İdarenin ihale iptali gerekçeleri somut verilere dayanmıyorsa iptal kararı kamu yararı açısından nasıl değerlendirilir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Alphanlar Pet. İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.- Kadir Pet. İnş. Taş. Haf. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1432977 İhale Kayıt Numaralı “Karayolları 13.(Gelibolu) ve 18.(Tekirdağ) Şube Şeflikleri Yollarında Rutin Yol Bakım, Onarım İle Kar ve Buz Mücadelesi Yapım İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü tarafından 19.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Karayolları 13.(Gelibolu) ve 18.(Tekirdağ) Şube Şeflikleri Yollarında Rutin Yol Bakım, Onarım İle Kar ve Buz Mücadelesi Yapım İşi” ihalesine ilişkin olarakAlphanlar Pet. İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti.- Kadir Pet. İnş. Taş. Haf. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. İş Ortaklığı tarafından 24.01.2025 tarih ve 176717 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 23.01.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/228 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; idarece ihale kapsamındaki iş miktarlarının ön görülen sözleşme süresi boyunca idarenin ihtiyaçlarını karşılayamadığı, iş miktarlarının artan yönde değiştiği, iş miktarlarının yeniden düzenlenerek ihaleye çıkılması yönünde karar verilerek ihalenin iptal edildiği, Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesi ve Sözleşme Tasarısı’nın 29’uncu maddesi uyarınca ihale konusu işle ilgili olarak sözleşme kapsamında iş artışı ve iş eksilişinin mümkün olduğu, iptal gerekçesinde somut verilerle ihalede miktarların ne kadar arttığı ve toplam miktara etkisinin sayısal değerlerle açıklanmadığı, ayrıca yeniden ihaleye çıkılmasından söz edildiği, yeniden ihale yapılması durumunda yeni birim fiyatlarla ihale edileceği ve zaman kaybının yaşanacağı, kamu zararı ve ek maliyetlerin oluşacağı dolayısıyla iptal kararının iptal edilerek ihale sürecine devam edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

… Ödeneği bulunmayan hiçbir iş için ihaleye çıkılamaz.” hükmü,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir” hükmü,

Anılan Kanun’un 39’uncu maddesinin gerekçesinde “Tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması veya yaklaşık maliyete göre çok yüksek olmamakla birlikte mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamaması, Kanunun temel ilkelerine uygun olmayan durumların tespiti gibi nedenlerle, ihale yetkilisinin onayından önceki herhangi bir aşamada ihale komisyonunun kararı üzerine idareye uluslararası mevzuata paralel bir şekilde ihaleyi iptal etme yetkisi verilerek, buna ilişkin hükümler düzenlenmiştir.…” açıklaması,

“İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.…” hükmü,

“Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde “Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.

Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Cumhurbaşkanı bu oranı sözleşme bazında % 40 ‘a kadar artırmaya yetkilidir.

İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir. Ancak bu durumda, işin tamamının ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi zorunludur.…” hükmü,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde ” 22.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Karayolları 13.(Gelibolu) Ve 18.(Tekirdağ) Şube Şeflikleri Yollarında Rutin Yol Bakım, Onarım İle Kar Ve Buz Mücadelesi Yapım İşi

b) Türü: Yapım işleri

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): 2024E04-229882 ( – Rutin Yol Bak. ve On. ile Kar ve Buz Müc. Yap.)

…

e) Miktarı:

Takriben 1.118 kilometre yolun rutin yol bakım, onarım ile kar ve buz mücadelesi yapılması yapım işidir

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Karayolları 13.Şube Şefliği (Gelibolu) ve 18.Şube Şefliği (Tekirdağ) sorumluluğunda bulunan ve mahal listesinde belirtilen devlet ve il yolları” düzenlemesi,

“Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. İsteklinin sözleşmenin uygulanması sırasında ilgili mevzuat gereğince ödeyeceği her türlü vergi, resim, harç, yapı kullanım izin belgesi giderleri ve benzeri giderler ile ulaşım, nakliye ve her türlü sigorta giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Bu madde boş bırakılmıştır.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.” düzenlemesi,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi,

“İhale kararının onaylanması veya iptali” başlıklı 37’nci maddesinde “37.1. İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce, ihale üzerinde bırakılan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı Kurumdan teyit edilerek buna ilişkin belge ihale kararına eklenir.

37.2. Yapılan teyit işlemi sonucunda, her iki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.

37.3. İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

37.4. İhale; kararın ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” düzenlemesi,

“Kesinleşen ihale kararının bildirilmesi” başlıklı 38’inci maddesinde “38.1. Kesinleşen ihale kararı, ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil, ihaleye teklif veren bütün isteklilere, 36.2. maddesi uyarınca alınan ihale komisyonu kararı ile birlikte bildirilir.

38.2. İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.

38.3. İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren on gün geçmedikçe sözleşme imzalanmayacaktır.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşe başlama ve bitirme tarihi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 10 (On ) gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.

9.2. Yüklenici taahhüdün tümünü, işyeri teslim tarihinden itibaren 1095 (BinDoksanBeş) gün içinde tamamlayarak geçici kabule hazır hale getirmek zorundadır. Sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan dönemi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından, bu nedenlerle ayrıca süre uzatımı verilmez….” düzenlemesi,

“Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 27’nci maddesinde “27.1. Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesine ilişkin hususlarda Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümleri uygulanır.” düzenlemesi yer almıştır.

İtirazen şikâyete konu ihalede 44 adet ihale dokümanı indirildiği, 19.12.2024 tarihinde yapılan ihaleye 38 isteklinin katıldığı, 22.01.2025 tarihinde bütün tekliflerin reddedilmesi sebebiyle ihalenin iptal edildiği görülmüştür.

EKAP üzerinden 22.01.2025 tarihinde isteklilere gönderilen idarece ihalenin iptali kararında “İhale sürecinin başından bu güne kadar geçen süreçte ihale kapsamındaki iş miktarlarının ön görülen sözleşme süresi boyunca idarenin ihtiyaçlarını karşılayamadığı, iş miktarlarının artan yönde değişmesinin yanı sıra bazı yollarda idare ekip ve ekipmanı ile yapılması planlanan rutin yol bakım, onarım ile kar ve buz mücadelesi işlerinin de ihale kapsamında yaptırılması zorunluluğu ortaya çıktığından iş miktarlarının yeniden düzenlenerek ihale çıkılması gerekmektedir.

İdari Şartname’nin 34’üncü maddesinde yer alan düzenleme dikkate alınarak bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” ifadeleri ile ihalenin iptal edildiği görülmüştür.

İdarenin ihaleyi iptal etme gerekçelerine bakıldığında, ihale sürecinin başından bu güne kadar geçen süreçte ihale kapsamındaki iş miktarlarının ön görülen sözleşme süresi boyunca idarenin ihtiyaçlarını karşılayamadığı, iş miktarlarının artan yönde değişmesinin yanı sıra bazı yollarda idare ekip ve ekipmanı ile yapılması planlanan rutin yol bakım, onarım ile kar ve buz mücadelesi işlerinin de ihale kapsamında yaptırılması zorunluluğu ortaya çıktığından, iş miktarlarının yeniden düzenlenerek ihale çıkılması gerektiği, İdari Şartname’nin 34’üncü maddesinde yer alan düzenleme dikkate alınarak bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edildiği görülmüştür.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden, idare tarafından bütün tekliflerin reddedilerek ihalenin iptaline karar verilebileceği ve bu durumda idarenin herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği, söz konusu hükümle ihaleyi yapan idarelere ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisi tanınmış olduğu anlaşılmakta ise de, bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmayıp Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler çerçevesinde ve kamu yararı ile hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu çerçevede, başvuruya konu ihalenin Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü tarafından “Karayolları 13.(Gelibolu) ve 18.(Tekirdağ) Şube Şeflikleri Yollarında Rutin Yol Bakım, Onarım İle Kar ve Buz Mücadelesi Yapım İşi” olduğu, söz konusu ihalenin idarece iptal edilme gerekçeleri olarak, ihale kapsamındaki iş miktarlarının ön görülen sözleşme süresi boyunca idarenin ihtiyaçlarını karşılayamayacağı, iş miktarlarının artan yönde değiştiği, bazı yollarda idare ekip ve ekipmanı ile yapılması planlanan rutin yol bakım, onarım ile kar ve buz mücadelesi işlerinin de ihale kapsamında yaptırılması zorunluluğunun ortaya çıktığı, iş miktarlarının yeniden düzenlenerek ihale çıkılması yönündeki gerekçelerle ihalenin iptal edildiği, idarenin ihaleyi iptal etme gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda, Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 27’nci maddesinde sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesine ilişkin hususlarda Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerinin uygulanacağının düzenlendiği, söz konusu ihalenin karma teklif alınmak suretiyle gerçekleştirildiği, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan işin; sözleşmeye esas proje içinde kalması, idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması şartlarıyla, karma sözleşmelerde, mevzuatta yer alan koşulların gerçekleşmesi şartıyla, artışa konu iş, sözleşme bedelinin götürü bedel teklif edilen iş kısımlarına ait tutarının % 10’una, birim fiyat teklif alınan iş kısımlarına ait tutarının % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırabilme imkanının bulunduğu, ayrıca idarece ihale konusu işin niteliği ve miktarının değiştiğinin ifade edildiği görülmekle birlikte, ihtiyacın ne şekilde değiştiği ve değişiklik doğuran iş kalemlerine ilişkin herhangi bir hesaplamanın yapılmadığı, değişen iş kalemleri hususlarının somut bir şekilde ortaya konulmadığı, ayrıca idarenin söz konusu hizmete ihtiyacının devam ettiğinin açık olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, idarenin ihale konusu işi iptal etme gerekçesinin somut verilere dayanmadığı hususları bir arada değerlendirildiğinde, idare tarafından ihalenin iptali yönünde kullanılan takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılmadığı sonucuna varıldığından, ihalenin iptali kararının iptaline karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Diğer taraftan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 157.733,00 TL başvuru bedelinin Kurum’un şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde 157.733,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1. İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,

2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumu’na yazılı talebi halinde iadesine,

Oybirliği ile karar verildi.