İhale iptalinde somut bilgi ve belgelerin eksikliği, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkelerine uygunluk açısından nasıl değerlendirilmelid (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Günok İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Altek Müh. Hizm. Mak. Otom. Teks. San. ve Tic .Ltd. Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Planlama ve Yatırım Dairesi Başkanlığı,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2025/293329 İhale Kayıt Numaralı “Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Planlama ve Yatırım Dairesi Başkanlığı tarafından 07.04.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Günok İnşaat Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.-Altek Müh. Hizm. Mak. Otom. Teks. San. ve Tic .Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından 21.04.2025 tarih ve 182647 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 21.04.2025 tarihli dilekçe ile doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/852 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idarece ihalenin iptal gerekçesinde herhangi bir somut bilgi ve belgeye dayandırılmaksızın ihalenin; “İhale kapsamında projelendirilen kanalizasyon şebekesi güzergahının; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Hatay İskenderun Sahil Düzenleme ve Yenileme Projesi işi kapsamında koşu–yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk parkı ve diğer sahil düzenlemeleri işlerinin yapılacağı alan ile Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca yapımına başlanan ana anterlerdeki asfalt çalışmalarının ve İskenderun Belediyesi Başkanlığınca ise tali yollardaki asfalt çalışmalarının yapıldığı güzergah ile çakışması nedeniyle iptal edilmiştir.” şeklindeki gerekçe ile iptal edildiği, bahse konu gerekçede Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı ve İskenderun Belediyesi Başkanlığı şeklinde sıralanan diğer ilgili üç idarenin aynı sahada yürütecekleri iddia edilen faaliyetlerine atıf yapılmışsa da, bu faaliyetlerin; söz konusu idarelerin hangi somut ihale, proje ve sözleşmelerinden doğduğu, mevcut ihalede ihtiyaç ve/veya proje değişikliğine mi sebebiyet verdiği, verdiyse bu değişikliğin teknik ve ekonomik ölçeğinin ne olduğu, ihtiyaç ve/veya proje değişikliğine sebebiyet vermemekle birlikte, muhtemel çakışmalar nedeniyle işin ilerlemesini etkileyerek süresini mi uzattığı hususlarına ilişkin somut bilgi ve belgeye işaret edilmediği, öte yandan ihalenin iptal kararının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun hangi maddesine göre ve hangi makamca, ihale komisyonunca mı yoksa ihale yetkilisince mi alındığı hususunun belirsizlik taşıdığı, sonuç itibarıyla idarece belirlenen ihalenin iptal gerekçesinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde sıralanan temel ilkeleri ihlal ettiği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde):

d) Kodu:

e) Miktarı:

Muhtelif çaplarda 38.000 metre boru döşenmesi, 493 adet Muayene Bacası Teşkili, 788 adet Parsel Bacası Teşkili, 2 adet Paket Terfi Merkezi, 1 adet mevcut Terfi Merkezi elektrik ve mekanik işleri, diğer inşaat, mekanik ve elektrik işlerinin yapılması.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Hatay İli İskenderun İlçesi Mahalleleri” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde, bu durum bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşe başlama ve bitirme tarihi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 15 (OnBeş ) gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.

9.2. Yüklenici taahhüdün tümünü, işyeri teslim tarihinden itibaren 540 (BeşYüzKırk) gün içinde tamamlayarak geçici kabule hazır hale getirmek zorundadır. Sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan dönemi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından, bu nedenlerle ayrıca süre uzatımı verilmez.

9.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

9.4. Bu işyerinde havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmadığı günler – tarihleri arasındaki () gündür. Ancak, işin bitiminde bu devre dikkate alınmaz ve İdare Yükleniciden teknik şartları yerine getirerek işi tamamlaması için bu dönemde çalışmasını isteyebilir. Zorunlu nedenlerle ertesi yıla sari hale gelen işlerde, çalışmaya uygun olmayan devre, ödenek durumuna ve imalatın cinsine göre dikkate alınır.

9.5. Yüklenicinin sözleşmede belirlenmiş olan süre içinde yer teslimi için hazır bulunmaması halinde bu durum idare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu komisyon tarafından süre bitiminde tutanak altına alınır ve işin süresi başlar.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru konusu Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Planlama ve Yatırım Dairesi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen “Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi”nin 11.04.2025 tarihli yönetim kurulu kararı ile iptal edildiği ve söz konusu iptal kararının isteklilere EKAP üzerinden 16.04.2025 tarihinde tebliğ edildiği anlaşılmıştır.

Söz konusu iptale ilişkin idarece gönderilen ihale işlem dosyasındaki belgelere ilişkin tespitlere aşağıda yer verilmiştir.

İhale konusu işin uzmanı sıfatı ile görevlendirilen ihale komisyonu asil üyesi Atıksu İnşaat Şube Müdür V. Mahmut Özer ve yedek üyesi İnşaat Mühendisi Ahmet Öztürk tarafından düzenlenen görüş raporunda “… Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi ihalesi kapsamında projelendirilen kanalizasyon şebekesi güzergahı; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Hatay İskenderun Sahil Düzenleme ve Yenileme Projesi işi kapsamında koşu-yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk parkı ve diğer sahil düzenlemeleri işlerinin yapılacağı alan ile Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca yapımına başlanan ana arterlerlerdeki asfalt çalışmalarının ve İskenderun Belediyesi Başkanlığınca ise tali yollardaki asfalt çalışmalarının yapıldığı güzergah ile çakışması,

Özellikle proje kapsamında ana hatların yer aldığı Sahil-Pac meydanı arası güzergahlarda kanalizasyon boru döşenmesi ve menfez imalatlarının yapılamayacağı,

Henüz ihalesi yapılmamış olan Arsuz Grup Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşine ait bütçenin 230 Milyon Avrodan 100 Milyon Avroya düşürülmesinden kaynaklı İskenderun Arıtma Tesisine deşarjı planlanan ve yüksek metrajda mahal listesi bulunan Karaağaç Mahallesine ait şebeke yapımının Arsuz projesinden çıkarılması nedeniyle İskenderun kanalizasyon kapsamında değerlendirilmesi gerektiği,

İskenderun projesine ait bütçenin düşülmesi nedeniyle özellikle palplanş ve menfez imalat kalemlerine ait miktarda ciddi oranda düşüş olması ve birçok iş kalemine ait miktarlarda azalış yaşanmasıyla birlikte projenin uygulanabilirliğinin ortadan kalkması,

Yukarıda belirtilmiş olan gerekçeler, bahse konu işin ilerleyişi ve amacına hizmet etmesi yönüne ciddi etki edeceği düşünülerek belirtilen hususların dikkate alınması önem arz etmektedir…” ifadelerine yer verildiği,

Hatay Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel MüdürlüğüPlanlama ve Yatırım Dairesi Başkanlığı İhale, Şartname ve Kesin Hesap Şube Müdürlüğü’nün 11.04.2025 tarihli ve “2025/293329 İkn’li Yapım İşinin İptali” konulu yazı ile “…Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 19. maddesi gereğince 07.04.2025 tarihinde ihale edilmiştir.

Ancak Hatay İskenderun Kanalizasyon şebekesi Yapım İşi ihalesi kapsamında projelendirilen kanalizasyon şebekesi güzergahı; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Hatay İskenderun Sahil Düzenleme ve Yenileme Projesi işi kapsamında koşu-yürüyüş ve bisiklet yollan, çocuk parkı ve diğer sahil düzenlemeleri işlerinin yapılacağı alan ile Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca yapımına başlanan ana arterlerlerdeki asfalt çalışmalarının ve İskenderun Belediyesi Başkanlığınca ise tali yollardaki asfalt çalışmalarının yapıldığı güzergah ile çakışması nedeniyle kanalizasyon şebekesinin yapılamayacağı…”gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesi konusunun görüşülüp karara bağlanmak üzere Yönetim Kurulu’na gönderildiği ve yazı ekinde ihalenin iptal gerekçesine dayanak teşkil eden ihale konusu işin yürütüleceği bölgeye ait haritanın da yer aldığı, 11.04.2025 tarihli Yönetim Kurulu kararı ile ihalenin iptaline karar verildiği, öte yandan ihalenin iptaline gerekçe gösterilen hususlara dayanak teşkil eden; saha düzenleme ve yenileme projesine ilişkin fotoğraflar, asfalt çalışması saha fotoğrafları, Arsuz Atıksu Projesi Fizibilite Raporu ve kanalizasyon hatları güzergahlarının karşılaştırılmasına ait belgelerin de yer aldığı,

Bu çerçevede 16.04.2025 tarihli EKAP üzerinden isteklilere gönderilen “İhalenin iptali” konulu yazıda “…2025/293329 İhale kayıt numaralı Hatay İskenderun Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşi ihalesi; İhale kapsamında projelendirilen kanalizasyon şebekesi güzergahının; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca Hatay İskenderun Sahil Düzenleme ve Yenileme Projesi işi kapsamında koşu-yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk parkı ve diğer sahil düzenlemeleri işlerinin yapılacağı alan ile Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca yapımına başlanan ana arterlerdeki asfalt çalışmalarının ve İskenderun Belediyesi Başkanlığınca ise tali yollardaki asfalt çalışmalarının yapıldığı güzergah ile çakışması nedeniyle iptal edilmiştir…” açıklamalara yer verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idare tarafından ihalenin iptali düzenlenmiştir. Bu çerçevede, idarelere ihalenin iptali konusunda takdir yetkisi tanındığı, ancak bu takdir yetkisinin mutlak ve sınırsız bir yetki niteliği taşımadığı, bu yetkinin anılan Kanun’un 5’inci maddesinde sayma suretiyle belirtilen temel ilkeler ile kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde hareket edilerek kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Öte yandan, anılan Kanun’un temel ilkelerini belirleyen 5’inci maddesinde, idarelerin anılan Kanun’a göre yapılan ihalelerde ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu belirtilmiştir.

Yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, idarece ihalenin iptal gerekçesine dayanak oluşturan temel unsurun; ihale konusu işin niteliği ve kapsamı ile birlikte işin yapılacağı alan dikkate alınarak söz konusu işin gerçekleştirileceği güzergahın; başvuruya konu iş haricinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca “Hatay İskenderun Sahil Düzenleme ve Yenileme Projesi işi” kapsamında gerçekleştirilecek koşu-yürüyüş ve bisiklet yolları, çocuk parkı ve diğer sahil düzenlemeleri işlerinin yapılacağı alan ile Hatay Büyükşehir Belediyesi Başkanlığınca yapımına başlanan ana arterlerdeki asfalt çalışmaları ve İskenderun Belediye Başkanlığınca gerçekleştirilecek tali yollardaki asfalt çalışmalarının yapıldığı güzergahın çakışmasının ihalenin iptaline gerekçe oluşturduğu, bu doğrultuda ihalenin iptal gerekçesine yönelik ayrıntılı olarak tanzim edilen görüş raporunda da bahse konu iptal gerekçelerine dayanak oluşturan unsurlara yönelik tespitlerin yer aldığı, şöyle ki idare tarafından başvuru konusu ihalenin yapılacağı güzergah ile somut olarak ifade edilen diğer işlerin yapılacağı güzergahların çakışmasına dayanak gösterilen unsur açısından başvuru konusu ihalenin projesi kapsamında yapımı gerçekleştirilecek ana hatların yer aldığı Sahil-Pac meydanı arası güzergahlarda kanalizasyon borusu döşenmesi ve menfez imalatlarının yapılamayacağının belirtildiği, öte yandan henüz ihalesi yapılmamış olan Arsuz Grup Kanalizasyon Şebekesi Yapım İşine ait bütçenin 230 milyon Euro’dan 100 milyon Euro’ya düşürülmesinden kaynaklı İskenderun Arıtma Tesisine deşarjı planlanan ve yüksek metrajda mahal listesi bulunan Karaağaç Mahallesine ait şebeke yapımının Arsuz projesinden çıkarılması nedeniyle İskenderun Kanalizasyonu kapsamında değerlendirilmesi gerektiğinden hareketle mevcut ihalenin kapsamında değişikliğe gidilmesi gerektiği ve buradan hareketle İskenderun Projesine ait bütçenin düşeceği, özellikle palplanş ve menfez imalat kalemlerine ait miktarda ciddi oranda düşüş olması ve birçok iş kalemine ait miktarlarda azalış yaşanmasıyla birlikte projenin uygulanabilirliğinin ortadan kalkacağına ait gerekçelerin bahse konu işin ilerleyişi ve amacına hizmet etmesi yönüne ciddi etki edeceği düşünülerek belirtilen hususların dikkate alınması yönünde görüş beyan edildiği ve ihalenin iptal gerekçesi oluşturulurken bu hususların da dikkate alınarak ihalenin iptali yönünde işlem tesis edildiği anlaşılmıştır.

Bu çerçevede, idarenin ihaleyi iptal etme noktasındaki takdir yetkisini kullanması suretiyle ihale konusu işin kapsam ve niteliği göz önünde bulundurularak söz konusu işin gerçekleştirileceği alan ve bu alanda yapılan ya da yapılması planlanan ve iptal gerekçesinde belirtilen başka projelerle çakışması ve bu durumun mevcut ihaleye ait projenin, proje bütünlüğü kapsamında gerçekleştirilmesi imkanının ortadan kalktığı ve ortaya çıkan yeni koşullara uyum sağlayan projelere ihtiyaç duyulduğu, ayrıca ihale konusu işe yönelik maliyet kalemlerinde düşüş olacağı hususları birlikte değerlendirilmek suretiyle idarece ihaleyi iptal etme yönündeki takdir yetkisini ihalenin iptali yönünde kullanmasına yönelik tesis edilen işlemin yerinde olduğu anlaşılmış olup, başvuru sahibinin iddiasının uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.