Aşırı düşük teklif açıklamalarında ekonomik imalat süreçleri ve teknik çözümler nasıl değerlendirilmelidir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Özler Sevgi Yemekçilik San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1377189 İhale Kayıt Numaralı “Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşların Mamul Yemek Alımı” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından 22.11.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşların Mamul Yemek Alımı” ihalesine ilişkin olarak Özler Sevgi Yemekçilik San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 16.12.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 17.12.2024 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 27.12.2024 tarih ve 174480 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur. Kamu İhale Kurulunun 07.05.2025 tarihli ve 2025/MK-67 sayılı Kurul kararı gereğince yapılan incelemeye aşağıda yer verilmiştir.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/1838-01 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalenin 3’üncü ve 4’üncü kısımlarında Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Avensis Yatırım İnşaat Pazarlama San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı ve Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesi ile Kamu İhale Kurulu’nun emsal kararları çerçevesinde detaylı olarak incelenmesi gerektiği, istekliler tarafından sunulan Ek-H.4 Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinin standart forma uygun olmadığı iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanun’un aşırı düşük tekliflere ilişkin 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen tekliflerideğerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.

79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.

79.2.2.1. Üçüncü Kişilerden Alınan Fiyat Teklifleri: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı veya satış tutarı tespit tutanağı düzenlenecektir. Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır.

Maliyet tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için, fiyat teklifinin mamul/mala ilişkin olması halinde mamul/malın birim fiyatının, tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması; fiyat teklifinin hizmete ilişkin olması halinde ise bu hizmetin birim fiyatının, tutanakta tespit edilen toplam birim maliyetin altında olmaması fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı maliyet tespit tutanağındaki ortalama/toplam birim maliyet tutarının altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından “Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (…/…/…) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmadığını beyan ederim.” ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.

Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

79.2.2.2. Merkezi Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından Ülke Çapında Sunulan Mal ve Hizmetlere İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyat tarifeleri veya istekliye verilmiş fiyat teklifleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu yöntemle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için kullanılan fiyatların ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.

79.2.2.3. Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından İlan Edilen Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilmiş fiyat tarifeleri açıklama yöntemi olarak kullanılabilir. Bu usulle yapılmış açıklamanın geçerli olabilmesi için ilan edilen fiyatların ihalenin ilan/davet ile ihale tarihi arasında (ihale tarihi hariç) geçerli olması zorunludur.

79.2.2.4. Ticaret Borsası Fiyatları: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin 18/5/2004 tarihli ve 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununun 51 inci maddesinin (c) bendi uyarınca borsa idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılabilir.

79.2.2.5. Toptancı Hal Fiyatları: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin 11/3/2010 tarihli ve 5957 sayılı Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun uyarınca faaliyet gösteren toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen ve ilgili malın ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününe ait ortalama fiyatını gösteren belge ile açıklama yapılabilir.

…

79.2.2.7. İsteklinin Kendi Ürettiği, Aldığı veya Sattığı Mallara İlişkin Fiyatlar: Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin olarak isteklinin kendi ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ait fiyatların kullanılması durumunda, istekliyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre aşırı düşük teklif açıklamasına konu mal için düzenlenen maliyet/satış tutarı tespit tutanağı ile açıklama yapılabilir.

Maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim maliyetin altında olmaması ve isteklinin ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içinde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az yarısı kadar alım yapmış olması gerekir.

Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının % 80’inin altında olmaması, malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması ve isteklinin ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içinde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü mal miktarının en az 1/20’si kadar satış yapmış olması gerekir.

İsteklinin ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içinde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunulmasına gerek bulunmayıp sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilir.

Kaşeleme işlemi 8.4 üncü maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.

…

79.2.3. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır”

79.2.4. Tutanakların ilan/davet tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay veya bundan önceki üç ay içindeki bilgiler esas alınarak düzenlenmesi zorunludur.

Örneğin; ilan tarihi 10.03.2024 olan ve açık ihale usulü ile yapılan bir ihalede ilan tarihinin içinde bulunduğu aydan önceki üç ay olan “01.12.2023-29.02.2024” veya bundan önceki üç ay olan “01.09.2023-30.11.2023” aralığına ilişkin tutanaklar sunulur.

79.2.5. İşletme hesabına göre defter tutuluyor olması durumunda; yukarıda belirtilen tutanaklar, işletme hesabı defteri ve işletme hesap özeti kayıtlarına göre düzenlenir.

79.2.6. Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir.

Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Bu maddede yer alan ana girdi ibaresi kapsamında, kırmızı et; beyaz et; balık; işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis, kavurma gibi); kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve; toz şeker, süt; yoğurt, ayran; yağ ürünleri (ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı) kahvaltı malzemeleri (peynir, zeytin, yumurta, reçel, bal gibi); pet su, ekmek açıklama yapılacak unsurlar olarak dikkate alınır. İdarenin ihale dokümanında bu girdilerin dışında ana girdi niteliğinde malzeme içeren yemek öğünü düzenlemesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklama istenecek unsurlar arasında bu malzemelerin de belirtilmesi zorunludur. Bu çerçevede, isteklinin beyan ettiği orana uygun teklif sunması durumunda, yemek pişirilmesi için gerekli enerji giderleri (doğalgaz, LPG gibi), temizlik malzemeleri, su, sigorta giderleri, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, bakım onarım, amortisman, nakliye, sözleşme giderleri ve genel giderler, portör muayenesi ve tali çiğ girdiler (tuz, baharat, tatlandırıcı vb.) gibi unsurlar “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilir ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez.

Örneğin; 1.000 öğün yemek alımı için çıkılan bir ihalede, birim fiyat olarak 5 TL teklif veren bir isteklinin, 5.000 TL olan toplam teklif bedelinin aşırı düşük olarak değerlendirilmesi ve istekli tarafından sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,90 olarak belirtilmesi halinde, teklifin 4.500 TL’sinin ana çiğ girdi ile işçilik toplamını içerdiği kabul edilir ve isteklinin sadece bu kısma ilişkin açıklama yapması gerekir. Teklifin 500 TL’lik kısmının ise yardımcı giderlere ilişkin olduğu kabul edildiğinden, bu kısma ilişkin açıklama yapılması gerekmemektedir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde, kırmızı et; beyaz et; balık; kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve maliyetlerinin tevsiki amacıyla üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri kullanılamaz. Ancak 79.2.2 nci maddede yer alan diğer yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklama yapılabilir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. Örneğin normal kahvaltı, diyet kahvaltı, ara öğün, normal yemek ve diyet yemek gibi birim fiyatları içeren bir ihalede, isteklilerin teklif ettikleri birim fiyatı; örnek menüyü ve bu menünün üretimi için gerekli işçilik tutarını kullanarak tevsik etmeleri durumunda açıklama uygun kabul edilecektir.

…

79.3. İdarelerin aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirilmesine ilişkin aşağıdaki düzenlemeleri de dikkate almaları gerekmektedir.

79.3.1. Teklifi aşırı düşük olarak tespit edildikten sonra yukarıdaki yöntemlere göre usulüne uygun açıklama yapan isteklilerin teklifleri geçerli kabul edilir. Hayatın olağan akışına veya ticari gereklere aykırılık gibi nedenlerle teklifler reddedilemez.

79.3.2. 79.2.2 nci maddede yer alan yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, istekli tarafından gerekçesi belirtilmek suretiyle, ilgili mevzuatına göre ihale tarihinden önceki son 12 ay içinde düzenlenen açıklamaya elverişli diğer bilgi ve belgeler kullanılarak da açıklama yapılabilir.

79.3.3. Kurumca hazırlanan “İşçilik Hesaplama Modülü” ne (www.ihale.gov.tr) adresinden ulaşılabilecek olup, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde tekliflerin değerlendirilmesi bağlamında sözleşme ve genel giderler dahil asgari işçilik maliyeti hesabında işçilik hesaplama modülünün kullanılması zorunludur.” açıklamaları bulunmaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: 03.02

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşların Mamul Yemek Alımı, Dağıtım Ve Servis Hizmetleri Alımı 425.530 adet/öğün mamul yemek

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer:

Ağrı Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü

Ağrı HYBRM Müdürlüğü

Engelsiz Yaşam Merkezi Müdürlüğü

Kadın Konukevi Müdürlüğü

Ağrı İshak Paşa Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede kısmi teklif verilebilir.

20.2. Bu ihaledeki kısım sayısı 5 dir. İhale kısımlarına ilişkin koşullar altta düzenlenmiştir;

1-Ağrı İshak Paşa Çocuk Evleri Sitesi Müdürlüğü

2-Ağrı HYBRM Müdürlüğü

3-Engelsiz Yaşam Merkezi Müdürlüğü

4-Kadın Konukevi Müdürlüğü

5-Çocuk Evleri sitesi Müdürlüğü” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin“Sınır değer” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin ekinde;

tablosu yer almıştır.

Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından e-ihale olarak kısmi teklife açık şekilde 22.11.2024 tarihinde gerçekleştirilen “Ağrı Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne Bağlı Kuruluşların Mamul Yemek Alımı” ihalesinin şikâyete konu edilen 3’üncü kısmına 6 isteklinin teklif verdiği, 1 isteklinin teklifinin İdari Şartname’nin 48.1’inci maddesine uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, 25.11.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazılar ile sınır değerin altında geçerli teklif veren Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti., Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. ve Kudretli Yem. Gıda Tem. Loj. Med. İnş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti.den 29.11.2024 tarihine kadar aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulmasının istendiği, Kudretli Yem. Gıda Tem. Loj. Med. İnş. İth. İhr. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı, idarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ile Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun görüldüğü,

İhalenin şikâyete konu edilen 4’üncü kısmına 8 isteklinin teklif verdiği, 1 isteklinin teklifinin İdari Şartname’nin 48.1’inci maddesine uygun olmadığı gerekçesiyle, 1 isteklinin teklifinin iş deneyiminin uygun olmadığı gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, 25.11.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazılar ile sınır değerin altında geçerli teklif veren Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti., Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Meka Taş. Tem. İnş. Gıda Yem Mad. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti.den 29.11.2024 tarihine kadar aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulmasının istendiği, idarece yapılan aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Meka Taş. Tem. İnş. Gıda Yem Mad. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının çiğ girdi miktarlarının belirtilmediği gerekçesiyle uygun görülmediği, Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamasının uygun görüldüğü,

06.12.2024 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin 3’üncü kısmının Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin belirlendiği, ihalenin 4’üncü kısmının Avensis Yatırım İnş. Paz. San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak başvuru sahibinin belirlendiği,

Anılan komisyon kararına karşı başvuru sahibi tarafından 27.12.2024 tarih ve 174480 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 27.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu, 15.01.2025 tarihli ve 2025/UH.I-215 sayılı Kamu İhale Kurulu kararı ile “1) İhalenin 3’üncü kısmına ilişkin olarak anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

2) İhalenin 4’üncü kısmına ilişkin olarak anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

3) Fazla ödenen başvuru bedelinin başvuru sahibinin yazılı talebi halinde iadesine,” karar verildiği,

Anılan Kurul kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle başvuru sahibi tarafından açılan davada Ankara 20. İdare Mahkemesinin 26.03.2025 tarihli E:2025/278 K:2025/507 sayılı kararı üzerine alınan 07.05.2025 tarihli ve 2025/MK-67 sayılı Kurul kararı ile “…1- Kamu İhale Kurulunun 15.01.2025 tarihli ve 2025/UH.I-215 sayılı kararının iptaline,

2- Anılan Mahkeme kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda, başvuru sahibinin “ilgili firmaların aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olmadığı, maliyetlerin hatalı sunulduğu (işçilik giderlerinin hesabına katılmaması gereken girdilerin işçilik giderlerine dahil edildiği vb) yönündeki” iddialarının esasının incelenmesine geçilmesine,” karar verildiği anlaşılmıştır.

Bu çerçevede ihalenin 3’üncü ve 4’üncü kısımlarında Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Avensis Yatırım İnşaat Pazarlama San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamaları başvuru sahibinin şikayet dilekçesinde yer verilen iddiaları esas alınarak yapılan incelemede aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1) Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından ihalenin 3’üncü kısmına ilişkin olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında her öğün için düzenlenen malzemeli yemek sunumu hesap cetveli, KİK İşçilik Hesaplama Modülü çıktıları, SMMM onaylı Ek-O.7 nolu maliyet/satış tutarı tespit tutanağı, meslek mensubu faaliyet belgesi, ilgili ticaret borsası bültenleri, ilgili toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen hal fiyatları listesi ile Ankara Halk Ekmek A.Ş.nin resmi internet sayfası (www.ankarahalkekmek.com.tr/fiyat-listesi) üzerinden alınan “Halk Ekmek Ürün Fiyat Listesinin sunulduğu görülmüştür.

Yapılan incelemede, istekli tarafından merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyatların, kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilen fiyatların ve üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin açıklama yöntemi olarak kullanılmadığı, istekli tarafından sunulan ticaret borsaları bültenlerinin ve hal fiyatları listesinin ihale tarihi olan 22.11.2024 tarihinden geriye doğru son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatlarını gösterdiği görüldüğünden, başvuru sahibinin bu yöndeki iddialarının yerinde olmadığı anlaşılmıştır.

Şikayete konu edilen ceviz içi, fındık içi, badem içi, çam fıstık içi, tam yağlı beyaz peynir, tam yağlı kaşar, tulum peyniri, süzme yoğurt, paket ayran, baldo pirinç, mandalina, mercimek, nohut, portakal, taze fasulye, patlıcan, maydonoz, dereotu, limon, salam, sucuk, sosis gibi girdilerin mevzuata ve ihale dokümanına uygun şekilde ticaret borsası bültenlerinde yer alan ortalama birim fiyatlar kullanılarak tevsik edildiği, ayçiçek yağı, zeytinyağı, salça gibi ürünlerin gramaj listesine uygun olarak açıklandığı, roll ekmek girdi maliyetinin Ek-O.7 nolu maliyet/satış tutarı tespit tutanağı ile açıklanmadığı, Ankara Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek fiyatının kullanıldığı, öte yandan istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunulan tevsik edici belgelerde ihale konusu işte kullanılması öngörülen malzemelerin ayrıntılı özelliklerine (çekirdeksiz mandalina, futbol mercimek, koçbaşı nohut, Washington portakal, kemer patlıcan, vb.) yer verilmesinin beklenemeyeceği, söz konusu malzemelerin Teknik Şartname’ye uygunluk kontrolünün sözleşmenin uygulanması aşamasında idarece yapılması gereken işlemlerden olduğu, istekli tarafından sözleşme giderlerine ilişkin bir açıklama yapılmadığı, ancak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesi uyarınca malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük teklif açıklamalarının örnek menü ve işçilik giderleri üzerinden yapılması gerektiği ve idare tarafından da sözleşme giderlerinin açıklanmasının istenmediği, bu çerçevede başvuru sahibinin bu yöndeki iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer yandan, istekli tarafından her öğün için düzenlenen malzemeli yemek sunumu hesap cetvellerinde girdilerin miktarı, birim fiyatı ve tutarları ile açıklama yönteminin belirtildiği, her öğün için hesaplanan ana girdi oranı ve yardımcı giderler oranının gösterildiği, başvuruya konu ihalede birim fiyat teklif cetvelinde işçilik için ayrı satırların bulunduğu görülmüş olmakla birlikte, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesi uyarınca “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği malzemeli yemek sunumu hesap cetvelinin sunulmasının zorunlu olduğu, anılan istekli tarafından ise açıklama kapsamında söz konusu hesap cetvelinin sunulmadığı ve “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının gösterilmediği, tespit edildiğinden, açıklamanın Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesine uygun olmadığı,

Baklava, maden suyu, ezine peyniri, paket tahin pekmez, paket tereyağı, paket yoğurt, paket meyve suyu, biberli yeşil zeytin, burgu peynir, kırma yeşil zeytin, paket bal, baket kakaolu fındık ezmesi, paket reçel, su girdilerinin tevsiki amacıyla sunulan Ek-O.7 nolu maliyet/satış tespit tutanağında tutanağa esas 3 aylık sürenin belirtilmediği, tutanakta her bir ana girdi için ayrı ayrı satır açılarak ağırlıklı ortalama birim satış tutarlarının belirtildiği, ancak satışlar dayanak alınarak oluşturulan söz konusu tutanağın 7’nci maddesinde yer alan fatura bilgileri tablosunda her bir girdinin fatura bilgilerinin yer almadığı, dolayısıyla sunulan Ek-O.7 nolu maliyet/satış tespit tutanağının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı,

Gıda Malzemeleri Özellikleri’nde pastörize ve UHT sütlerin 1. sınıf tam yağlı olması gerektiğinin düzenlendiği, ancak anılan istekli tarafından süt girdisinin “Ankara T.B. Haziran 2024 Bülteni” ile “süt” üzerinden, paket süt girdisinin “Karacabey T.B. Nisan 2024 Bülteni” ile “1/5 UHT süt” üzerinden açıklandığı, buna göre anılan istekli tarafından paket süt ve süt ürünlerinin idare tarafından istenilen özellikleri karşılamadığı görüldüğünden, süt girdisinin ihale dokümanına ve kamu ihale mevzuatına uygun olarak açıklanamadığı, Gıda Rasyonunda kahvaltıda yumurtanın 65 gr olarak verileceğinin düzenlendiği, Gıda malzemeleri Özelliklerinde de “5.Yumurtalar en az 63 gr – 72 gr ağırlığında olmalıdır.” düzenlemesinin bulunduğu, istekli tarafından yumurta girdisinin “Ankara T.B. Mart 2024 Bülteni”ndeki kilogram fiyatının kullanıldığı, ancak yumurta girdisinin 65 gr özelliğine sahip olup olmadığının anlaşılamadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yapılan tespitler çerçevesinde anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı ve ihalenin 3’üncü kısmındaki teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

2) Avensis Yatırım İnşaat Pazarlama San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti. tarafından ihalenin 3’üncü ve 4’üncü kısmına ilişkin olarak sunulan aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında malzemeli yemek sunumu hesap cetveli, SMMM onaylı Ek-O.7 nolu maliyet/satış tutarı tespit tutanağı, meslek mensubu faaliyet belgesi, ilgili ticaret borsası bültenleri, ilgili toptancı hali idaresi tarafından düzenlenen hal fiyatları listesi, Ankara Halk Ekmek A.Ş.nin resmi internet sayfası (www.ankarahalkekmek.com.tr/fiyat-listesi) üzerinden alınan “Halk Ekmek Ürün Fiyat Listesi, Hamidiye kaynak suyu fiyat listesi ile internet alışveriş siteleri (www.cimri.com ve www.pttavm.com) üzerinden alınan çıktıların sunulduğu,

Anılan istekli tarafından ihalenin 3’üncü kısmına ilişkin sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinin;

İhalenin 4’üncü kısmına ilişkin sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinin,

şeklinde olduğu,

Anılan istekli tarafından ihalenin 3’üncü ve 4’üncü kısımlarına ilişkin olarak sunulan malzemeli yemek sunumu hesap cetvellerinde ana girdiler ile işçilik maliyeti toplamının ilgili kısımdaki teklif tutarına oranının Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesinde açıklanan sınırlar (0,80-0,95) içerisinde olduğu ve söz konusu belgelerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesine uygun olduğu, ayrıca istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında birim fiyat teklif cetvelinde yer alan personel kalemlerine ilişkin işçilik maliyetinin ihale dokümanına ve mevzuata uygun olarak hesaplandığı,

İstekli tarafından merkezi kamu kurum ve kuruluşları tarafından ülke çapında sunulan mal ve hizmetlere ilişkin fiyatların, kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilan edilen fiyatların ve üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin açıklama yöntemi olarak kullanılmadığı,

Şikayete konu edilen ceviz içi, fındık içi, badem içi ve çam fıstık içi, beyaz peynir, tam yağlı kaşar, tulum peyniri, örgü peynir, üçgen peynir, baldo pirinç, salam, sucuk, sosis, balık, yumurta, zeytin, mandalina, mercimek, nohut, portakal, taze fasulye, patlıcan, limon, sarımsak gibi iddia konusu girdilerin ticaret borsası gibi girdilerinin mevzuata ve ihale dokümanına uygun şekilde ticaret borsası bültenlerinde yer alan ortalama birim fiyatları tevsik edildiği, ayçiçek yağı, zeytinyağı, salça gibi ürünlerin gramaj listesine uygun olarak açıklandığı, diğer yandan istekliler tarafından aşırı düşük teklif açıklamaları kapsamında sunulan tevsik edici belgelerde ihale konusu işte kullanılması öngörülen malzemelerin ayrıntılı özelliklerine (çekirdeksiz mandalina, futbol mercimek, koçbaşı nohut, Washington portakal, kemer patlıcan, vb.) yer verilmesinin beklenemeyeceği, söz konusu malzemelerin Teknik Şartname’ye uygunluk kontrolünün sözleşmenin uygulanması aşamasında idarece yapılması gereken işlemlerden olduğu, istekli tarafından sözleşme giderlerine ilişkin bir açıklama yapılmadığı, ancak Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesi uyarınca malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük teklif açıklamalarının örnek menü ve işçilik giderleri üzerinden yapılması gerektiği ve idare tarafından da sözleşme giderlerinin açıklanmasının istenmediği,

İstekli tarafından sunulan Ek-O.7 nolu maliyet/satış tespit tutanağında geçici vergi beyanname döneminin “2024 yılı (3) dönemi” olarak belirtildiği, tutanağın ilgili meslek mensubu tarafından kaşelenip imzalandığı, tutanakta her bir ana girdi için ayrı ayrı satır açılarak ağırlıklı ortalama birim maliyet tutarlarının belirtildiği 7’nci maddesinde girdilerin ağırlıklı ortalama birim maliyet/satış tutarının tespitinde esas alınan faturalara ilişkin bilgilerin yer aldığı, maliyetler dayanak alınarak yapılan açıklamada malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması şartının aranmadığı, anılan tutanağın ekinde meslek mensubuna ait faaliyet belgesinin sunulduğu, diğer yandan başvuru sahibi tarafından şikayet dilekçesinde “ihale konusu işte kullanılması öngörülen mal miktarının en az yarısı kadar alım veya 1/20’si oranında satış yapılması gerektiği” yönündeki iddiaya ilişkin olarak ekmek ve su haricinde girdi adı belirtilmediği, anılan istekli tarafından ekmek ve su girdi maliyetinin Ek-O.7 nolu maliyet/satış tutarı tespit tutanağı ile açıklanmadığı, ekmek giderinin Ankara Büyükşehir Belediyesi Halk Ekmek fiyatı ile 500 ml pet şişe su giderinin Hamidiye kaynak suyu fiyatı ile açıklandığı anlaşılmıştır. Bu çerçevede başvuru sahibinin bu yöndeki iddialarının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, istekli tarafından her öğün yemeğin birim maliyetlerinin hesaplanmadığı, personel yemek giderine ilişkin herhangi bir açıklama yapılmadığı, İstanbul Ticaret Borsası ile Ankara Ticaret Borsası’nın 2024 yılı bültenlerinin sunulduğu, söz konusu belgelerin ihale tarihinden önceki son 12 ayın herhangi bir işlem gününde gerçekleşen ortalama fiyatını gösteren belge niteliğinde olmadığı, ayrıca açıklanması gereken girdiler arasında yer alan taze fasulye fiyatının tevsiki amacıyla sunulan Ankara Ticaret Borsası bülteninde sıra fasulye fiyatının kullanıldığı, Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde Ezine peynirinin açıklama yönteminde “Ankara Ticaret Borsası bülteni sayfa:34” ibaresi bulunmasına karşın anılan bültende Ezine peyniri ürününün bulunmadığı, dereotu ve maydanoz için kg üzerinden fiyat öngörülmüş olmasına karşın sunulan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Avrupa Yakası Hal Müdürlüğünün hal fiyatları listesinde demet fiyatlarının belirtildiği, dolayısıyla anılan girdiler için öngörülen fiyatların tevsik edilemediği anlaşılmıştır.

Ayrıca paket ayran, piknik tereyağı, piknik reçel, piknik bal, piknik tahin pekmez, maden suyu, meyve suyu gibi şikayete konu girdiler için öngörülen fiyatların tevsiki amacıyla www.cimri.com internet adresinden, süzme yoğurt için www.pttavm.com internet adresinden alınan çıktıların sunulduğu, söz konusu belgelerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.2’nci maddesinde sayılan yöntemler arasında olmadığı tespit edilmiştir.

Yukarıda yapılan tespitler çerçevesinde anılan isteklinin aşırı düşük teklif açıklamasının kamu ihale mevzuatına uygun olmadığı ve ihalenin 3’üncü ve 4’üncü kısımlardaki teklifinin reddedilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda herhangi bir aykırılık tespit edilmemiştir.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin 3’üncü kısmında Bulan Gıda İnşaat Tem. Turz. Mad. San. Tic. Ltd. Şti. ve Avensis Yatırım İnşaat Pazarlama San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin, ihalenin 4’üncü kısmında Avensis Yatırım İnşaat Pazarlama San. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin reddedilmesi ve bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

Oybirliği ile karar verildi.