kiralanması KDV’ye tabi olmasına rağmen, kira bedelleri KDV hariç tahsil edilmiş, bu durum kamu zararına yol açmıştır.
• Muhasebe yetkilisinin sorumluluğu değerlendirilmiş ve tahsilat sürecinde gerekli tarh ve tahakkuk işlemlerinin ilgili birim (Temizlik İşleri Müdürlüğü) tarafından gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir. Bu nedenle muhasebe yetkilisine sorumluluk yüklenemeyeceğine karar verilmiştir.
• Belediye tarafından yapılan savunmalar ve tahsil edilen KDV tutarları incelenmiş, eksik tahsil edilen KDV’nin yüklenici firmadan tahsil edildiği tespit edilmiştir.
• Sonuç olarak, tahsilat gerçekleştiğinden konuyla ilgili ilişilecek bir husus kalmadığına oy birliğiyle karar verilmiştir.
  

KARAR ORJİNAL METNİ:

İşletmecilik hakkının kiraya verilmesine ilişkin KDV

… Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’nin yükleniminde bulunan “Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisinin Kurularak Toplama ve İşletmecilik Hakkının Kiraya Verilmesi İşi”nde, tesis alanı kira bedeli tahsilatlarının KDV hariç gerçekleştirilmesi sonucu kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun; “Verginin konusunu teşkil eden işlemler” başlıklı 1’inci maddesinde;

“Türkiye’de yapılan aşağıdaki işlemler katma değer vergisine tabidir:

1. Ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,

2. Her türlü mal ve hizmet ithalatı,

3. Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler:

…

f) Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemleri,

…. ” hükmüne yer verilmiştir.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Gayrimenkul Sermaye İradının Tarifi” başlıklı 70’inci maddesinde;

“Aşağıda yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır:

…

5. (3239 sayılı Kanunun 55’inci maddesiyle değişen bent) Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı (İhtira beratının mucitleri veya kanunî mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.), alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır.);

…” denilmiştir.

İdare ile Müteahhit arasında düzenlenen Sözleşmenin;

“Sözleşmenin konusu işin tanımı” başlıklı 5’inci maddesinde,

“5.1. Sözleşmenin konusu; … Belediyesi mücavir alan sınırları dahilinde bulunan tüm sağlık kurum ve kuruluşları, doktor ofisleri ile talep halinde evlerden, (idarenin onayına müteakip) yakın bölgedeki diğer il, ilçe ve belde belediyelerinden kaynaklanan tıbbi atıklar da dahil olmak üzere kentimizdeki tüm tıbbi atıkların 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında halk sağlığına ve çevreye zarar vermeden ayrı toplanması, taşınması ve tıbbi atık sterilizasyon tesisi inşa edilerek, tıbbi atıkların sterilize edildikten sonra bertaraf edilmesi ve amacı doğrultusunda 10 (on) yıl müddetle işletilmesi işidir.”

“Sözleşme konusu işin süresi” başlıklı 7’nci maddesinde;

“7.1. Sözleşmenin imzalandığının İdare tarafından Yüklenicinin kendisine veya tebligat için gösterdiği adrese tebliğ tarihinden itibaren beş gün içinde yer teslimi yapılarak işe başlanacaktır. Yüklenici 31.12.2010 tarihine kadar Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisini tamamlayıp işletmeye hazır hale getirmeye mecburdur.

7.2. Tıbbi atık toplama ve işletmecilik hakkının kirası 01.01.2011 tarihinden itibaren başlayarak 31.12.2020 tarihinde sona erecektir. Yüklenici kira süresinin bitiminden itibaren her hangi bir hak talep etmeksizin işletmeyi 30 Gün içerisinde olduğu gibi belediyeye teslim eder. İşletmeyle ilgili her türlü bina ve içerisindeki makine, araç, gereç ve diğer cihazlar belediyeye kalır.”

“Kullanım bedeli ve ödeme koşulları ” başlıklı 8’inci maddesinde;

“8.1. Bu sözleşme ihale bedeli olan …- TL (altı yüz beş bin Türk Lirası) bedel üzerinden akdedilmiştir.

8.2. Söz konusu işin 2011 yılı için kira bedeli sözleşme bedelinin onda biridir. Bu bedel … – TL (… Türk Lirası)’dır.

8.3. 01.01.2012 tarihinden itibaren 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yıllarında kira bedeli, Mahalli Çevre Kurulu’nun Tıbbi Atıklar için belirleyeceği bir önceki yılın fiyatının artışı oranında artırılacaktır.

8.4. Yüklenici ihale ile ilgili vergi, harç ve diğer masrafları sözleşme imzalandıktan sonra peşin olarak ödeyecektir. Yüklenici kira başlangıç tarihinden (01.01.2011) sonra kira bedellerini aylık peşin olarak Belediye Bütçe Kararnamesinde belirtilen esaslara göre hiçbir tebligat yapılmadan ilgili ayın ilk 5 (beş) günü içinde Belediye veznesine veya banka hesabına ödeyecektir. Bir aylık kira bedelinin, süresinde ödenmemesi halinde bir yıllık kira bedeli muacceliyet kesbeder.

8.5. Yüklenici Tıbbi atıkları toplama karşılığında sağlık kuruluşlarından elde edeceği gelirden 2011 yılı için %5 (yüzde beş); 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılları için %10 (yüzde on) oranında … Belediyesi’ne pay verecektir. Bu pay gelir elde edilen aydan bir sonraki ayın sonuna kadar belediye veznesine veya banka hesabına yatırılacaktır.”

Hükümlerine yer verilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat ve sözleşme hükümleri uyarınca, Belediye tarafından tıbbi atık toplama ve işletmecilik hakkının kiralanması işlemi ile katma değer vergisini doğuran olay meydana geldiğinden, bu hakkın kiralanması karşılığında elde edilen kira bedellerinin de KDV dahil bir biçimde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Ancak, yapılan incelemede, Belediye tarafından … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’ne ihale edilen “Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisinin Kurularak Toplama ve İşletmecilik Hakkının Kiraya Verilmesi İşi”nde, 01.01.2011-31.12.2019 dönemine ilişkin … TL tutarındaki 9 yıllık kira bedelinin KDV hariç bir şekilde tahsil edilmesi sonucu (… x0,18) … TL tutarındaki KDV’nin eksik tahsil edildiği anlaşılmıştır.

KDV’deki söz konusu eksik tahsilat nedeniyle muhasabe yetkilisinin sorumluluğuna ilişkin olarak ise;

21/01/2006 tarihli ve 26056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Muhasebe Yetkilisi Adaylarının Eğitimi, Sertifika Verilmesi ile Muhasebe Yetkililerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in;

23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yer alan;

“a) Gelirleri ve alacakları ilgili mevzuatına göre tahsil etmek, yersiz ve fazla tahsil edilenleri ilgililerine iade etmek….” hükmü ile

“Alacakların tahsil sorumluluğu” başlıklı 32’nci maddesinin birinci fıkrasında yer alan;

“Muhasebe yetkilileri, idarelerce ilgili kanunlarına göre tarh ve tahakkuk ettirilerek tahsil edilebilir hale gelmiş kamu gelir ve alacaklarının yükümlüleri ve sorumluları adına ilgili hesaplara kaydedilerek tahsil edilmesinden sorumludurlar.” hükmü gereğince, muhasebe yetkililerinin ancak idarelerce ilgili kanunlarına göre tarh ve tahakkuk ettirilerek tahsil edilebilir hale gelmiş bulunan gelir ve alacakların tahsilinden sorumlu oldukları açıktır. Ancak, somut olayda, söz konusu kira bedellerinin KDV dahil bir şekilde tahsil edilmesi için gerekli olan tarh ve tahakkuk işlemlerinin ilgili birim (Temizlik İşleri Müdürlüğü) tarafından gerçekleştirilmediği anlaşıldığından, sorgu konusu edilen … TL KDV’nin tahsil edilmediği gerekçesiyle muhasebe yetkilisine sorumluluk atfedilmesi mümkün değildir.

Diğer taraftan, konu hakkında sorumlular tarafından gönderilen savunmalardan, sorgu konusu edilen … TL tutarındaki KDV alacağının;

… TL’sinin … tarih ve … no.lu, … TL’sinin … tarih ve … no.lu, … TL’sinin … tarih ve … no.lu, … TL’sinin … tarih ve … no.lu dekont ile Yüklenici … Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.’den tahsil edildiği anlaşıldığından, konu hakkında ilişilecek bir husus kalmadığına, yapılan tahsilatın ilamda gösterilmesine oy birliğiyle karar verildi.