Bulgu Künyesi:
- Kaynak: 2023 Yılı Sayıştay Denetim Raporları
- Denetlenen Kurum: İl Özel İdaresi
- İlgili Mevzuat:
- Anayasa Madde 50 – Çalışma şartları ve dinlenme hakkı
- 4857 sayılı İş Kanunu
- Madde 53 – Yıllık ücretli izin hakkı
- Madde 56 – Sürekli izin kullanımı zorunluluğu
- Madde 59 – İş akdi sona erdiğinde kullanılmayan izinlerin ücrete dönüşmesi
- Madde 60 – Yıllık izin uygulama usullerinin yönetmelikle düzenlenmesi
- Madde 103 – Yıllık izin kullandırmamanın idari yaptırımları
- Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği (03.03.2004 tarihli, 25391 sayılı Resmi Gazete)
- Tasarruf Tedbirleri Konulu 2021/14 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi
Tespit Edilen Eksiklikler:
İl Özel İdaresi bünyesinde çalışan işçilere yıllık izinlerinin mevzuata uygun şekilde düzenli olarak kullandırılmadığı tespit edilmiştir. Bu durum, birikmiş izin günlerinin artmasına neden olmuş ve idare açısından ileride mali külfet yaratabilecek bir risk oluşturmuştur.
Sayıştay denetimi sonucunda:
- 48 kadrolu işçinin toplam 5.432 gün kullanmadığı izin bulunduğu belirlenmiştir.
- Mevzuata göre yıllık izinlerin kullandırılması zorunlu olup, birikmesi iş akdi sona erdiğinde işçinin son ücreti üzerinden yüksek maliyetli ödemelere yol açmaktadır.
- Yıllık izinlerin düzenli olarak kullandırılmaması, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 103’üncü maddesi gereği idari para cezalarına neden olabilmektedir.
- Cumhurbaşkanlığı Genelgesi’ne aykırı olarak işçilerin önceki yıllardan devreden izinlerini üç yıl içinde kullanmaları sağlanmamıştır.
Hukuki Değerlendirme ve Sonuç:
- Anayasal Yükümlülük: Çalışanların dinlenme hakkı Anayasa’nın 50’nci maddesiyle güvence altına alınmıştır. İdarenin bu hakkı engellemesi hukuka aykırıdır.
- Kanuni Zorunluluk: İş Kanunu, işverenin yıllık izinleri düzenli olarak kullandırmasını ve işçinin bu haktan feragat edemeyeceğini açıkça belirtmektedir.
- Mali Risk: İşçilerin yıllık izinleri biriktikçe, işten ayrılma veya emeklilik durumunda yüksek maliyetli izin ödemeleri yapılması gerekecektir.
- İdari Yaptırımlar: İş Kanunu’nun 103’üncü maddesi gereğince izinleri usule uygun şekilde kullandırmayan işverenlere idari para cezası uygulanabilir.
- Genelgeye Uyumsuzluk: Cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenen tasarruf tedbirlerine aykırı hareket edilmiştir.
Öneriler ve Alınması Gereken Tedbirler:
✅ Yıllık izinlerin planlı şekilde kullandırılması: İşçilerin izin planlamaları yapılmalı ve yıllık bazda izne çıkmaları sağlanmalıdır.
✅ Birikmiş izinlerin eritilmesi: Mevcut birikmiş izinlerin en fazla üç yıl içinde kullandırılması için tedbirler alınmalıdır.
✅ Denetim mekanizması kurulması: Yıllık izinlerin düzenli olarak kullanıldığını takip eden bir kontrol mekanizması oluşturulmalıdır.
✅ İdari sorumluluk bilinci oluşturulması: İzinlerin kullandırılmaması idareye ek mali külfet getirdiğinden, yöneticilere bu konuda farkındalık kazandırılmalıdır.
Sonuç olarak, Sayıştay raporunda belirtilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla işçilerin yıllık ücretli izinlerinin zamanında ve düzenli şekilde kullandırılması sağlanmalıdır. Aksi takdirde, hem mevzuata aykırılık hem de idare için öngörülemeyen mali yükler ortaya çıkabilecektir.
