İhale iptali gerekçesi olarak sehven yazılan iş kaleminin sınır değer hesaplamasına etkisi hukuka uygun mudur (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Mehmet DÜZENLİ,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 5.Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2025/45455 İhale Kayıt Numaralı “Karayolları 5 Bölge Müdürlüğü Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri Sorumluluk Ağındaki Otoyollarında, Bağlantı Yollarında ve Muhtelif Kesimlerdeki Otokorkulukların Yapım, Bakım ve Onarımı Yapılması Yapım İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 5.Bölge Müdürlüğü tarafından 18.02.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Karayolları 5 Bölge Müdürlüğü Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri Sorumluluk Ağındaki Otoyollarında, Bağlantı Yollarında ve Muhtelif Kesimlerdeki Otokorkulukların Yapım, Bakım ve Onarımı Yapılması Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarak Mehmet Düzenli tarafından03.03.2025 tarih ve 179510 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 03.03.2025 tarihli dilekçe ile ihalenin iptali kararına yönelik olarak doğrudan itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/504 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; 25.02.2025 tarihinde idarece gönderilen tebligatla ihalenin iptal edildiğinin bildirildiği, anılan yazıda iptal gerekçesinin “…ihalenin isteklilerce sunulan tekliflerin idarenizce değerlendirmesi aşamasında işletmeler başmühendisliğinin göndermiş olduğu ilgili yazılarda ihale konusu yapım işinde TRF-66 POZU-H2 Engelleme Düzeyine Sahip Köprü Koruyucu Otokorkuluk Sistemi Yapılması (Malzeme Bedeli Dâhil) (İndirme Bölgeleri Ve/Veya Geçiş Elemanları Ve/Veya Genleşme Ekleri Dahil)(Nakliye Dahil)(H2-W4-A) içeriğinde poz adı içerisinde (H2-W4-A ) nin sehven yazıldığı gerekçesi ile iptal edilmiştir.” şeklinde ifade edildiği, ancak sehven yazıldığı anlatılan “(H2-W4-A)” ifadesinin otokorkuluk sisteminin güvenlik sınıfını tanımlayan bir husus olmakla birlikte “(W4-A)” ifadesinin iş kaleminin birim fiyatını etkileyen bir unsur da olmadığı, H2-W4-A)’da iş kaleminin adında da belirtilen “H2” tanımının, yapılacak olan otokorkuluk sistemine ait koruma düzeyini, “W4” tanımının, otokorkuluğun çalışma genişliğini, “A” tanımının ise sürücüler için belirlenen en yüksek güvenlik seviyesini ifade ettiği, anlatılan sebeplerle (H2-W4-A) ifadesinin sehven yazılmış olmasının ihalenin iptaline gerekçe oluşturamayacağı, Kamu İhale Kanunu’nun ihalenin iptaline ilişkin hükümlerini içeren 16’ncı, 39’uncu ve 40’ıncı maddeleri göz önünde bulundurulduğunda gerek ihale komisyonu gerekse ihale yetkilisinin ihalenin iptaline ilişkin yetkilerinin sınırsız olmadığı, ihalenin iptali işleminde objektif olarak hukuki açıdan denetlenebilir gerekçe veya gerekçelerin bulunması ve gerekçelerin kesin delil niteliği taşıyan belgelere dayandırılması gerektiği, bu kapsamda idarenin ihalenin iptali işleminde yetki sınırlarını aştığı, iptal kararına dayanak belgelerin taraflarına iletilmediği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır. …” hükmü,

Aynı Kanun’un “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde “İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.

İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır. …” hükmü,

Aynı Kanun’un “Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir. …” hükmü,

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 64’üncü maddesinde “(1) İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum gerekçeleriyle birlikte bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. …” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri Sorumluluk Ağındaki Otoyollarında, Bağlantı Yollarında ve Muhtelif Kesimlerdeki Otokorkulukların Yapım, Bakım ve Onarımı Yapılması Yapım İşi

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2023E04-207622-207623 ( – Otokorkuluk)

d) Kodu:

e) Miktarı: 150.000 metre otokorkuluk rayı montajı, 145.000 metre otokorkuluk rayı sökülmesi ve muhtelif miktarda diğer otokorkuluk malzemeleri montajı ve sökülmesi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri sorumluluk ağındaki yollar ile muhtelif kesimler” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü tarafından açık ihale usulüyle gerçekleştirilen “Karayolları 5. Bölge Müdürlüğü Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri Sorumluluk Ağındaki Otoyollarında, Bağlantı Yollarında ve Muhtelif Kesimlerdeki Otokorkulukların Yapım, Bakım ve Onarımı Yapılması Yapım İşi” olduğu, 18.02.2025 tarihinde gerçekleştirilen ihaleye 36 istekli tarafından teklif sunulduğu, sunulan tekliflerin 23 tanesinin yeterlik bilgileri tablosunun usulüne uygun doldurulmadığının tespit edildiği, 24.02.2025 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin iptal edildiği, söz konusu kararın 25.02.2025 tarihinde isteklilere tebliğ edildiği görülmüştür.

İdare tarafından 24.02.2025 tarihli ihalenin iptal kararında “…İsteklilerce sunulan tekliflerin ihale komisyonumuzca değerlendirilmesi aşamasında İşletmeler Başmühendisliğinin İhale Komisyonumuza yazılan 24.02.2025 tarih ve E.27290676- 755.02 / 3231957 sayılı yazıda;

“2025/45455 İhale Kayıt Nolu “Karayolları 5 Bölge Müdürlüğü Mersin, Adana Otoyol Bakım ve İşletme Şeflikleri Sorumluluk Ağındaki Otoyollarında, Bağlantı Yollarında ve Muhtelif Kesimlerdeki Otokorkulukların Yapım, Bakım ve Onarımı Yapılması Yapım İşi” işinde TRF-66 pozu H2 Engelleme Düzeyine Sahip Köprü Koruyucu Otokorkuluk Sistemi Yapılması (Malzeme Bedeli Dâhil) (İndirme Bölgeleri Ve/Veya Geçiş Elemanları Ve/Veya Genleşme Ekleri Dahil)(Nakliye Dahil)(H2-W4-A) iş kaleminde (H2- W4-A) sehven yazılmıştır.” şeklinde bildirimde bulunmuştur.

İhale komisyonumuzca yapılan değerlendirmede ihalenin iptal edilmesi uygun görülerek ihale yetkilisinin onayına sunulmuştur.” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

Başvuruya konu ihalenin birim fiyat teklif cetveli ve yaklaşık maliyet icmali incelendiğinde, ihale konusu iş kapsamında 68 adet iş kalemine yer verildiği, söz konusu iş kalemlerinden;

– Otokorkuluk sitemi yapılmasına yönelik hazırlanan Trf-60 numaralı iş kaleminde ve bu iş kaleminin montaj kalemi olan Trf-61 numaralı iş kaleminde H1-W4-A,

– Otokorkuluk sitemi yapılmasına yönelik hazırlanan Trf-63 numaralı iş kaleminde ve bu iş kaleminin montaj kalemi olan Trf-64 numaralı iş kaleminde H2-W4-A,

– İhalenin iptal edilmesine gerekçe gösterilen ve otokorkuluk sistemi yapılmasına yönelik hazırlanan Trf-66 numaralı iş kaleminde ve bu iş kaleminin montaj kalemi olan Trf-67 numaralı iş kaleminde H2-W4-A belirlemesinin yapıldığı görülmüştür. Bu bağlamda idare tarafından otokorkuluk sistemi yapılmasına yönelik hazırlanan Trf-60, Trf-63 ve Trf-66 numaralı iş kalemlerinden sadece Trf-66 numaralı iş kaleminde H2-W4-A ifadesinin sehven yer almasının ihalenin iptal edilmesine gerekçe gösterildiği anlaşılmıştır.

İdare tarafından ihale konusu işin yaklaşık maliyetinin 250.357.463,91 TL olarak hesaplandığı, yaklaşık maliyet hesaplama cetvelinde iptal gerekçesi olarak gösterilen Trf-66 numaralı iş kaleminin yaklaşık maliyetinin ise 2.809.499,00 TL olarak belirlendiği, bu bağlamda Trf-66 numaralı iş kaleminin toplam yaklaşık maliyet içerisindeki oranının %1,12’e tekabül ettiği, Trf-66 pozunun montaj kalemi olan ve 505.417,00 TL maliyet öngörülen Trf-67 pozunun da bu hesaplamaya dahil edilmesi durumunda ise bu oranın %1,32 olacağı anlaşılmıştır.

Diğer taraftan başvuruya konu ihalede yaklaşık maliyet üzerinde teklif sunan 24 istekliden 23 isteklinin teklif bedellerinin yaklaşık maliyetin %120 sınırında (299.998.293,00 TL ila 299.632.000,00 TL aralığında) yoğunlaştığı, bu durumda idare tarafından ihalenin iptal edilme gerekçesi olarak yer verilen ve sehven yazıldığı ifade edilen Trf-66 numaralı iş kalemi tutarının (2.809.499,00 TL) idarenin değişen ihtiyaçları doğrultusunda yaklaşık maliyet hesaplanmasından çıkartılması durumunda, yaklaşık maliyetin %120 sınırında yoğunlaşan 23 teklifin yeni duruma göre sınır değer hesabına dahil edilmeyeceği dikkate alındığında Trf-66 numaralı iş kalemindeki değişikliğin sınır değer hesaplamasını değiştirebilecek etkisinin olduğu anlaşılmıştır.

Yukarıda aktarılan Kanun hükümlerinden idare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularının idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak inceleneceği, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle giderilemeyecek bir hukuka aykırılığın tespit edilmesi halinde bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptaline karar verilebileceği ve bu durumda idarenin herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği anlaşılmaktadır. Ayrıca anılan Kanun’un 5’inci maddesinde, Kanun kapsamında yapılacak ihalelerde, idarelerin rekabeti ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlamakla yükümlü olduğu hüküm altına alınmış olup, bu bağlamda bahse konu Kanun hükmüyle idarelere ayrıca bir sorumluluk yüklendiği anlaşılmaktadır. İdarelerin, kendilerine Kanun’la verilen bu sorumluluğu yerine getirilebilmesi için, ihale süreci içerisinde ihale işlemleri ile ilgili olarak alınacak kararlarda takdir haklarının bulunduğu, ancak bu takdir haklarının mutlak ve sınırsız olmadığı ve kamu yararı gerektiren durumlarda kullanılması gerektiği anlaşılmıştır.

Bu kapsamda yapılan inceleme neticesinde, idare tarafından ihalenin iptal edilme gerekçesi olarak yer verilen ve sehven yazıldığı ifade edilen Trf-66 numaralı iş kaleminin yaklaşık maliyet içerisindeki payının %1.12 olduğu görülmekle birlikte, söz konusu iş kaleminde oluşabilecek değişiklik neticesinde, ihaledeki yaklaşık maliyet üzerindeki 23 adet teklifin sınır değer hesabına dâhil edilmeyeceği dikkate alındığında, söz konusu iş kalemindeki değişikliğin ihaledeki sınır değeri değiştireceği, bu durumda aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulacak istekli sayısının da değişeceği anlaşıldığından idarenin ihaleyi iptal etmesinde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.