Konu: Başkanlığa tahsisli taşınmazların bazı gerçek ve tüzel kişiler tarafından işgal edildiği, bu taşınmazların tahliye edilmeyerek ecrimisil karşılığında işgalciler tarafından kullanılmasına izin verildiği tespit edilmiştir. Mevzuatta öngörülen tahliye işlemlerinin gerçekleştirilmediği belirlenmiştir.
Bulgu Künyesi
- Rapor Yılı: 2022
- İlgili Kurum: Sayıştay
- Denetlenen Kamu İdaresi: Başkanlık
- İlgili Mevzuat:
- 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Kanun
- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu
Tespit Edilen Hususlar
Mevzuata Aykırı Kullanım:
- 6546 sayılı Kanun’a göre Başkanlığa tahsis edilen taşınmazların, daha önce yapılmış sözleşmelerin sona ermesiyle 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi kapsamında tahliye edilmesi gerekmektedir.
- Ancak, bu tahliye işlemlerinin gerçekleştirilmediği görülmüştür.
Ecrimisil Tahakkuk ve Tahsilat Eksikliği:
- Ecrimisil, işgal edilen taşınmazların geçmiş dönemler için işgal bedeli olarak alınması gereken bir tazminat niteliğindedir.
- 2015-2019 yılları arasında ecrimisil tahakkuk ettirilmiş, ancak 2019 sonrası için herhangi bir tarh ve tahsil işlemi yapılmamıştır.
Kanunun Açık Hükmüne Rağmen Tahliye Edilmeme Durumu:
- 2886 sayılı Kanun’un 75. maddesi, işgal edilen taşınmazın mülki amir tarafından 15 gün içinde tahliye edilmesini zorunlu kılmaktadır.
- İdarenin takdir yetkisi bulunmamakta olup, mevzuat gereği bu tahliyelerin yapılması zorunludur.
Sonuç ve Öneriler
- Mevzuata Uygun Hareket Edilmesi: Başkanlığın tahsisli taşınmazları üzerindeki işgalleri sonlandırarak mevzuata uygun şekilde tahliye işlemlerini gerçekleştirmesi gerekmektedir.
- Ecrimisil Tahakkuk ve Tahsilatının Devam Ettirilmesi: 2019 sonrası için ecrimisil tahakkuk ve tahsil işlemlerinin gecikmeksizin yapılması sağlanmalıdır.
- Tahliye Süreçlerinin Takibi: İşgal edilen taşınmazların tahliyesi için mülki amirliklere resmi başvuruların yapılması ve tahliye işlemlerinin takip edilmesi gerekmektedir.
Bu bulgu, kamu taşınmazlarının etkin yönetimi açısından önem arz etmekte olup, ilgili idarenin gerekli yasal düzenlemelere uygun olarak işlem tesis etmesi gerektiğini ortaya koymaktadır.
BULGU METNİ:
2022 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Diğer Kamu İdareleri
Başkanlığa tahsisli taşınmazların bazı gerçek ve tüzel kişilerce işgal edildiği, bu taşınmazların tahliye edilmeyerek ecrimisil karşılığında işgal edenlere kullandırıldığı ve mevzuatta belirtilen tahliye hükümlerinin uygulanmadığı tespit edilmiştir.
6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı Hakkında Bazı Düzenlemeler Yapılmasına Dair Kanun’un “Genel esaslar” başlıklı 3’üncü maddesinin ilgili bölümünde aynen;
“…26/5/1973 tarihli ve 7/6477 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile milli park olarak tefrik edilen ve bu Kanunla Tarihi Alan olarak belirlenen alanın milli park vasfı kaldırılmıştır. Bu Alanın korunması ve yönetilmesi bu Kanun hükümlerine tabidir. Tarihi Alan sınırları içindeki köy yerleşim alanları ve belediye sınırları dışındaki Hazinenin özel mülkiyetindeki veya Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar, ormanlık alanlar dâhil tahsisli olanların tahsisleri kaldırılarak bu Kanunda belirtilen amaçlara uygun olarak kullanılmak üzere bedelsiz olarak Başkanlığa tahsis edilmiş sayılır. Tarihi Alanda zilyetlik, imar veya ihya yoluyla toprak kazanılamaz. Tarihi Alanda 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi uygulanmaz. Tarihi Alanın sınırları her ne sebeple olursa olsun daraltılamaz.” denilmektedir.
Mezkur Kanun’un “Geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 1’inci maddesinin ilgili bölümünde ise aynen “.Başkanlığa tahsis edilen taşınmazların daha önce kiraya verilmesine veya hangi ad altında olursa olsun bu taşınmazların kullandırılmasına ilişkin sözleşmeler, bu Kanunun yayımı tarihinde başka bir işleme gerek kalmaksızın kendiliğinden sona erer ve bu taşınmazlar 2886 sayılı Kanunun 75 inci maddesine göre tahliye edilir..” Düzenlemesi yer almaktadır.
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde ise ;
“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, idarelerin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz…” hükmü yer almakta, mezkur Kanun maddesinin dördüncü fıkrasında ise “İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” Denilmektedir.
Yapılan incelemede, Başkanlığa tahsisli 838 adet tescil harici, 463 tescilli taşınmazın gerçek veya tüzel kişilerce işgal altında olduğu, Başkanlık tarafından yukarıda özetlenen mevzuat hükümleri doğrultusunda işgal altındaki taşınmazların tahliyesi için işlem tesis edilmediği tespit edilmiştir.
Yukarıda özetlenen mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, ecrimisil bir kiralama yöntemi olmadığı gibi olağan bir yöntem de değildir. İşgale uğrayan ve sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz mal için fuzuli şagilden bunun bedelinin bir tazminat suretinde geçmişe yönelik alınmasıdır. Mevzuatta da belirtildiği üzere işgal edilen taşınmaz mal için mülki amire talepte bulunulması ve mülki amirce söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi Kanun’un amir hükmüdür ve kanun koyucu bu hususta idarelere takdir yetkisi tanımamaktadır.
İşgal altındaki taşınmazların ecrimisil bedellerinin ise 2015-2019 yılları arası dönem için tahakkuk ettirildiği, ancak 2019 yılı ve sonrası için herhangi bir ecrimisil tarh ve tahakkuk işlemi yapılmadığı görülmüştür.
Sonuç olarak, Başkanlığın tasarrufu altında bulunan işgal altındaki taşınmazlara ilişkin olarak mevzuatın gereklerini yerine getirmesi gerektiği değerlendirilmektedir.
