İş deneyimi belgeleri birden fazla sözleşmeye dayalı olarak değerlendirilebilir mi? (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Petronet Otomasyon Enerji Müh. İnş. Petr. San. ve Tic. A.Ş.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi Genel Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1251634 İhale Kayıt Numaralı “Şirketimiz Parkında Mevcut Ht65000, Ht80000, Ht80100, E23000, E32000, E43000, E44000, E64000 ve E68000 Tipi Elektrikli Araçlarda Kullanılmak Üzere 243 Araç İçin Toplam 368 Adet Enerji Ölçüm ve Faturalandırma Sistemi Temini” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi Genel Müdürlüğütarafından 11.11.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Şirketimiz Parkında Mevcut Ht65000, Ht80000, Ht80100, E23000, E32000, E43000, E44000, E64000 ve E68000 Tipi Elektrikli Araçlarda Kullanılmak Üzere 243 Araç İçin Toplam 368 Adet Enerji Ölçüm ve Faturalandırma Sistemi Temini” ihalesine ilişkin olarak Petronet Otomasyon Enerji Müh. İnş. Petr. San. ve Tic. A.Ş.nin 16.12.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 26.12.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 31.12.2024 tarih ve 174682 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 30.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/1882 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,

1) Ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi Tms Tren Bakım Onarım A.Ş.ye ait iş deneyim belgesinin sadece tren bakım onarımına ilişkin alt yüklenici iş bitirme belgesi olduğu ve İdari Şartname’de belirtilen benzer iş tanımını karşılamadığı, idarece benzer işin “Demiryolu veya hafif raylı sistem veya metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımı” şeklinde belirlendiği, bir diğer ifade ile elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya tesis niteliğinde bakım ve onarım işlerinin benzer iş olarak düzenlendiği, buradaki kastın elektronik haberleşme otomasyon sistemlerini içeren tesisin lokomotifle olan elektronik haberleşme ve otomasyonu olduğu, ancak anılan isteklinin alt yüklenici olarak araç bakımları yapan bir şirket olduğu,

İhale konusu enerji metre projesinde ise birden fazla ekipmanın bir arada birbiri ile uyumlu çalışması gerektiği, enerji ölçüm cihazının aracın anlık enerji ölçümünü hesap ettiği ve kaydettiği, bu cihazın gerçek zamanlı çalışmasının hassasiyet ve faturalandırma için çok önemli olduğu,

Akım sensörü ve gerilim sensörünün aracın içerisinde montaj edildiği, bu açıdan yüklenicinin elektrik projesi çizme kabiliyetine sahip olması, otomasyon projeleri çizmiş ve yönetmiş olması gerektiği, buradaki akım ve gerilimlerin çok yüksek olduğu, uygulama bilgisi olmayan kurumların bu gibi projelere girmesinin büyük risk teşkil ettiği, bazı araçlara gerilim sensörlerinin takılması işinin yüklenicinin yükümlülüğünde olduğu, bu konuda iş bitirmesi olmayan şirketlerin aracın üzerinde müdahalede bulunmasının insan hayatını riske atacak tehlikeleri barındırdığı,

Server merkezi ve faturalandırma yazılımı ile verilerin aktarılacağı ve faturalandırma sürecine geçileceği, bu noktada dışarıdan alınan bir yazılımın uygulanma şansının bulunmadığı, ayrıca enerji metre ürününün servis ve bakımının da elzem olduğu, bakımsızlık veya teknik hata kaynaklı zarar ortaya çıkmaması için yüklenicinin elektronik ekipman üretebilme kabiliyetinin çok önemli olduğu,

2) Anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamalarının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı, şöyle ki;

a) Gerilim sensörleri (45 adet) ve antenler (368 adet) için demiryollarında çalışacak sertifikalı benzer ürünlerin kullanılması gerektiği, gerilim sensörünün takılması için araç üzerinde revizyon yapılacağı, bu açıdan daha fazla işçilik, malzeme kullanılacağı, her araçta 1 adet toplam 368 adet enerji metre kullanılacağı, dördüncü ay itibari ile her ay düzenli olarak aynı adetlerin takılacağı,

Akım sensörü, gerilim sensörü ve anten maliyetlerinin olacağı, ayrıca işçilik maliyetinin de olduğu, alt ekipman bedellerinin de maliyete dahil edilmesi gerektiği, araç içerisinde kablo işçiliği yapılacağı, belirtilen araç modellerine birer adet gerilim sensörü uygulanacağı,

b) İşçilik açıklamalarının uygun olmadığı, asgari işçilik saat maliyetinin altında açıklama yapıldığı, personelin ücret, yemek, yol ve maaş tazminat giderlerinin açıklanmadığı,

Projede en az 3 yazılım mühendisi, 3 elektronik mühendisi ve 4 saha içerisinde çalışacak teknik mühendis çalıştırılacağı, sürekliliğinin en az 3 yıl garanti süresince sağlanması için de maliyetler oluşacağı, ayrıca her yıl ortalama asgari ücret zammının da eklenmesi gerektiği,

c) Data merkezinde 1 adet server sisteminin kurulacağı, yedekliliğin lisans ile sağlanacağı, faturalandırma yazılımının 500 adet araç lisansını kapsayacak şekilde hesaplanması gerektiği,

d) İlgili isteklinin amortisman, yönetim ve yan giderler düşünülmeden, yalnızca işin faal olarak çalışması ve teslim edilmesi için ihtiyaç duyulan bütçeyi teklif fiyatı ile karşılamasının mümkün olmadığı, yalnızca cihazların takılıp devreye alınması için gerekli maliyet hesaplamasının yapıldığı, finansman giderleri, yönetim giderleri, ihale harç vergisi gibi hiçbir giderin eklenmediği,

e) Sayılan ilgili giderler için alınan fiyat tekliflerine ilişkin maliyet tespit tutanakları incelendiğinde aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında kullanılmasının mümkün olmadığının anlaşılacağı, proforma faturaların üzerinde yazılması gereken beyanların eksik olduğu, faaliyet belgesi sunulan meslek mensubu tarafından imzalanmadığı, fiyat tekliflerinde, proforma faturalarda ve diğer belgelerde kaşelerin eksik olduğu, imzaya yetkili kişiler tarafından imza atılmadığı, mevzuat gereği üzerlerinde olması gereken ibarelerin yanlış olduğu,

Tutanakların ihale tarihi itibarıyla son geçici vergi beyanname dönemine ait olmadığı, doğru içeriğe sahip olmadığı, maliyetler dayanak alınanlarda mamul/malın birim fiyatının tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olduğu, satışlar dayanak alınanlarda fiyatın ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80’inin altında olduğu, ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içinde ihale konusu işte kullanılması öngörülen mal miktarının en az 1/20’si kadar satış yapılmadığı, açıklama istenilmeyecek analiz girdilerinin de belirtilmesi gerektiği ancak belirtilmediği, fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınmadığı,

Fiyat tekliflerinde yazılı malzemelerin Teknik şartname’ye uygun olmadığı, iş kalemlerinde tanımlara uygunluk bulunmadığı, fiyat teklifi verenlerin imalatçı olduğu halde kapasite raporlarının uygun olmadığı, tespit tutanaklarının usulüne uygun kaşelenmediği,

Faaliyet belgesi, meslek mensubu ile yapılan sözleşmeler, Ticaret Sicili Gazeteleri, vekaletnameler, imza beyannameleri, kaşe ve ıslak imzalar incelendiğinde belgelerin usulen uygun olmadığının da görüleceği, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında yer alan imza sirkülerdeki kişiler ile belgeleri imzalayan kişilerin aynı olmadığı, kullanılan belgelerin dönemleri ve geçerlilik sürelerinin uygun olmadığı, belgelerin orijinal olmadığı, renkli fotokopi olduğu, yabancı dilde sundukları belgelerin tercümelerinin Türkiye’deki yeminli tercümanlar tarafından yapılmadığı, noter tarafından onaylı olmadığı, usulüne uygun tasdik edilmediği,

f) Yakıt ve araç amortismanları, yıllık sarfiyatların açıklanmadığı,

g) Sözleşme gideri hesabında hata yapıldığı, teklifin toplamı üzerinden sözleşme gideri hesaplanmadığı, ayrıca sözleşme giderlerinin hesaplamasında teminat mektubu komisyon giderlerinin dikkate alınmadığı,

h) Açıklama istenilen ve istenilmeyen girdiler için sıfır maliyet öngörülmesinin ihale mevzuatına aykırı olduğu,

Sunulan analizlerin, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartları ve Teknik Şartname’ye uygun olmadığı,

Açıklanması gereken iş kalemleri/gruplarının miktarlarının projeye göre ve idarece hazırlanan metraj esas alındığında makul kabul edilmeyecek düzeyde düşürüldüğü, kendilerine avantaj sağlamak için imalat miktarlarının çok altında miktarlara tekliflerinde yer verildiği, açıklama istenilmeyen kalemlere verilen fiyatın açıklama istenilen kalemlerde farklı yazıldığı, hesaplamalarda hata olup olmadığına bakılması gerektiği, metrajları değiştirip değiştirmediğinin ve bu bağlamda teklif cetvelinin ve analizlerinin aritmetik hata açısından incelenmesi gerektiği,

Sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden ve aşırı düşük açıklamasında sunulan Kamu İhale Genel Tebliği’nin 45.1.13’üncü maddesinin (a), (b), (c), (ç), (d) ve (e) bentlerinde sayılan belgelerin eksik olarak ve mevzuata aykırı şekilde sunulduğu iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İş deneyimini gösteren belgeler” başlıklı 39’uncu maddesinde “(1) İş deneyimini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; teknolojik ürün deneyim belgesinin ve yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) İlk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgelerin,

b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işleriyle ilgili iş deneyimini gösteren belgelerin,

c) Yapımla ilgili hizmet işleri dahil hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilecek danışmanlık hizmetlerinde, Danışmanlık Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 38 inci maddesinde düzenlenen iş deneyimini gösteren belgelerin,

istenilmesi zorunludur…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Değerlendirmeye ilişkin esaslar” başlıklı 48’inci maddesinde “(1) İhale konusu iş veya benzer işlerle ilgili tek sözleşmeye dayalı olarak iş deneyimini gösteren belgeler değerlendirmeye alınır. Birden çok iş deneyimini gösteren belge hiçbir şekilde toplanamaz.

(2) İş deneyimini gösteren belgelerde yer alan ancak, ihale konusu iş veya benzer iş kapsamında bulunmayan işlerin tutarları iş deneyiminde değerlendirmeye alınmaz…” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 243 araç için toplam 368 Adet Enerji Ölçüm Ve Faturalandırma Sistemi Temini İşi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: 243 araç için toplam 368 Adet Enerji Ölçüm Ve Faturalandırma Sistemi Temini İşi

Şirketimiz parkında mevcut HT65000, HT80000, HT80100, E23000, E32000, E43000, E44000, E64000 ve E68000 tipi elektrikli araçlarda kullanılmak üzere 243 araç için toplam 368 Adet Enerji Ölçüm Ve Faturalandırma Sistemi Temini İşi.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Mesleki ve teknik yeterliğe ilişkin belgeler ve bu belgelerin taşıması gereken kriterler” başlıklı 7.5’inci maddesinde “7.5.1. İsteklinin teknolojik ürün deneyim belgesi ya da yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya

b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80’inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini gösteren belgeleri,

sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 20’den az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin veya teknolojik ürün deneyim belgesinin sunulması gerekir.

…

7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir:

Benzer İş Tanımı: Demiryolu veya hafif raylı sistem veya metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarım veya elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu veya imalatı veya sistem tasarımı veya donanım veya yazılım ile montajına ait iş bitirme belgesi…” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale komisyonunun 05.12.2024 onay tarihli kararına göre, 13 adet ihale dokümanı indirilen söz konusu ihaleye 5 isteklinin katıldığı, Ağaoğlu Dan. İç ve Dış Ticaret Ltd. Şti.nin geçici teminat mektubu sunulmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, Tms Tren Bakım Onarım A.Ş.nin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olarak, başvuru sahibi Petronet Otomasyon Enerji Müh. İnş. Pet. San. ve Tic. A.Ş.nin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi tarafından ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi Tms Tren Bakım Onarım A.Ş. tarafından sunulan iş deneyim belgesinin benzer iş tanımına uygun olmadığı iddia edilmektedir.

İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer işin “Demiryolu veya hafif raylı sistem veya metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarım veya elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu veya imalatı veya sistem tasarımı veya donanım veya yazılım ile montajına ait iş bitirme belgesi” şeklinde tanımlandığı görülmüştür.

Buna göre;

– Demiryolu/hafif raylı sistem/metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümlerine,

– Demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımına,

– Elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu/imalatı/sistem tasarımı/ donanımı/yazılımı ile montajına ilişkin işlerin benzer iş kapsamında değerlendirileceği anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan mevcut ihaleye ait Teknik Şartname incelendiğinde, bahse konu iş kapsamında enerji ölçme-faturalandırma sistemi ile enerji takip analiz sistemi montajına ilişkin tüm gerekli ekipmanların sağlanacağı, sisteminin tüm fonksiyonlarını yerine getirmesi için gereken her türlü yazılımın sağlanacağı, araçlara montaj işleminin yapılacağı, test ve muayenelerin gerçekleştirileceği, TCDD Taşımacılık personeline tedarik edilen sistem/ekipmanlar ile ilgili eğitimler verileceği, ayrıca sistemin bakım onarımının da yapılacağı anlaşılmaktadır.

Tms Tren Bakım Onarım A.Ş.ye ait e-teklif kapsamından mevcut ihaleye sunulan iş deneyim belgesine ulaşıldığı, ilgili belgenin Tms Tren Bakım Onarım A.Ş. adına düzenlenen alt yüklenici iş bitirme belgesi olduğu, idarenin adının “Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi“, esas işin adının “HT 65000 tipi 12 Adet CAF ve HT 80000 tipi 1 Adet SİEMENS EMU YHT Setlerinin 1 Yıl Süresince Yapacağı Toplam 4680000 Km için TTŞ 110 no lu Teknik Şartnameye göre Periyodik Bakımları, Arıza Tamirleri ve Servise Hazırlanması Hizmet Alımı İşi“, esas işin tanımının “HT 65000 tipi 12 Adet CAF ve HT 80000 tipi 1 Adet SİEMENS EMU YHT Setlerinin 1 Yıl Süresince Yapacağı Toplam 4.680.000 Km için TTŞ 110 no lu Teknik Şartnameye göre Periyodik Bakımları, Arıza Tamirleri ve Servise Hazırlanması Hizmet Alımı İşi“, alt yüklenici tarafından yapılan iş kısmının adı ve tanımının “Söz konusu iş kapsamında TMS Tren Bakım Onarım A.Ş. firması tarafından; Proje Yönetimi, Teknik Danışmanlık, Ürün Mühendisliği, Kalite Kontrol, Lojistik ve Satın Alma, İş Sağlığı ve Güvenliği, Denetleme Hizmeti, Arıza Bulma ve Giderme (Düzeltici Bakımlar), Koruyucu Bakımlar, Servise Hazırlama, On-board hizmeti, araç takip sistemi bakım, onarım ve yönetimi, ETCS ve ATS düzeltici bakım, periyodik bakım, 1 adet HT 65000 tipi YHT setinin R8 revizyon işleri, 10 adet HT 65000 tipi YHT setinin C3 revizyon işleri alt yüklenici olarak yapılmıştır.“, esas işin toplam sözleşme tutarının “72.750.641,00 TRY“, alt yüklenicinin yüklenici ile yaptığı sözleşmenin bedelinin “41.565.883,21 TRY” ve belge tutarının “41.565.883,21 TRY” olduğu görülmüştür.

İş deneyim belgesine konu alıma ait Teknik Şartname incelendiğinde, söz konusu işin HT65000 tipi 12 adet yüksek hızlı tren seti ile HT 80001 no.lu 1 adet çok yüksek hızlı tren setinde koruyucu bakım, düzeltici bakımı, teknik temizlik, servise hazırlama, arıza bulma giderme ve tüm bunlar için gerekli olan sarf malzeme, yedek malzeme tedariki işlerini, 10 adet YHT setinin 1.200.000 km 3C ve 1 adet YHT setinin 3.200.000 km R8 bakımını içerdiği anlaşılmaktadır.

İş deneyim belgesine konu iş kapsamında alt yüklenici olarak çalışan Tms Tren Bakım Onarım A.Ş. tarafından proje yönetimi, teknik danışmanlık, ürün mühendisliği, kalite kontrol, lojistik ve satın alma, iş sağlığı ve güvenliği, denetleme hizmeti, arıza bulma ve giderme (düzeltici bakımlar), koruyucu bakımlar, servise hazırlama, on-board hizmeti, araç takip sistemi bakım, onarım ve yönetimi, ETCS ve ATS düzeltici bakım, periyodik bakım, 1 adet HT 65000 tipi YHT setinin R8 revizyon işleri, 10 adet HT 65000 tipi YHT setinin C3 revizyon işlerinin yapıldığı anlaşılmaktadır.

Mevcut ihalede idarece “demiryolu veya hafif raylı sistem veya metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarım veya elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu veya imalatı veya sistem tasarımı veya donanım veya yazılım ile montajı” işlerinin benzer iş olarak düzenlendiği, Tms Tren Bakım Onarım A.Ş. tarafından yüksek hızlı tren setlerininperiyodik bakımları, arıza tamirleri ve servise hazırlanması işinden elde edilen alt yüklenici iş bitirme belgesinin sunulduğu, anılan istekli tarafından söz konusu iş kapsamında alt yüklenici olarak proje yönetimi, teknik danışmanlık, ürün mühendisliği, kalite kontrol, lojistik ve satın alma, iş sağlığı ve güvenliği, denetleme hizmeti, arıza bulma ve giderme (düzeltici bakımlar), koruyucu bakımlar, servise hazırlama, on-board hizmeti, araç takip sistemi bakım, onarım ve yönetimi, ETCS ve ATS düzeltici bakım, periyodik bakım, 1 adet HT 65000 tipi YHT setinin R8 revizyon işleri, 10 adet HT 65000 tipi YHT setinin C3 revizyon işlerinin gerçekleştirildiği, bahse konu işlerin benzer iş tanımında yer alan “Demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımı” işine uygun olduğu değerlendirilmiş olup, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “… 79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. …” açıklaması,

İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “…25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1. Sisteme ait birim fiyat, Teknik Şartnamede belirtilen tüm şartlara haiz, tüm masrafları içerecek şekilde belirtilecektir ayrıca sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince; vergi, resim, harç her türlü sigorta giderleri, pul bedeli, damga vergisi, KİK Payı ve oluşabilecek benzer tüm giderler ile aşağıda belirtilen kalemlere ait tüm masraflar teklif fiyatına dâhil edilecektir.

-Eğitim, (Teknik Şartnamede tanımlandığı şekilde) ayrıca ücretlendirilmeyecektir. Birim bedellere dahildir.

-Dokümantasyon, (Teknik Şartnamede tanımlandığı şekilde) ayrıca ücretlendirilmeyecektir. Birim bedellere dahildir.

-Garanti ve Teknik Destek (Teknik Şartnamede tanımlandığı şekilde) ayrıca ücretlendirilmeyecektir. Birim bedellere dahildir.

-Test ve Belgelendirme ücretleri (Teknik Şartnamede tanımlandığı şekilde) ayrıca ücretlendirilmeyecektir. Birim bedellere dahildir.

-Yedek malzemeler, (Teknik Şartnamede tanımlandığı şekilde) ayrıca ücretlendirilmeyecektir. Birim bedellere dahildir…” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 59’uncu ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddelerinden teklifleri aşırı düşük olarak belirlenen isteklilerden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenlerle ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesinin zorunlu olduğu, dolayısıyla idarenin hangi unsurları teklifte önemli bileşen olarak belirleneceği hususunda takdir yetkisinin bulunduğu, ancak söz konusu yetki kapsamında önemli teklif bileşenlerinin şüpheye mahal vermeksizin açık, net ve sağlıklı bir değerlendirme yapılmasını sağlayacak şekilde belirlenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

İdare tarafından 20.11.2024 tarihinde teklifi sınır değerin altında olan Tms Tren Bakım Onarım A.Ş.ye “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulması ve/veya numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerinin verilmesi/kurulumların yapılması/aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazının gönderildiği anlaşılmıştır.

İdare tarafından başvuru sahibine gönderilen aşırı düşük teklif sorgulama yazısı incelendiğinde, açıklanması istenen bileşenlerin “…-Malzeme Giderlerine ait maliyet,

-İşçilik ve Mühendislik Giderleri (hizmet işinde kullanılacak personel giderleri vb.),

-Makine/Ekipman Giderleri (El aleti, ölçüm aleti ve kalibrasyon giderleri),

-Finansman Giderleri (Teminat mektubu giderleri, vergi ödemeleri vb.),

-Araç ve Yakıt Giderleri,

-İşçi sağlığı ve güvenliği giderleri (KKD iş güvenliği kıyafetleri),

-Yazılım Giderleri…” şeklinde belirtildiği, aşırı düşük teklif sorgulama yazısında teklifteki önemli bileşenlerin tereddüde yer vermeyecek şekilde açık ve net olarak belirlenmesi gerektiği, ancak söz konusu yazıda “hizmet işinde kullanılacak personel giderleri vb.“, “teminat mektubu giderleri, vergi ödemeleri vb.” denilmek suretiyle muğlak ifadelerin kullanıldığı, dolayısıyla söz konusuifadelerin hangi gider bileşenlerini kapsadığının anlaşılamadığı, bu itibarla idarenin aşırı düşük teklif sorgulama yazısında teklifte önemli olan bileşenleri mevzuata uygun, açık ve net olarak belirlemediği anlaşılmıştır.

Yukarıda aktarılan mevzuat çerçevesinde, idare tarafından teklifte önemli olan bileşenlerin açık ve net bir şekilde tespit edilmesi ve bu bileşenlere ilişkin teklifi sınır değerin altında olan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır:

İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer işin “Demiryolu veya hafif raylı sistem veya metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri veya demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarım veya elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu veya imalatı veya sistem tasarımı veya donanım veya yazılım ile montajına ait iş bitirme belgesi” şeklinde tanımlandığı görülmüştür.

Buna göre;

– Demiryolu/hafif raylı sistem/metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümlerine,

– Demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımına,

– Elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu/imalatı/sistem tasarımı/ donanımı yazılımı ile montajına ilişkin işlerin benzer iş kapsamında değerlendirileceği anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan mevcut ihaleye ait Teknik Şartname incelendiğinde, bahse konu iş kapsamında enerji ölçme-faturalandırma sistemi ile enerji takip analiz sistemi montajına ilişkin tüm gerekli ekipmanların sağlanacağı, sisteminin tüm fonksiyonlarını yerine getirmesi için gereken her türlü yazılımın sağlanacağı, araçlara montaj işleminin yapılacağı, test ve muayenelerin gerçekleştirileceği, TCDD Taşımacılık personeline tedarik edilen sistem/ekipmanlar ile ilgili eğitimler verileceği, ayrıca sistemin bakım onarımının da yapılacağı anlaşılmaktadır.

Enkonet Teknoloji A.Ş.ye ait e-teklif kapsamından mevcut ihaleye sunulan iş deneyim belgesine ulaşıldığı, ilgili belgenin 5M Yer Hizmetleri Anonim Şirketi – Emza Teknoloji Anonim Şirketi – Enkonet İletişim Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığı adına düzenlenen yüklenici iş bitirme belgesi olduğu, idarenin adının “İçişleri Bakanlığı – Emniyet Genel Müdürlüğü – Destek Hizmetleri Daire Başkanlığı“, işin adının “Termal Kamera Sistemi”, işin türü ve miktarının “1 Adet Termal Kamera Sistemi Alımı” ve belge tutarının “4.690.000,00 USD” olduğu, açıklama kısmında “Termal kamera sisteminin tamamının kurulum ve montajının yapılarak çalışır vaziyette teslim edilmesi işidir.” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.

Söz konusu iş deneyim belgesinin termal kamera sisteminin kurulum ve montajına ilişkin olduğu,ihale konusu işin ise enerji ölçüm ve faturalandırma sistemi temini işine ilişkin olduğu, bu noktada ilgili iş deneyim belgesinin ihale konusu işe uygun olmadığı, diğer taraftan bahse konu işin İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde düzenlenen “demiryolu/hafif raylı sistem/metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri, demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımı, elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu/imalatı/sistem tasarımı/ donanımı yazılımı ile montajı” işleri kapsamında da değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.

Bayraktar Makina İnşaat A.Ş.ye ait e-teklif kapsamından mevcut ihaleye sunulan iş deneyim belgesine ulaşıldığı, ilgili belgenin Bayraktar Makina İnşaat Anonim Şirketi adına düzenlenen alt yüklenici iş bitirme belgesi olduğu, idarenin adının “T.C DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (TCDD) DEMİRYOLU YAPIM DAİRESİ“, esas işin adının “Ankara Yüksek Hızlı Tren Gar Kompleksi Yapım İşi“, işin alt yüklenici tarafından yapılan kısmının “Ankara YHT Gar Kompleksi Yapım İşi Kapsamında Atölye Ekipmanları, Makineler, Özel Amaçlı Kaldırma Araçları İle Tezgah ve Teçhizatların Tedarik, Montaj, Kurulum, Test Edilme ve İnşaat İşleri.”, uygulanan yapı tekniğinin “Yüksek Hızlı Tren (YHT) Setlerinin Tanılama-Muayene ve Onarım İşlemlerine Yönelik Atölye Ekipmanları, Makineler, Özel Amaçlı Kaldırma Araçları ile Tezgah ve Teçhizatların Tedarik, Montajı, Kurulum, Test Edilme ve Bina İnşaat işleri” ve belge tutarının “53.000.000,00EUR” olduğu görülmüştür.

Söz konusu iş deneyim belgesinin yüksek hızlı tren gar kompleksi yapım işine ilişkin olduğu,anılan iş kapsamında alt yüklenici tarafından atölye ekipmanları, makineler, özel amaçlı kaldırma araçları ile tezgah ve teçhizatların tedarik, montaj, kurulum, test edilme ve inşaat işlerinin gerçekleştirildiği, ihale konusu işin ise enerji ölçüm ve faturalandırma sistemi temini işine ilişkin olduğu, bu noktada ilgili iş deneyim belgesinin ihale konusu işe uygun olmadığı, diğer taraftan bahse konu işin İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde düzenlenen “demiryolu/hafif raylı sistem/metro araçlarına ait elektrik-elektronik ve iletişim sistem çözümleri, demiryolu araçlarına yönelik tesis bakım onarımı, elektronik haberleşme veya otomasyon sistemleri kurulumu/imalatı/sistem tasarımı/ donanımı yazılımı ile montajı” işleri kapsamında da değerlendirilemeyeceği anlaşılmıştır.

Netice itibarıyla, Enkonet Teknoloji A.Ş. ve Bayraktar Makina İnşaat A.Ş. tarafından sunulan iş deneyim belgelerinin ihale konusu işe ve benzer iş tanımına uygun olmadığı anlaşılmış olup, anılan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, idare tarafından teklifte önemli olan bileşenlerin açık ve net bir şekilde tespit edilmesi ve bu bileşenlere ilişkin teklifi sınır değerin altında olan istekliden yeniden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi, Enkonet Teknoloji A.Ş. ve Bayraktar Makina İnşaat A.Ş.nin teklifinin ise değerlendirme dışı bırakılması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.