İhalenin iptali için aşırı düşük teklif açıklaması gerekçesi düzeltici işlemle giderilebilir mi (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Anadolu Yemeği Gıda Turizm ve İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1579676 İhale Kayıt Numaralı “Tabldot Yemek (4 Çeşit)” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı tarafından 30.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Tabldot Yemek (4 Çeşit)” ihalesine ilişkin olarak Anadolu Yemeği Gıda Turizm ve İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi tarafından17.02.2025 tarih ve 178480 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 17.02.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/415 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle;

1) Taraflarınca yapılan şikâyet başvurusunun akabinde idare tarafından ihalenin iptal edilmesine karar verildiği, ancak ihalenin iptaline ilişkin somut bir gerekçe ortaya konulmadığı, şikâyet başvurularının sonucunda alınan karara yönelik herhangi bir bilgi ve belge bulunmadığından ihalenin hangi gerekçeyle iptal edildiğinin bilinmediği, açıklanan nedenlerle ihalenin iptali kararının yerinde olmadığı,

2) Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2’nci maddesinde belirtilen yöntemlere uygun olarak, ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren ticaret borsası bültenleri kullanılarak aşırı düşük teklif açıklaması yapıldığı, idare tarafından açıklamalarının ekinde yer alan aylık borsa bültenlerinin güncel tarihli olmadığı, borsaların güncel tarihli bültenleri incelendiğinde yapılan hesaplamaların sonuçlarının farklı olduğu gerekçesiyle tekliflerinin reddedilmesinin mevzuata aykırı olduğu,

Netice itibarıyla ihalenin iptali kararının iptal edilerek tekliflerinin değerlendirmeye alınması gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir .” hükmü,

Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

…

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder .

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” hükmü,

“Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde “İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.

İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.

İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.” hükmü,

“İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “İhale sürecindeki hukuka aykırı işlem veya eylemler nedeniyle bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday veya istekli ile istekli olabilecekler, bu Kanunda belirtilen şekil ve usul kurallarına uygun olmak şartıyla şikayet ve itirazen şikayet başvurusunda bulunabilirler.

Şikayet ve itirazen şikayet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır.

Şikayet başvuruları idareye, itirazen şikayet başvuruları Kuruma hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle yapılır.

…

Başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya Kurum tarafından gerekçeli olarak;

a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline,

b) İdare tarafından düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine,

c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşme imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde hukuka aykırılığın tespit edilememesi veya itirazen şikayet başvurusuna konu hususun Kurumun görev alanında bulunmaması hallerinde başvurunun reddine,

karar verilir. …” hükmü,

“İdareye şikayet başvurusu” başlıklı 55’inci maddesinde “Şikayet başvurusu, ihale sürecindeki işlem veya eylemlerin hukuka aykırılığı iddiasıyla bu işlem veya eylemlerin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gereken tarihi izleyen günden itibaren 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün içinde ve sözleşmenin imzalanmasından önce, ihaleyi yapan idareye yapılır. …

…

İdare, şikayet başvurusu üzerine gerekli incelemeyi yaparak on gün içinde gerekçeli bir karar alır. Alınan karar, şikayetçi ile diğer aday veya istekliler ile istekli olabileceklere karar tarihini izleyen üç gün içinde bildirilir. İlan ile ihale veya ön yeterlik dokümanına yönelik başvurular dışında istekli olabileceklere bildirim yapılmaz.

Belirtilen süre içinde bir karar alınmaması durumunda başvuru sahibi tarafından karar verme süresinin bitimini, süresinde alınan kararın uygun bulunmaması durumunda ise başvuru sahibi dahil aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idarece alınan kararın bildirimini izleyen on gün içinde Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir.

İdareye şikayet başvurusunda bulunulması halinde, başvuru üzerine alınan kararın son bildirim tarihini, süresi içerisinde bir karar alınmaması halinde ise bu sürenin bitimini izleyen tarihten itibaren on gün geçmeden ve itirazen şikayet başvurusunda bulunulmadığı hususuna ilişkin sorgulama yapılmadan veya itirazen şikayet başvurusunda bulunulması halinde ise Kurum tarafından nihai karar verilmeden sözleşme imzalanamaz.” hükmü,

“Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55 inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir.

Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir.

Kanunda belirtilen sürelere ve usule uyulmadan sözleşme imzalanmış olması veya itirazen şikayet başvurusundan feragat edilmesi itirazen şikayet başvurusunun incelenmesine ve 54 üncü maddede sayılan kararlardan birinin alınmasına engel teşkil etmez. …” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 64’üncü maddesinde “(1) İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum gerekçeleriyle birlikte bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. …” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 65’inci maddesinde “(1) Yapılan değerlendirme sonucu ihale ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır ve ihale komisyonunca alınan gerekçeli karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.

…

(3) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

(4) İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır. …” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi” başlıklı 66’ncı maddesinde “(1) Kesinleşen ihale kararı, ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere 65 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca alınan ihale komisyonu kararı ile birlikte bildirilir.

(2) İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.

(3) İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; Kanunun 21 inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Başvuru yolları” başlıklı 4’üncü maddesinde “(1) İhalelere yönelik başvuru yolları şikayet ve itirazen şikayettir.

(2) Şikayet: İhale sürecindeki işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından idareye yapılan başvurudur.

(3) İtirazen şikayet:

a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması halinde,

b) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından şikayet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle alınan ihalenin iptali kararına karşı,

c) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından verilen ihalenin iptali kararına karşı,

Kuruma yapılan başvurudur.” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Alınacak kararlar” başlıklı 11’inci maddesinde “(1) Şikayet üzerine idare tarafından yapılan inceleme sonucunda gerekçeli olarak;

a) İhale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline,

b) Düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine,

c) Başvurunun süre, usul ve şekil kurallarına uygun olmaması, usulüne uygun olarak sözleşmenin imzalanmış olması veya şikayete konu işlemlerde ihalenin iptalini veya düzeltici işlem belirlenmesini gerektirecek hukuka aykırılığın tespit edilememesi hallerinde başvurunun reddine,

karar verilir.” hükmü,

“İtirazen şikayet başvuruları” başlıklı 14’üncü maddesinde “(1) İdareye yapılan şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya süresi içinde karar alınmaması hallerinde veya şikayet ya da itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı doğrudan Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. …” hükmü,

Başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Tabldot Yemek (4 Çeşit)

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: Tabldot Yemek (4 Çeşit) 120.000 Öğün

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sıtkı Koçman Öğrenci Sarayı “ düzenlemesi yer almaktadır.

İhale dokümanında yer verilen düzenlemelerden ihalenin konusunun malzeme dâhil yemek pişirilmesi, servisi, servis sonrası temizlik işleri hizmet alımı olduğu anlaşılmaktadır.

İhale işlem dosyasında yer alan belgeler ile Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) veri tabanında kayıtlı bilgiler kapsamında yapılan incelemede;

30.12.2024 tarihinde gerçekleştirilen başvuruya konu ihalede, isteklilerden Ağaoğlu Danışmanlık İç ve Dış Tic. Ltd. Şti., Eminel Tem. Bilg. İnş. Taş. Tur. Yem. Unlu Mamüller San. Tic. Ltd. Şti., İsa Yönetim Danışmanlığı Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. ile Mafa Elektrik Teks. Kırt. Petrol Isıtma İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.nin tekliflerinin geçici teminatlarının uygun olmaması gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı;

Başvuru sahibi Anadolu Yemeği Gıda Tur. ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklif bedelinin sınır değerin altında olması hasebiyle anılan istekliden aşırı düşük teklif açıklaması sunulmasının istendiği, sunulan açıklamanın uygun bulunmayarak söz konusu isteklinin teklifinin reddedildiği,

Başvuru sahibi istekli tarafından 07.02.2025 tarihinde idareye şikâyet başvurusunda bulunulduğu, şikâyet başvurusunun akabinde, idare tarafından EKAP üzerinden gönderilen 11.02.2025 tarihli ve E-71834666-755.02-880889 sayılı “Şikayete Cevap” konulu yazı ile “… 2024/1579676 kayıt numaralı yemek hizmeti alım işi ihalesine vermiş olduğunuz teklif fiyatının, yaklaşık maliyet sınırının altında kalması ve tarafınızdan yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmaması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılmasına yapılan itirazınız ihale komisyonu tarafından değerlendirilmiş olup ihale yetkilisi tarafından bahse konu ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” gerekçesiyle ihalenin iptal edildiğinin isteklilere tebliğ edildiği tespit edilmiştir.

İtirazen şikâyet başvurusuna yönelik yapılan incelemeye esas olmak üzere ilgili idareden 13.02.2025 tarihli ve 13983960-101.01.02-2025/5602 sayılı Kurum yazısı ile ihale işlem dosyasındaki bütün bilgi ve belgeler talep edilmiş olup; idarenin 17.02.2025 tarihli ve E-71834666-755.02-883204 sayılı yazısı ile söz konusu belgeler EKAP üzerinden Kuruma gönderilmiştir.

İdare tarafından gönderilen bahse konu yazıda ihalenin iptaline ilişkin olarak “… 2024/1579676 kayıt numarasına sahip ihalenin, onaylanan komisyon kararı doğrultusunda en düşük teklifi veren firmaya verildiği Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden katılımcılara gönderilmiştir. Bahse konu ihalede vermiş olduğu teklif yaklaşık maliyete göre sınır değerin altında kalan firmadan açıklama istenmiş olup firmanın yapmış olduğu aşırı düşük teklif açıklaması komisyonumuzca uygun bulunmamış ve teklif değerlendirme dışı bırakılmıştır.

Ancak ilgili firmanın ihaleye itiraz süresinde Kamu İhale Tebliğinin ilgili maddelerine atıfta bulunarak yapmış olduğu gerekçeli itiraz, komisyonumuzca değerlendirilmiş olup haklı bulunmuştur. Komisyon kararı ile en düşük teklifi veren firmaya verilen ihalenin, söz konusu firmadan alınarak itirazı haklı bulunan firmaya verilmesinin çelişki yaratmaması için ihale yetkilisi kararıyla iptal edilmesine karar verilmiştir. …” ifadelerine yer verilmiştir.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden; idarelerin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapacakları ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları,

İsteklilerce ihale sürecindeki işlemlere yönelik şikâyet başvurusunda bulunulması halinde, idareler tarafından, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde ihalenin iptaline; düzeltme yapılması yoluyla giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan durumlarda, düzeltici işlem belirlenmesine karar verileceği,

İhale komisyonu kararı üzerine idarelerin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu ancak iptal kararında iptal işleminin gerekçesinin belirtilmesi gerektiği, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılacağı,

İdarelerce şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvurularının, Kurum tarafından idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak inceleneceği anlaşılmaktadır.

4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde ihalenin iptali konusunda idareye takdir yetkisi verilmekle birlikte aynı maddenin gerekçesinde “tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle” ibaresine yer verilmiş olup söz konusu gerekçedenidareye verilen ihaleyi iptal yetkisinin sınırsız olmayıp Kanun’un temel ilkelerine uygun olarak kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğu anlaşılmaktadır.

Ayrıca anılan Kanun’da, Kanun’un temel ilkelerinden olan saydamlık, güvenirlik ve kamuoyu denetiminin sağlanabilmesi adına, idareye, iptal işleminin gerekçesini isteklilere bildirme yükümlüğü getirilmiş olup bu yolla iptal kararlarının denetiminin yapılması mümkün olmaktadır.

Bu çerçevede ihalenin iptaline yönelik idare işleminin gerekçesi incelendiğinde, aşırı düşük teklif açıklaması uygun bulunmayan başvuru sahibi istekli tarafından yapılan şikâyet başvurusunun ihalenin iptaline gerekçe gösterildiği anlaşılmakta olup, kamu ihale mevzuatı uyarınca şikâyet üzerine yapılan incelemede düzeltici işlemle giderilemeyecek hukuka aykırılıkların tespiti halinde ihalenin iptaline karar verilmesi; düzeltme yapılarak giderilebilecek ve ihale sürecinin kesintiye uğratılmasına gerek bulunmayan hallerde ise düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi gerektiği, ihale işlem dosyası kapsamında Kuruma gönderilen belgeler içerisinde, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte bir hukuka aykırılığın tespit edildiğine yönelik somut bir dayanağa (bilgi ve/veya belgeye) yer verilmediği (isteklinin, aşırı düşük teklif açıklamasının uygun bulunmaması işlemine yönelik şikâyet başvurusunun sonucunda açıklamanın uygun olduğuna karar verilmesi durumunun düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte olmadığı), isteklilere tebliğ edilen ihalenin iptali kararında da söz konusu gerekçe hakkında geçerli kabul edilebilecek herhangi bir durumun ortaya konulmadığı hususları bir arada değerlendirildiğinde söz konusu gerekçenin mevzuata uygun olmadığı, idarenin hatalı işlemini düzeltici işlem belirlenmesi suretiyle gidermesinin herhangi bir çelişki oluşturmayacağı anlaşılmış ve ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Kurum, ihale konusu işin türü, niteliği ve yaklaşık maliyeti ile ihale edilme usulüne göre aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değerler ve sorgulama kriterleri belirlemeye, ihalenin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin sonuçlandırılabilmesine, ayrıca yaklaşık maliyeti 8 inci maddede öngörülen eşik değerlerin yarısına kadar olan hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinde sınır değerin altında olan tekliflerin bu maddede öngörülen açıklama istenilmeksizin reddedilmesine ilişkin düzenlemeler yapmaya yetkilidir. İhale komisyonu bu maddenin uygulanmasında Kurum tarafından yapılan düzenlemeleri esas alır.” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur. …” hükmü,

Aynı Yönetmelik’in “Elektronik ihale” başlıklı 59/A maddesinde “… (10) İhale komisyonu tarafından 59 uncu madde kapsamında seçilen yönteme bağlı olarak ekonomik açıdan en avantajlı teklifin tespitinde aşağıdaki esaslar dikkate alınır:

a) Aşırı düşük tekliflerin açıklama istenmeksizin reddedileceği ihalelerde, …

b) Aşırı düşük teklif açıklamasının isteneceği ihalelerde, teklif fiyatı sınır değerin altında olan tüm isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları istenir. Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeleri veya aşırı düşük teklif açıklamasını sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde;

1) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağlamadığı anlaşılan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.

2) Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağladığı anlaşılan isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir.

3) Sınır değerin altındaki tüm tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması veya aşırı düşük teklif açıklamaları uygun görülmeyerek tekliflerin tümünün reddedilmesi halinde, teklif fiyatı sınır değerin üzerinde olan ve ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif sahiplerinden, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeleri sunmaları istenerek (a) bendindeki esaslar çerçevesinde değerlendirme yapılır.

4) Sınır değerin altında geçerli en az iki teklif kalması ve bu tekliflerin ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeler yeniden istenmeksizin ihale işlemlerine devam edilir.

5) Sınır değerin altında tek geçerli teklif kalması ve bu teklif sahibinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde bu istekliden yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeleri tevsik edici belgeler yeniden istenmez. İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin öngörülmesi halinde ise bu isteklinin tespitinde (a) bendindeki esaslar uygulanarak ihale işlemlerine devam edilir. …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “… 79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

…

79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.

…

79.2.2.4. Ticaret Borsası Fiyatları: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılabilir.

…

79.2.6. Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir.

Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

…

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. …

…

79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.

79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez. …” açıklaması,

İdari Şartname’nin “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 31’inci maddesinde “… 31.6. İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar ve aşırı düşük teklifleri 33 üncü maddeye göre değerlendirir. …” düzenlemesi,

“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

“İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “… 36.1.1. Aşırı düşük teklif sorgulamasının yapıldığı ihalelerde, aşırı düşük teklif sahibi tüm isteklilerden; aşırı düşük teklif açıklamaları ile birlikte yeterlik bilgileri tablosunda beyan ettikleri bilgi ve belgelerden EKAP veya diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden sorgulanamayanlar ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları ve ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları istenir. Beyan edilen bilgi/belgeler ve teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmayan istekliler ile numune ve/veya demonstrasyon işlemlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya aşırı düşük teklif açıklaması sunmayan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Sunulan bilgi ve belgeler ile aşırı düşük teklif açıklamaları çerçevesinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağlamadığı anlaşılan veya numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi başarısız sonuçlanan isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır. Yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen katılım ve yeterlik kriterlerine ilişkin şartları sağladığı anlaşılan ve numune ve/veya demonstrasyon değerlendirmesi uygun görülen isteklilerin aşırı düşük teklif açıklamaları incelenir ve açıklamaları uygun görülmeyenlerin teklifleri reddedilir. Aşırı düşük tüm tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması veya reddedilmesi halinde, teklif fiyatı aşırı düşük bulunmayan ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olması öngörülen teklif sahiplerine ilişkin olarak 36.1. inci maddedeki esaslar çerçevesinde değerlendirme yapılır. Aşırı düşük teklifler arasından geçerli en az iki teklif kalması ve bu tekliflerin ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde, yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunmaları veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermeleri/kurulumlarını yapmaları yeniden istenmeksizin ihale işlemlerine devam edilir. Aşırı düşük teklifler arasından tek geçerli teklif kalması ve bu teklif sahibinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlenmesinin öngörülmesi halinde bu istekliden yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen bilgi ve belgeler ile teknik şartnameye cevaplar ve açıklamalara ilişkin tevsik edici belgeleri sunması veya ihale dokümanında öngörülmesi halinde numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerini vermesi/kurulumlarını yapması yeniden istenmez. İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin öngörülmesi halinde ise, bu isteklinin tespitinde 36.1. inci maddedeki esaslar uygulanarak ihale işlemlerine devam edilir. Bu işlemlere, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilinceye kadar devam edilir. … “ düzenlemesi,

“Diğer hususlar” başlıklı 48’inci maddesinde “48.1. İhalede uygulanacak sınır değer katsayısı (R): Malzemeli Yemek/0,79 …” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale dokümanında yer alan bilgilerden başvuruya konu ihalenin, teklif bedeli sınır değerin altında kalan isteklilerden 4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesine göre aşırı düşük teklif açıklaması istenilerek sonuçlandırılacağı anlaşılmaktadır.

29.01.2025 tarihli ihale komisyonu kararında; başvuru sahibi istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının “Anadolu Yemeği Gıda Turizm ve İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. aşırı düşük savunma dosyası incelendiğinde; dosya ekinde yer alan aylık borsa bültenlerinin güncel tarihli olmadığı görülmüştür. (Trabzon Ticaret Borsası Aylık Borsa Bülteni Mayıs 2024, Erzurum Ticaret Borsası Ocak 2024 ve Mart 2024, Muğla Ticaret Borsası Aylık Borsa Bülteni Temmuz 2024 vb. gibi) Aynı borsaların güncel tarihli bültenleri incelendiğinde yapılan hesaplamaların sonuçlarının farklı olduğu görülüp, firmanın teklifi değerlendirme dışı bırakılmıştır.” gerekçesiyle uygun bulunmadığının belirtildiği görülmüştür. Başvuru sahibi tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgeler, idarenin anılan isteklinin teklifini reddetme gerekçesinin uygun olup olmadığı bakımından incelenmiştir.

Yapılan incelemede, başvuru sahibi tarafından yemeklerin içeriklerindeki ana girdilerin fiyatlarının tevsiki için Afyonkarahisar Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ağustos ayı bülteni, Akşehir Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Ankara Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak, Mart, Haziran ve Kasım ayı bültenleri ile 2024 yılı yıllık bülteni (01.01.2024-29.12.2024), Balıkesir Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Burdur Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Bursa Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Çankırı Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Kasım ayı bülteni, Çubuk Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Erzurum Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ve Mart ayı bültenleri, Gaziantep Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Şubat ayı bülteni, İzmir Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Ocak ayı bülteni, Karacabey Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Haziran ayı bülteni, Muğla Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Haziran ayı bülteni, Trabzon Ticaret Borsası’nın 2024 yılı Mayıs ve Ağustos ayı bültenleri ile 24.12.2024 tarihli günlük bülteninin sunulduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda aktarılan Kanun hükmü ile ilgili ikincil mevzuat düzenlemelerinden;

Yaklaşık maliyeti 4734 sayılı Kanun’un 8’inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde; mevzuatta öngörülen hesaplama yöntemleri kullanılarak idare tarafından hesaplanan sınır değerin altında olan teklif sahiplerinden, teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği, söz konusu hususta yaptıkları açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği,

İsteklilerin aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri, merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyatlar, kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilen fiyatlar, ticaret borsası fiyatları, toptancı hal fiyatları, özel veya münhasır hak sahibi kuruluşların uyguladığı fiyatlar, isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin fiyatlar veya isteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesiyle oluşan emsal bedel yöntemlerini kullanmak suretiyle açıklayabileceği,

Açıklamanın ticaret borsası fiyatları kullanılarak yapılması halinde, borsa idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren belgenin sunulmasının gerektiği anlaşılmaktadır.

Yukarıda yer verilen inceleme ve tespitler neticesinde; başvuru sahibi istekli tarafından sunulan ticaret borsası bültenlerinin ihale tarihinden önceki son 12 aya ait olduğu anlaşıldığından “borsa bültenlerinin güncel tarihli olmadığı” gerekçesiyle isteklinin teklifinin reddedilmesine yönelik işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmış ve iddia yerinde görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) bendinin 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 101.344,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüş olup; yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddialarında haklı olduğu tespit edildiğinden, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin iptali kararının iptal edilerek Anadolu Yemeği Gıda Tur. ve İnş. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin değerlendirmeye alınması ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) 4734 sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,

Oybirliği ile karar verildi.