İhale iptali gerekçelerinin somut dayanak eksikliği hukuka uygunluk açısından nasıl değerlendirilmelidir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Vadipark Proje İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Arnavutköy Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2025/221141 İhale Kayıt Numaralı “Ahşap Kent Mobilyaları ve Ahşap Malzeme Alım İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Arnavutköy Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından 19.03.2025 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Ahşap Kent Mobilyaları ve Ahşap Malzeme Alım İşi” ihalesine ilişkin olarak Vadipark Proje İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından16.05.2025 tarih ve 184157 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 16.05.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/991 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; ihale yetkilisi tarafından ihalenin işin niteliğinde ve projede değişiklik yapılacağından dolayı ihalenin iptaline karar verildiği, ihalenin iptaline gerekçe olarak gösterilen işin niteliğinde değişiklik ve projede değişiklik durumlarının neler olduğu ve ihalenin iptaline yol açma gerekçelerine ilişkin herhangi bir bilgi verilmediği, idarece daha sonra şikayetin reddine ilişkin bir belge daha gönderildiği, bu belgede de ihalenin işin uygulama projeleri ve niteliğinde revize yapılacağından ihale yetkilisi tarafından iptal edildiğinin belirtildiği, proje değişikliği ile uygulama proje revizesinin ve işin niteliğinde değişiklik ile revizenin birbirinden tamamen farklı anlamlara geldiği, idarenin iptal gerekçeleri arasında çelişki bulunduğu ve söz konusu gerekçelerin somutlaştırılmadığı, ihalenin mal alımı ihalesi olduğu, doküman içerisinde herhangi bir proje bulunmadığı, ayrıca sözleşme gereğince iş eksilişi veya iş artışı imkanı da bulunduğu dikkate alındığında, ihalenin iptalinin hukuka aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,

Anılan Kanun’un “Yaklaşık maliyet” başlıklı 9’uncu maddesinde “Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. …” hükmü,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde

“…İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.

İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.” hükmü,

“Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 64’üncü maddesinde “(1) Yapılan değerlendirme sonucu ihale ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır ve ihale komisyonunca alınan gerekçeli karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.

(2) İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce idare, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını Kurumdan teyit ederek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. Her iki isteklinin de yasaklı olduğunun anlaşılması durumunda ihale yetkilisince ihale kararı onaylanamaz ve ihale iptal edilir.

(3) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

(4) İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.

…” hükmü bulunmaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: AHŞAP KENT MOBİLYALARI VE AHŞAP MALZEME ALIM İŞİ

b) Türü: Mal alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

32 KALEM AHŞAP KENT MOBİLYALARI VE AHŞAP MALZEME ALIM İŞİ YAPILACAKTIR.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/teslim edileceği yer: Park ve bahçeler müdürlüğünün belirleyeceği yerlere teslim edilecektir.” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin ekinde;

tablosu yer almaktadır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde “24.1. Öngörülemeyen durumlar nedeniyle iş artışının zorunlu olması halinde, işin;

a) Sözleşmeye konu alım içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

şartlarıyla, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal alımlarında sözleşme bedelinin % 20 ‘sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde ilave iş aynı Yükleniciye yaptırılabilir.

24.2. İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Bu durumda, Yüklenicinin sözleşme bedeli tamamlanıncaya kadar işi ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmesi zorunludur.

24.3. Bu ihalede, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 24 üncü maddesi çerçevesinde iş eksilişi yapılabilir. İhale konusu işin sözleşme bedelinin % 80’inden daha düşük bedelle tamamlanacağının anlaşılması halinde ise Yükleniciye, yapmış olduğu gerçek giderler ve yüklenici kârına karşılık olarak, sözleşme bedelinin % 80’i ile sözleşme fiyatlarıyla yaptığı işin tutarı arasındaki bedel farkının % 5’i ödenir.” düzenlemesi yer almaktadır.

19.03.2025 tarihinde yapılan ihaleye 2 isteklinin katıldığı, ihale komisyonu tarafından 1 isteklinin teklifinin geçici teminatı uygun olmadığından dolayı değerlendirme dışı bırakıldığı, 05.05.2025 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin Vadipark Proje İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi üzerinde bırakıldığı, söz konusu ihale komisyon kararı üzerine ihale yetkilisi tarafından yazılan “İşin niteliğinde ve projede değişiklik yapılacağından dolayı ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” şeklindeki gerekçe ile ihalenin 06.05.2025 tarihinde ihale yetkilisince iptal edildiği,

10.05.2025 tarihinde başvuru sahibi tarafından ihalenin iptal kararının somut ve hukuken denetlenebilir gerekçeler barındırır bir şekilde tebliğ edilmesi talebini içeren bir dilekçe ile idareye başvuruda bulunduğu, söz konusu başvuruya idarece 12.05.2025 tarihinde gönderilen cevap yazısında, ihale komisyonu kararında belirtildiği üzere işin uygulama projeleri ile işin niteliğinde revize yapılacağından ihale yetkilisi tarafından ihalenin iptal edildiğinin belirtildiği görülmüştür.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; ihale yetkilisinin ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisine sahip olduğu anlaşılmakla birlikte, bu yetki mutlak ve sınırsız olmayıp ihalenin tüm yönleri ile değerlendirilerek, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılması, iptale gerekçe gösterilen yeni durumun iptali gerektirecek nitelikte ve büyüklükte olması halinde ise tesis edilen iptal işleminin gerekçelerinin somut bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir.

Başvuruya konu ihalenin; ihale yetkilisi tarafından, işin niteliği ile projede değişiklik yapılacağı ve daha sonra işin uygulama projeleri ile işin niteliğinde revize yapılacağı gerekçeleri gösterilerek iptal edildiği görülmekte ise de, inceleme konusu ihalenin hangi projesinde ve niteliğinde nasıl değişiklik ve revizyon yapılacağının net olarak ortaya konmadığı Buna göre yapılan değerlendirmede, her ne kadar idarenin ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu değerlendirilse de, bu yetki sınırsız olmayıp, idarenin söz konusu yetkiyi kullanırken ölçülü olması, kamu yararını ve hizmet gereklerini gözetmesi, meydana gelen durumun iptali gerektirecek nitelikte ve büyüklükte olması halinde ise tesis edilen iptal işleminin gerekçelerinin somut bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir.

Ancak somut olayda idarece iptal gerekçesinin işin niteliği ile projede değişiklik yapılması ve daha sonra işin uygulama projeleri ile işin niteliğinde revize yapılması olarak gösterildiği, ancak işin hangi nitelikleri ile hangi projesinde ne gibi değişiklerin olacağının ve buna bağlı olarak, değişebilecek iş kalemlerinin hangileri olduğunun ve ne miktarda değişeceğinin veya revize edileceğinin gerekçede net olarak belirtilmediği, bunun yanında işin niteliğinde ve projesinde yapılacak değişiklik veya revizyonun iş artışı veya iş eksilişi ile karşılanıp karşılanamayacağı yönünde bir hesaplama veya değerlendirmede bulunulmadığı anlaşılmaktadır. Bu haliyle idarece belirlenen iptal gerekçesinin somut dayanaktan uzak olduğu ve idarenin ihaleyi iptal etme gerekçesinin yerinde olmadığı anlaşıldığından ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer taraftan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 152.021,00 TL başvuru bedelinin Kurum’un şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 152.021,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,

2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,

Oybirliği ile karar verildi.