Araç teslim süresinin makul olmadığı iddiası, ihale sürecinde nasıl değerlendirilir (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

İsa Araç Kiralama Hizmetleri Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Altıeylül Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1527179 İhale Kayıt Numaralı “Kent Temizliği ve İdari Hizmetlerin Yürütülmesi Amacıyla Sürücüsüz Binek Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alım İşi” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Altıeylül Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğütarafından 10.12.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “Kent Temizliği ve İdari Hizmetlerin Yürütülmesi Amacıyla Sürücüsüz Binek Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alım İşi” ihalesine ilişkin olarak İsa Araç Kiralama Hizmetleri Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.nin 04.12.2024 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, başvurusu hakkında idare tarafından süresi içinde karar alınmaması üzerine, başvuru sahibince 24.12.2024 tarih ve 174184 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 24.12.2024 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2024/1782 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,Teknik Şartname’nin “Kiralanan Araçlar ve İş Makinelerinin Özellikleri ve Tanımları” başlıklı düzenlemesinde iş kapsamında kiralanacak 55 adet farklı teknik ve modelde araca yer verildiği, Sözleşme Tasarısı’nın 16.1.3’üncü maddesinde ağır aykırılık hali olarak “Araçların tamamı işe başlama tarihinden sonra 5 takvim günü içerisinde idareye teslim edilecektir. Teslim edilmediği takdirde idarenin sözleşmeyi fesh etme hakkı bulunacaktır. Araçların tamamı teslim edilmeden işe başlanılmayacaktır.” düzenlemesinin yer aldığı, ilgili düzenlemenin mevzuata aykırılık teşkil ettiği, zira ihale konusu iş kapsamında çalıştırılması istenilen araçların ayrıntılı teknik özellikleri olan nitelikli araçlar olduğu, yüklenici tarafından temin edilecek araçların işe başlama tarihinden itibaren (beş) gün içerisinde idareye teslim edilmemesi halinin 4735 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşmenin idarece fesih nedeni yapıldığı, araçların teslimi için belirlenen sürenin makul olmadığı dikkate alındığında, bu durumun ihaleye katılımı zorlaştırıcı ve engelleyici nitelik taşıdığı, düzenlemenin Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan temel ilkelere aykırılık içerdiği iddiasına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur. …” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhale ve ön yeterlik dokümanının içeriği” başlıklı 12’nci maddesinde “(1) İhale dokümanında; isteklilere talimatları da içeren idari şartname, sözleşme tasarısı ve teknik şartname ile gerekli diğer belge ve bilgiler bulunur.

(2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihalelerin ön yeterlik dokümanında; adaylarda aranılan şartlara, ön yeterlik kriterlerine ve gerekli diğer belge ve bilgilere yer verilir. Ayrıca, yeterlikleri tespit edilenler arasından belli sayıda adayın ihaleye davet edilmesinin öngörüldüğü hallerde, sıralama kriterleri ve puanlama yöntemi ile beşten az olmamak üzere listeye alınacak aday sayısı da ön yeterlik dokümanında belirtilir.

(3) İhale veya ön yeterlik dokümanında yapılan düzenlemeler birbirine aykırı olamaz.” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “İdari şartname” başlıklı 14’üncü maddesinde “(1) İdare, uygulayacağı ihale usulüne ilişkin bu Yönetmelik ekinde yer alan tip idari şartnameyi esas alarak idari şartnamesini hazırlar. Tip idari şartnamede boş bırakılan veya dipnota alınan hususlar, işin özelliğine göre 4734 sayılı Kanun, 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ve diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmayacak şekilde düzenlenir.

(2) İdare, tip idari şartnamede düzenlenmeyen, ancak işin özelliğine göre düzenlenmesine gerek duyulan hususları, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar ile diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla, maddeler halinde düzenleyerek “Diğer Hususlar” bölümüne ekleyebilir.” hükmü,

Aynı Şartname’nin “Teknik şartname” başlıklı 16’ncı maddesinde “(1) İşin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur. Bu şartnamelerde yerli isteklilerin katılımını engelleyici düzenlemelere yer verilemez.

(2) Teknik şartnamede, varsa ulusal ve/veya uluslararası teknik standartlara uygunluğu sağlamaya yönelik düzenlemeler de yapılır. Bu şartnamede teknik özelliklere ve tanımlamalara yer verilir. Belli bir marka, model, patent, menşei, kaynak veya ürün belirtilemez ve belirli bir marka veya modele yönelik özellik ve tanımlamalara yer verilemez. Ancak, ulusal ve/veya uluslararası teknik standartların bulunmaması veya teknik özelliklerin belirlenmesinin mümkün olmaması hallerinde “veya dengi” ifadesine yer verilmek şartıyla marka veya model belirtilebilir.

(3) Teknik şartnamenin idare tarafından hazırlanması esastır. Ancak, işin özelliğinin gerektirdiği hallerde ihale yetkilisi tarafından onaylanması kaydıyla teknik şartname, Kanun hükümlerine uygun olarak danışmanlık hizmet sunucularına hazırlattırılabilir.

(4) İhale konusu işte kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipmanın teknik özellikleri, öncelikle yerli malının da kullanılmasını sağlayacak şekilde belirlenir. Bunlara ilişkin kullanım kılavuzlarına yönelik teknik şartnamede düzenleme yapılabilir.” hükmü,

“Sözleşme tasarısı” başlıklı 17’nci maddesinde “(1) İdare, sözleşme tasarısını bu Yönetmeliğin ekinde yer alan tip sözleşmeyi esas alarak hazırlar.

(2) Tip sözleşmede boş bırakılan veya dipnota alınan hususlar, işin özelliğine ve sözleşme türüne (götürü bedel/birim fiyat) göre 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar ile diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmayacak şekilde düzenlenir.

(3) İdare, tip sözleşmede düzenlenmeyen, ancak işin özelliğine göre düzenlenmesine gerek duyulan hususları, 4734 ve 4735 sayılı Kanunlar ile diğer mevzuat hükümlerine aykırı olmamak koşuluyla, maddeler halinde düzenleyerek “Diğer Hususlar” bölümüne ekleyebilir.

(4) İhalelerde, Kurumun uygun görüşü alınmak kaydıyla istekliler tarafından hazırlanması mutat olan sözleşmeler kullanılabilir.

(5) Cezalar, aykırılık halleri ve sözleşmenin feshine ilişkin hususlarla ilgili olarak sözleşme tasarısı dışındaki diğer ihale dokümanında yapılan düzenlemeler dikkate alınmaz.” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Kent Temizliği Ve İdari Hizmetlerin Yürütülmesi Amacıyla Sürücüsüz Binek Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alım İşi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no’su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

01.01.2025-31.12.2025 tarihleri arasında 12 ay süre ile toplam 55 (ellibeş) adet sürücüsüz araç ve iş makinası kiralanması işidir.

Altıeylül İlçesinin evsel nitelikli katı atıkların toplaması, taşınması ve nakli, cadde, sokak, meydan, kaldırım, pazar yerleri, çocuk parkları, terminal vb. yerlerin yıkanması ve çöp konteynerlerinin yıkanarak dezenfekte edilmesi, kül, ot ve molozların temizlenmesi işi cadde, sokak, park, meydan vb. diğer kamusal alanların temin edilen taşıt ve araçlar ile temizlenmesi, bakım iş ve işlemleri için ihtiyaç duyulan taşıt, araç ve ekipmanları temin edilmesi ve çalıştırılması için 01.01.2025-31.12.2025 tarihleri arasında 12 ay süre ile toplam 55 (ellibeş) adet sürücüsüz araç ve iş makinası kiralanması işidir.” düzenlemesi,

Sözleşme Tasarısı’nın “İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşe başlama tarihi 01.01.2025; işi bitirme tarihi 31.12.2025

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,

Anılan Tasarı’nın “Sözleşmeye aykırılık halleri, cezalar ve sözleşmenin feshi” başlıklı 16’ncı maddesinde “…16.1.3. Aşağıdaki tabloda yer alan ağır aykırılık hallerinden herhangi birinin gerçekleşmesi halinde, 4735 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşme feshedilir.

Ağır Aykırılık Halleri

16.1.3.1. Sözleşmenin feshine yol açan ağır aykırılık hali nedeniyle ayrıca ilk sözleşme bedelinin %2’si oranında ceza uygulanacaktır. Ağır aykırılık hallerine ilişkin bu madde dışında ceza oranı belirlenmiş olması halinde söz konusu düzenleme dikkate alınmayacak ve ilk sözleşme bedelinin %2’si oranı dışında ceza uygulanmayacaktır. …” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İşin adı” başlıklı 1’inci maddesinde “Belediyemiz Müdürlükleri tarafından kullanılmak üzere 12 (Oniki) Ay Süre ile (01/01/2025-31/12/2025) 55 (Ellibeş) Adet “Binek Araç ve İş Makinası Kiralanması” hizmet alımı işidir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “İşin Kapsamı” başlıklı 7’nci maddesinde “İş bu şartname; 5393 sayılı Belediye Kanununun 14’üncü maddesinde belirtilen belediyenin görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesi amacıyla Belediyemiz birimleri tarafından kullanılmak üzere (gençlik ve spor faaliyetleri, kırsal hizmetler faaliyetleri, imar ve yapı kontrol faaliyetleri, yol ve temizlik kontrol faaliyetleri, trafik hizmetleri, levha, direk, duba ve bariyerleme faaliyetleri, cenaze hizmetleri, mezarlık temizlik hizmetleri, belediye hizmet birimleri ile kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyet alanlarına ilişkin araç tahsis talepleri ile genel idari hizmetlerde kullanılmak üzere) Binek Araç ve Kent Temizliği İçin (Evsel nitelikli katı atıkların toplaması, taşınması, nakli, cadde, sokak, meydan, kaldırım, pazar yerleri, çocuk parkları, terminal vb. yerlerin yıkanması ve çöp konteynerlerinin yıkanarak dezenfekte edilmesi, kül, ot ve molozların temizlenmesi işi cadde, sokak, park, meydan vb. diğer kamusal alanların temin edilen taşıt ve araçlar ile temizlenmesi, bakımı iş ve işlemleri için) İhtiyaç duyulan Taşıt, Araç ve Ekipmanların temin edilmesi ve çalıştırılması için 01/01/2025-31/12/2025 tarihleri arasında toplam 55 (Elli beş) adet Binek Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alımı işini kapsamaktadır. Belediye sınırlarında bulunan ve Balıkesir İli Altıeylül ilçe Belediyesine Çevre Temizlik Vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek yükümlülüklerini yerine getiren işletmelerin evsel nitelikli atıklarının toplanacağı alanlar çalışma alanına dâhildir. Çalışma alanı 94 mahalle, 185458 Nüfus, 972,29 km2 yüzölçümü olup nüfus ve yüz ölçümü artışlarından idaremiz sorumlu değildir. Organize Sanayi Sitelerini kapsamaktadır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı Şartname’nin Kiralanan “Araç ve İş Makinesi Tablosu” başlıklı 6’ncı maddesinde ihale konusu iş kapsamında kullanılacak 55 adet aracın model yıllarına ve yine aynı şartnamenin “Kiralanan Araçlar ve İş Makinelerinin Özellikleri ve Tanımları” başlıklı 7’nci maddesinde ise teknik özelliklerinin belirlendiği anlaşılmıştır.

İhale dokümanında yer alan düzenlemelerden şikâyete konu ihalenin Altıeylül Belediyesi Destek Hizmetleri Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen “Kent Temizliği ve İdari Hizmetlerin Yürütülmesi Amacıyla Sürücüsüz Binek Araç ve İş Makinesi Kiralama Hizmet Alım İşi” ihalesi olduğu, bahse konu ihalede (33) adet ihale dokümanı indirildiği, anılan ihalenin birim fiyat teklif alınmak suretiyle elektronik ortamda ve açık ihale usulü ile 10.12.2024 tarihinde gerçekleştirildiği, 13.12.2024 tarihli kesinleşen ihale komisyon kararı ile şikâyete konu olan ihalenin Özyüce Turizm Seyahat Pazarlama Tic. Ltd. Şti.nin üzerinde bırakıldığı ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi belirlenmediği görülmüştür.

İhale konusu işin; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde belirtilen belediyenin görev ve sorumluluklarının yerine getirilmesi amacıyla Belediyenin birimleri tarafından kullanılmak üzere binek araç ve kent temizliği için ihtiyaç duyulan taşıt, araç ve ekipmanların temin edilmesi ve çalıştırılması için 01.01.2025-31.12.2025 tarihleri arasında toplam 55 (elli beş) adet binek araç ve iş makinesi kiralanması işi olduğu, muhtelif çöp kamyonu, süpürme aracı, kamyon, binek araç, minibüs, pick up gibi araç ve iş makinalarından oluşan toplam 55 araç ve iş makinasının 01.01.2025-31.12.2025 tarihleri arasında kiralanması işi olduğu, işin ifasında kullanılacak araçlara ilişkin model aralığının genelde en az 2014-2015 arasında belirlendiği, 10 adet araç için en az 2015, diğer araçlar için ise en az 2014 model olmasının istenildiği anlaşılmıştır.

Sözleşme Tasarısı’nda işe başlama tarihinin 01.01.2025, işi bitirme tarihinin ise 31.12.2025 olarak düzenlendiği, anılan Tasarı’nın ağır aykırılık hallerini düzenleyen 16.1.3’üncü maddesinde araçların tamamının işe başlama tarihinden sonra 5 takvim günü içerisinde idareye teslim edileceği, teslim edilmediği takdirde idarenin sözleşmeyi fesh etme hakkının bulunacağı düzenlemesinin yer aldığı, bu durumun bir ağır aykırılık olarak belirtildiği, bu aykırılığın gerçekleşmesi durumunda 4735 sayılı Kanunun 20’nci maddesinin (b) bendine göre protesto çekmeye gerek kalmaksızın sözleşmenin feshedileceğinin düzenlendiği, başvuru konusu ihalenin ilan tarihinin 12.11.2024, ihale tarihinin ise 10.12.2024 olduğu, başvuru sahibinin ihale dokümanını indirdiği tarihin 04.12.2024olduğu, araçların 45 adedinin en az 2014 model, 10 adedinin ise en az 2015 model olarak idarece belirlendiği, dolayısıyla söz konusu araçların piyasada bulunabilecek ve temininde sıkıntı yaşanmayacak araçlar olduğu,

Şikâyete konu olan ihalenin ilan tarihi (12.11.2024) ile işe başlama tarihinden (01.01.2025) beş takvim günü sonraki tarih (06.01.2025) arasındaki sürenin 55 gün olduğu, öte yandan ihale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamayacağı, ihale üzerinde bırakılan isteklinin de sözleşmeye davet yazısının tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde sözleşmeyi imzalaması gerektiği hususları da dikkate alındığında idarece belirlenen araçların teslim süresinin makul olduğu anlaşılmıştır.

İşe başlama süresinin belirlenmesinin, hizmetin acil yapılma gerekliliği ve işin önemi açısından idarenin takdirinde olduğu, dolayısıyla işe başlama süresinin idarenin ihtiyaçları ve takdir yetkisi doğrultusunda yapılan bir idari tasarruf olduğu, ihale konusu alanda faaliyet gösteren ve basiretli tacir olma yükümlülüğünü haiz isteklilerin tüm süreçleri göz önünde bulundurarak tekliflerini hazırlamaları gerektiği, bu kapsamda, sözleşmenin imzalanabilmesi için beklenilmesi gereken yasal süreler de dikkate alındığında, idarece öngörülen sürelerde ihaleye katılımı zorlaştırıcı veya teklif vermeyi engelleyici bir durum bulunmadığı ve itirazen şikâyete konu ihalede söz konusu sürelerin makul süreler olarak kabul edilmesi gerektiği tespit edilmiş olup, başvuru sahibinin anılan iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.

Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanun’un öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

Anılan Kanun’un 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (c) bendi gereğince itirazen şikâyet başvurusunun reddine,

Oybirliği ile karar verildi.