Aşırı düşük teklif açıklamalarında sigorta giderlerinin güncellenmesi birden fazla yılı kapsayan işlerde nasıl değerlendirilmelidir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Mehmet GÜL – Zekeriya Avcı İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Batman Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/977908 İhale Kayıt Numaralı “İş Makineleri ve Kamyon Kiralama Hizmet Alım İşi” İhalesi

KURUMCA YAPILAN İNCELEME:

Batman Belediye Başkanlığı Su ve Kanalizasyon Müdürlüğü tarafından 29.08.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İş Makineleri ve Kamyon Kiralama Hizmet Alım İşi” ihalesine ilişkin olarakMehmet Gül – Zekeriya Avcı İnş. Taah. San. ve Tic. A.Ş. İş Ortaklığı tarafından 26.11.202409.12.2024 tarih ve 172914 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 09.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/1612 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle;

1- Aşırı düşük teklif açıklamalarının, işçilik giderlerine ilişkin açıklamaların mevzuata aykırı olarak yapıldığı ve araç sigorta giderlerine ilişkin açıklamada sonraki yıllara ilişkin güncellemenin yapılmadığı gerekçeleriyle reddedildiği ancak işçilik giderlerini mevzuata uygun olarak EKAP işçilik modülü verileri ile açıkladıkları, ayrıca işin bir yıldan az süreli bir iş olduğu, dokümanda işin başlangıç ve bitiş tarihlerinin farklı yıllar olacağına ilişkin herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı, dolayısıyla sigorta maliyetleri bakımından sonraki yıllara ilişkin güncelleme yapılmasına gerek olmadığı,

2- İhalenin, “Tasarruf tedbirleri ve sezonun kış mevsimi olması göz önünde bulundurularak mevcut makine ve araçlarla işlerin yürütülmesinin değerlendirildiği” gerekçesiyle iptal edildiği, ancak söz konusu gerekçelerle ihalenin iptal edilemeyeceği İddialarına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “… 79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.

…

79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.

79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.

…

79.3.3. Kurumca hazırlanan “İşçilik Hesaplama Modülü” ne (www.ihale.gov.tr) adresinden ulaşılabilecek olup, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi bağlamında sözleşme ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyeti hesabında işçilik hesaplama modülünün kullanılması zorunludur.

79.3.4. Hizmet alım ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, isteklilerce sigorta acentelerinden alınan poliçe, fiyat teklifi veya sözleşmelerin ekine ihale dokümanında yer alan teminat tutarları üzerinden teklif ettikleri sigorta prim tutarlarıyla sigorta hizmetini gerçekleştirebileceklerine ilişkin, ilgili sigorta şirketinin genel müdürlüğünden veya bölge müdürlüğünden alınan teyit yazısının eklenmesi ve bu yazının yetkili kişilerin imzasını taşıması gereklidir. Ancak sigorta şirketlerinin genel müdürlük veya bölge müdürlükleri tarafından imzalanmış poliçe veya fiyat teklifleri için teyit alınması zorunlu değildir. Sigorta giderinin tevsiki için sunulan belgenin işin süresinin tamamını kapsaması gerekmektedir. (Ancak birden fazla yılı kapsayan ya da ihale tarihi ile işin başlangıç tarihinin farklı yıllara ait olduğu işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin ihale tarihi itibarıyla en son açıklanmış olan Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)” tablosundaki oran esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılması mümkündür. Örneğin; sözleşme süresi 3 yıl, ihale tarihi 1/11/2019, işe başlama tarihi 1/1/2020 olan bir ihalede, ihale tarihi itibarıyla yıllık 100 TL olan sigorta prim tutarı maliyet kalemi, Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı tablosunda en son açıklanmış olan 2019 yılı Eylül ayı değişim oranı (%26,44) üzerinden; 2020 yılı için (100 TL*1,2644) 126,44 TL; 2021 yılı için (126,44 TL*1,2644) 159,87 TL; 2022 yılı için (159,87 TL*1,2644) 202,14 TL olarak hesaplanacaktır.

79.3.5. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımlarına ilişkin yapılan aşırı düşük teklif açıklamasında, sözleşme giderleri ve genel giderlerin % 4 oranında hesaplanması söz konusu olmayacak, ancak sözleşme ve genel giderler içerisinde yer alan açıklamanın yapıldığı tarihte geçerli olan oran ve tutarlar üzerinden hesaplanan ihale kararı damga vergisi ve sözleşme damga vergisi ile Kanunun 53 üncü maddesinin (j) bendinin 1 numaralı alt bendinde belirtilen tutarı aşan sözleşmelerde sözleşme bedelinin onbinde beşi oranındaki Kurum payı ilgili mevzuatına göre hesaplanmak suretiyle açıklama yapılacaktır. …” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: İş Makineleri ve Kamyon Kiralama Hizmet Alım İşi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: 3 Kalem; 7 Adet Damperli Kamyon, 6 Adet Kırıcılı Beko Loder Kepçe, 1 Adet Lastikli Ekskavatör; İş Makineleri ve Kamyon Kiralama Hizmet Alım İşi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Batman Belediyesi’nin belirlediği alan veya alanlar” düzenlemesi,

“Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.

KDV Hariç Olmak Üzere, Her Türlü Vergi Resim Harç ile Nakliye, Ulaşım, İndirme, Yükleme, Sigorta Vb. Giderler Dahildir.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.

25.5. Bu madde boş bırakılmıştır.” düzenlemesi,

“Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

“Fiyat farkı” başlıklı 46’ncı maddesinde “46.1. İhale konusu iş için sözleşmenin uygulanması sırasında fiyat farkı hesaplanmayacaktır. Ancak, mücbir sebepler veya idareden kaynaklanan nedenlerle işin bitim tarihinin süre uzatımı verilmek suretiyle uzatılması halinde, yürürlükte bulunan fiyat farkına ilişkin esaslar dikkate alınarak fiyat farkı hesaplanacaktır.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İşin Adı: İş Makinesi ve Kamyon Kiralama Hizmeti Alımı İşi” başlıklı 1’inci maddesinde “… 1.3 İşin Süresi: 300 Takvim Günü” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “İşin Konusu” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1 Çalıştırılacak araçların, cinsi, model yılı, miktarı ve çalıştırılacak gün sayısı aşağıdaki gibi olacaktır.

” düzenlemesi,

“Diğer Şartlar” başlıklı 7’nci maddesinde “… 7.6. Yüklenici tarafından çalıştırılmak üzere teklif edilen araçlar İDARE yetkililerince onaylandıktan sonra, sözleşmenin imza tarihinden itibaren idarenin bildireceği tarihte işe başlatılacak ve yine idarece belirlenen mesai saatine uygun olarak her gün iş başında eksiksiz bir şekilde hazır bulunduracaktır. …” düzenlemesi,

“İhale Süresi” başlıklı 8’nci maddesinde “… 8.1- Bu ihale kapsamında görev alacak araçlar sözleşme imzalandığı tarihi takip eden takvim gününde çalışmaya başlayacaktır. PUANTAJ tutulacaktır. İşin süresi işe başlama tarihinden itibaren hafta sonu dahil 300 takvim günüdür.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşin süresi, işe başlama tarihinden itibaren 300 (Üçyüz) gündür

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,

“İşin yapılma yeri, işyeri teslim ve işe başlama tarihi” başlıklı 10’uncu maddesinde “10.1. İşin yapılacağı yer/yerler: Batman Belediyesi’nin belirlediği alan veya alanlar

10.2. İşyerinin teslimine ilişkin esaslar ve işe başlama tarihi: Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 5 (Beş) gün içinde işyeri teslimi yapılarak işe başlanır. Yüklenici veya vekili ile İdare yetkilisi/yetkilileri arasında düzenlenen işyeri teslim tutanağının imzalanmasıyla yükleniciye işyeri teslimi yapılmış olur. Ancak, işyeri teslim tutanağında, işyeri tesliminin, tutanağın onaylanması halinde gerçekleşmiş olacağının belirtilmesi halinde, tutanağın onaylandığının yükleniciye tebliğ edildiği tarihte işyeri teslimi yapılmış sayılır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin 7 adet damperli kamyon, 6 adet kırıcılı beko loder kepçe ve 1 adet lastikli ekskavatör kiralanması işini ihtiva ettiği, 11 isteklinin katıldığı ihalede 9 isteklinin teklifinin aşırı düşük olarak tespit edildiği, başvuru sahibi Mehmet Gül – Zekeriya Avcı İnş. Taah. Mak. Kir. Haz. Bet. Tur. Pet. Kim. San. ve Tic. A.Ş İş Ortaklığı tarafından sunulan açıklamanın işçilik giderlerine ilişkin açıklamaların mevzuata aykırı olarak yapıldığı ve araç sigorta giderlerine ilişkin açıklamada sonraki yıllara ilişkin güncellemenin yapılmadığı gerekçeleriyle reddedildiği anlaşılmıştır.

İhale işlem dosyası üzerinde yapılan inceleme neticesinde; idare tarafından, sınır değerin altında teklif sunduğu tespit edilen isteklilere 11.11.2024 tarihinde tebliğ edilen “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin ve aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazıda “… Bu Kapsamda aşağıda açıklanması istenilen önemli teklif bileşenlerinin, ihale konusu iş ile ilgili Hizmet Alım ihaleleri Uygulama Yönetmeliği ve Kamu İhale Genel Tebliğinin ilgili maddeleri gereğince, yazılı açıklamanızı 14.11.2024 tarihi mesai bitimine kadar komisyonumuza ulaştırmanız gerekmektedir.

İhale için:

Araçların kiralama giderleri,

Araçların zorunlu mali trafik sigortası, motorlu taşıtlar vergisi,

Kasko,

Vergiler (Sözleşme Damga Vergisi, Sözleşme Karar Damga Vergisi, K.İ.K. Payı)

Araçların Periyodik bakım onarım giderleri,

Araçlara Lastik değişim giderleri,

Araçların Fenni Muayene ve Egzoz Emisyon ölçüm giderleri,

Çalıştırılacak Şoför (İşçilik, Yemek, Fazla Mesai) giderleri” ifadelerine yer verildiği görülmüştür.

İhale tarihinin 29.08.2024 tarihi olduğu, doküman düzenlemelerinde, sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren 5 gün içinde işe başlanacağının belirtildiği ve işin süresinin 300 gün olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi Mehmet Gül – Zekeriya Avcı İnş. Taah. Mak. Kir. Haz. Bet. Tur. Pet. Kim. San. ve Tic. A.Ş İş Ortaklığı tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında işçilik giderlerinin, EKAP işçilik modülü kullanılarak ve bir sonraki yıla ilişkin artırım öngörülerek açıklandığı anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, başvuru sahibi tarafından, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan işçilik giderlerinin EKAP işçilik modülü kullanılarak, mevzuata uygun şekilde açıklandığı,

Ayrıca hizmet alımı ihalelerinde herhangi bir sigorta giderinin aşırı düşük teklif sorgulamasında önemli bir bileşen olarak kabul edilmesi durumunda, birden fazla yılı kapsayan ya da ihale tarihi ile işin başlangıç tarihinin farklı yıllara ait olduğu işlerde ilk yıl için alınan sigorta teklifinin ihale tarihi itibarıyla en son açıklanmış olan Yurtiçi Üretici Fiyatları Endeksi “On iki aylık ortalamalara göre değişim oranı (%)” tablosundaki oran esas alınmak suretiyle güncellenerek diğer yıllar için kullanılması gerektiği, incelemeye konu ihaleye ait doküman düzenlemelerinde ise işin birden fazla yılı kapsayan ya da ihale tarihi ile işin başlangıç tarihinin farklı yıllara ait olduğuna ilişkin herhangi bir düzenlemenin bulunmadığı, dolayısıyla sigorta giderine ilişkin olarak yapılan aşırı düşük teklif açıklamalarında güncelleme yapılmasına gerek bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin anılan hususlara ilişkin iddialarının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.

2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü yer almaktadır.

Uyuşmazlığa konu ihalede, ihale komisyonu kararında, idarenin ihaleyi iptal gerekçesinin, “Tasarruf tedbirleri ve sezonun kış mevsimi olması göz önünde bulundurularak mevcut makine ve araçlarla işlerin yürütülmesi değerlendirildiğinden iptal edilmiştir.” şeklinde belirtildiği anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme neticesinde, idarelerin, ihaleye konu edilen ihtiyacını tespit etmesi noktasında kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun şekilde kullanılması şartıyla takdir yetkisinin bulunduğu ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesi gereği ihtiyaçlarını uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını sağlamakla sorumlu olduğu, incelemeye konu ihalede idare tarafından yapılan değerlendirme neticesinde ortaya konulan iptal gerekçelerinin, hizmet koşulları ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması amacını taşıdığı, dolayısıyla idarenin ihaleyi iptal etmesine yönelik söz konusu gerekçelerin kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık oluşturduğuna ve temel ilkelerin zedelendiğine ilişkin herhangi bir somut bilgi veya bulguya rastlanılmadığı anlaşıldığından başvuru sahibinin bu husustaki iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Ayrıca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.