İhale iptali için idarenin takdir yetkisi, kamu yararı ve hizmet gerekleri çerçevesinde nasıl değerlendirilmelidir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

İbrahim ERİŞİR,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Sakarya Açık Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1529541 İhale Kayıt Numaralı “Personel Taşıma Servis İhalesi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Sakarya Açık Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü tarafından 19.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Personel Taşıma Servis İhalesi” ihalesine ilişkin olarak İbrahim Erişir tarafından29.04.2025 tarih ve 183080 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 29.04.2025 tarihli dilekçe ile doğrudan Kuruma itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/896 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; başvuruya konu ihalenin sözleşmesi imzalanmadan önce iç kontrol ve ön mali kontrol kapsamında Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığından idareye gönderilen yazıda, ihalenin çok yüksek bir bedelle sonuçlandığı, ihale bedelinin Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) tarafından belirlenen azami ücret tarifesinin çok yukarısında olduğu ve 4734 sayılı Kanun’un “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde belirtilen temel ilkelerin sağlanmadığı gerekçeleriyle uygun görüş verilmediği, bu kapsamda ihalenin idarece iptal edildiği ancak herhangi bir tebligatın yapılmadığı, idare ile yapılan şifahi görüşmeler sonucu Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığından alınan görüş yazısının mail yoluyla kendilerine tebliğinin yapıldığı, bu nedenle kanun yollarına müracaat etme haklarının kullanılmasına engel olunduğu, görüş yazısında sayılan gerekçelerin soyut ve yerinde olmadığı, söz konusu yazısının sadece bir görüş niteliğinde olduğu, ihalenin iptal edilmesi gerektiğinin ilgili yazıda belirtilmediği, kaldı ki tekliflerinin enflasyon oranı da dikkate alındığında aynı idarece bir önceki yıl imzalanan sözleşme tutarından çok fazla olmadığı, UKOME fiyatlarının piyasa fiyatlarının çok altından kaldığı, idarenin iptal işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği’nin “Bildirim ve tebligat esasları” başlıklı 5’inci maddesinde “… (3) Aday, istekli ve istekli olabilecekler ile yükleniciler tarafından idare ile yapılacak yazışmalardaEKAP dışında elektronik ortam ve faks kullanılamaz.…” hükmü

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ’in “Kurum tarafından inceleme” başlıklı 14’üncü maddesinde “…(2) İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptali işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir. …” açıklaması,

İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Personel taşıma servis ihalesi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

İdarece Belirtilen güzergâhlarda yüklenici firma gündüz personeli servis hizmeti için 10 adet en az 27+1 kişilik otobüs ve 6 adet 16+1 kişilik minibüs, Vardiya personeli için 2 adet en az 27+1 kişilik otobüs 1 adet en az 16+1 kişilik minibüs ile taşıma yapacaktır.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Sakarya Açık Ceza İnfaz Kurumu” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Sakarya Açık Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğü tarafından 19.12.2024 tarihinde yapılan “Personel Taşıma Servis İhalesi” ihalesine 3 istekli tarafından teklif verildiği, Genol Gıda İnş. Tur. Hay. Nak. Taş. Tek. Day. Tük. ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifi yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, 23.12.2024 onay tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin Soft Taş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, başvuru sahibi İbrahim Erişir’in ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği,

Bahse konu komisyon kararı üzerinde başvuru sahibi İbrahim Erişir tarafından idareye şikayet başvurusunun akabinde Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulduğu, yapılan inceleme neticesinde alınan 29.01.2025 tarihli ve 2025 UH/II-386 sayılı Kurul Kararı ile Soft Taş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin iş deneyimini tevsik etmek için sunulan belgelerin mevzuata uygun olmadığı gerekçesiyle düzeltici işlem kararı verildiği,

Anılan Kurul kararı üzerine idarece alınan 06.02.2025 tarihli ihale komisyon kararı ile Soft Taş. Tur. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifi değerlendirme dışı bırakılarak ihalenin başvuru sahibi istekli İbrahim Erişir üzerine bırakıldığı, akabinde Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı tarafından idareye gönderilen 04.03.2025 tarihli ve 276/873 sayılı yazıda “…İhaleye teklif veren Tuşba Turizm Taşımacılık İnşaat Otomotiv Petrol Ürünleri Temizlik İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi tarafından sunulan iş deneyim belgesi tutarının (5.490.706,00.-TL), teklif ettiği bedelin (44.487.150,00.-TL) % 30’unu (13.346.145,00.-TL) karşılamadığı, Elektronik Kamu Alımları Platformu’nun (EKAP) “İhale Araçları/Belge Güncelleme” modülünden girilerek yapılan güncelleme işleminde, belgenin güncel tutarının (10.120.974,88.-TL) olduğu tespit edilmiş olup bu tutarın da ihalede istenen % 30 iş deneyim şartını sağlamadığının anlaşıldığı, bu nedenle ihalede değerlendirme dışı bırakılması gerekirken bırakılmadığı,

Ne var ki; 2024/60 karar numaralı Sakarya Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Merkezince alınan kararla 2024-2025 yılları için uygulanacak servis taşımacılığı ücret tarifesinin belirlendiği ancak ilgili karada belirtilen bu ücret tarifesinin işbu ihalenin yaklaşık maliyeti hesaplanırken dikkate alınmadığı ve bu sebeple en avantajlı teklifi veren firmanın teklifinin dahi belirlenen azami ücretlerin çok üzerinde olduğu görülmüştür.

Bu bağlamda; incelemeye konu ihale ile bir önceki yılın personel servis hizmeti alımı ihalesi, mevcut enflasyon oranı da dikkate alınarak karşılaştırıldığında işbu ihalenin yüksek bir bedel ile sonuçlandığı, ayın zamanda bu bedelin ilgili UKOME tarafından belirlenen azami ücret tarifesinin de çok üzerinde olduğu ve bu durumun da kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli kullanımına engel teşkil ettiği görülmüştür.

Anılan nedenlerle, ihale konusu işin kapsam ve niteliği göz önünde bulundurulduğunda 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5 inci maddesindeki; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü gereği sağlanması gereken koşulların işbu ihalede sağlanamadığı değerlendirildiğinden, ihale işlem evrakı Başkanlığımızca yapılan kontrol sonucunda uygun görülmeyerek” gerekçeleriyle anılan ihaleyi uygun bulunmadığı,

Söz konusu yazıya istinaden idare tarafından 12.03.2025 tarihinde ihalenin iptal edildiği, ancak isteklilere EKAP üzerinden herhangi bir tebligatın yapılmadığı, idarece gönderilen ihale işlem dosyası üzerinden yapılan incelemede ihale iptalinin başvuru sahibi istekli İbrahim Erişir’e 25.04.2025 tarihinde mail ortamında gönderildiği anlaşılmıştır.

Yukarıda aktarılan mevzuat hüküm ve açıklamaları ile doküman düzenlemelerinden, idarelerin, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu, ihale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ancak ihalenin iptali konusunda idareye verilen takdir yetkisi mutlak ve sınırsız olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlandırıldığı anlaşılmıştır.

Öncelikle Elektronik İhale Uygulama Yönetmeliği’nin “Bildirim ve tebligat esasları” başlıklı 5’inci maddesinde “… (3) Aday, istekli ve istekli olabilecekler ile yükleniciler tarafından idare ile yapılacak yazışmalardaEKAP dışında elektronik ortam ve faks kullanılamaz.…” hükmüne göre, ihale kapsamında idare ile aday, istekli ve istekli olabilecekler ve yükleniciler arasında yapılacak yazışmaların Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP) üzerinden yapılacağı, EKAP dışında elektronik ortam ve faksın kullanılamayacağı, dolayısıyla idarece ihalenin iptal kararını EKAP üzerinden tebliğ edilmesi yerine mail ortamında gönderilmesinin uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre yapılan ihalelerde ihalenin iptali hususunda ihale komisyonlarına ve dolayısıyla idarelere takdir yetkisi tanınmakla birlikte, bu takdir yetkisi mutlak ve sınırsız bir yetki niteliğinde olmadığından, takdir yetkisinin anılan Kanun’un temel ilkelerine uygun şekilde, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek kullanılması ve somut olaya ilişkin koşulların dikkate alınarak karar verilmesi gerektiği,

Adalet Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı yazısında ihalenin uygun görülmeme gerekçesi olarak ihalenin bir önceki yıl personel servis hizmet alımı ihalesi bedelinin mevcut enflasyon oranı da göz önüne alındığında yüksek bir bedel ile sonuçlandırıldığı, yaklaşık maliyet tespitinde 2024-2025 yılı UKOME fiyatlarının dikkate alınmadığı, ekonomik açıdan en avantajlı teklifin dahi UKOME fiyatlarının çok üzerinde olduğu, ihalede 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkeler başlıklı 5’inci maddesinde bulunan temel ilkelerin sağlanmadığı gerekçelerine yer verildiği,

Yapılan incelemede, idarenin ihalenin iptali kararının 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler ile örtüşmediğini ortaya koyacak bir hususun bulunmadığı ve alınan kararın hizmet gerekleri ile idarenin takdir yetkisi çerçevesinde olduğu anlaşıldığından, ihalenin iptal kararının mevzuata aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.