Bulgu Künyesi:
- Denetim Yılı: 2022
- Denetlenen Kurum: Genel Müdürlük
- İlgili Hesap: 102.5-Tek Hazine Cari Hesabı
- İlgili Mevzuat:
- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu (Madde 6)
- Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği (Madde 18 ve 19)
- Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Ödeme ve Tahsilat İşlemlerinin Elektronik Ortamda Gerçekleştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar (Madde 16 ve 18)
Bulgu Açıklaması:
Genel Müdürlüğe bağlı muhasebe birimlerinin 102.5 Tek Hazine Cari Hesabı’nda bakiye oluştuğu tespit edilmiştir. Mevzuata göre, tahsilat ve ödeme hesaplarındaki tutarların gün sonunda Merkez Bankası tarafından Tek Hazine Tahsilat ve Tek Hazine Ödeme Hesaplarına aktarılması ve muhasebe birimlerince 510-Nakit Hareketleri Hesabı ve 102-Banka Hesapları üzerinden muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
Ancak, Genel Müdürlüğün kesin mizanında,
- 102.05.01-Muhasebe Birimi Ödeme Hesabı: 116.582,10 TL
- 102.05.02-Muhasebe Birimi Tahsilat Hesabı: 48.886,24 TL
olmak üzere toplam 165.468,34 TL bakiye verdiği görülmüştür.
İdarenin Görüşü ve Açıklamaları:
İdare, muhasebe hizmetlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı (Muhasebat Genel Müdürlüğü) tarafından yürütüldüğünü belirtmiştir. Merkez Saymanlık Müdürlüğü ise ilgili hesap bakiyelerinin farklı muhasebe birimlerine ait kayıtlardan kaynaklandığını ifade etmiştir. Ayrıca, idarenin muhasebe birimi bazında ilgili hesap kodlarında bakiye bulunmadığından, Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilgi Sistemi üzerinden düzeltme yapılamadığı ve dönem sonunda sistem yöneticisi tarafından Resmi Yıl Mali Kapanış Fişi ile kapatıldığı belirtilmiştir.
Muhasebat Genel Müdürlüğü’ne Kamu Harcama ve Bilişim Sistemi (KBS) üzerinden konu hakkında soru yöneltilmiş ancak henüz bir cevap alınamamıştır.
Sonuç ve Öneriler:
- Muhasebe birimlerinin tahsilat ve ödeme hesaplarına ilişkin aktarma işlemlerinin ve muhasebe kayıtlarının mevzuata uygun şekilde yapılması gerekmektedir.
- Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilgi Sistemi’nde gerekli düzeltmelerin yapılabilmesi için Muhasebat Genel Müdürlüğü’nden görüş alınmalıdır.
- Hesap bakiyelerinin sıfırlanması ve tutarsızlıkların giderilmesi için ilgili saymanlık müdürlükleri ile koordinasyon sağlanmalıdır.
- Sistemsel düzeltmelerin yapılamaması durumunda, mali kapanış işlemlerinin daha şeffaf ve denetlenebilir hale getirilmesi adına ek düzenlemeler yapılmalıdır.
BULGU METNİ:
2022 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Genel Bütçeli İdareler ve Tesisleri
Genel Müdürlüğe bağlı muhasebe birimlerinin ödeme ve tahsilat hesaplarındaki 102.5 Tek Hazine Cari Hesabı bakiye vermektedir.
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 6’ncı maddesinde, genel bütçeli idarelerin muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe birimlerince gerçekleştirilen tahsilât ve ödeme işlemlerinin güvenceli elektronik imza veya elektronik ortamda verilecek talimatlar çerçevesinde TCMB aracılığıyla gerçekleştirilebileceği belirtilmektedir. Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 18’inci maddesinin (5) numaralı bendinde ise genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri muhasebe birimlerinin nakit ihtiyacı veya nakit fazlası hakkında yapılacak işlemlerin Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinin Ödeme ve Tahsilat İşlemlerinin Elektronik Ortamda Gerçekleştirilmesine İlişkin Usul ve Esaslara göre yerine getirileceği ifade edilmektedir.
Anılan Usul ve Esasların 16’ncı ve 18’inci maddelerinde, ödeme hesabındaki tutarların muhasebe birimlerinden ayrıca bir talimat beklenmeksizin aynı gün TCMB tarafından Tek Hazine Ödeme Hesabına, muhasebe birimlerinin ve vergi dairelerinin TCMB nezdindeki tahsilat hesaplarındaki tutarların ise Tek Hazine Tahsilat Hesabına aktarılacağı düzenlenmiştir.
Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 19’uncu maddesine göre genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin muhasebe birimlerince İç Ödemeler Muhasebe Birimine aktarılan tutarlar 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabıyla ilişkilendirmeksizin 102- Banka Hesabına alacak, 510-Nakit Hareketleri Hesabına borç kaydedilecektir.
Bahse konu mevzuat hükümleri çerçevesinde, muhasebe birimlerinin tahsilat ve ödeme hesaplarındaki tutarların Merkez Bankası tarafından gün sonlarında Merkez Bankası nezdinde Hazine İç Ödemeler Muhasebe Birimi adına açılmış Tek Hazine Tahsilat ve Tek Hazine Ödeme Hesaplarına aktarılması, muhasebe birimlerinin de bu aktarma işlemini 510-Nakit Hareketleri Hesabı ve 102-Banka Hesapları kullanarak muhasebeleştirmesi gerekmektedir. Dolayısıyla 102.5-Tek Hazine Cari Hesabının bakiye vermemesi gerekmektedir.
Genel Müdürlüğün kesin mizanında, söz konusu hesabı oluşturan alt hesaplardan 102.05.01- Muhasebe Birimi Ödeme Hesabının 116.582,10 TL, 102.05.02-Muhasebe Birimi Tahsilat Hesabının 48.886,24 TL olmak üzere toplam 165.468,34 TL bakiye vermektedir.
İdare cevabında, Muhasebe hizmetlerinin Hazine ve Maliye Bakanlığı (Muhasebat Genel Müdürlüğü) tarafından yürütüldüğü, ve dolayısıyla Merkez Saymanlık Müdürlüğü tarafından yapılan cevap yazısında “söz konusu bulguda belirtilen 102.05.01 Muhasebe Birimi Ödeme Hesabının 116.582,10 TL borç bakiyesinin farklı muhasebe birimlerine ait olduğu, yine 102.05.02 Muhasebe Birimi Tahsilat Hesabının 48.886,10 TL borç bakiyesinin farklı muhasebe birimlerinin Genel Müdürlüğün defterine yapılmış kayıtlardan kaynaklandığı” şeklinde açıklama yapılmıştır. İdarenin muhasebe birimi bazında 102.05.01 hesap kodu ile 102.05.02 hesap kodunda bakiye bulunmadığından, saymanlık müdürlüğü tarafından Bütünleşik Kamu Mali Yönetim Bilgi Siteminden düzeltmenin yapılması mümkün olmadığı ve dönem sonunda bakiye tutarının sistem yöneticisi tarafından Resmi Yıl Mali Kapanış Fişi ile kapatıldığı yardımcı defterden anlaşıldığı ve buna karşılık kesin mizanda ilgili hesap bakiye verdiği hususu Muhasebat Genel Müdürlüğü’ ne Kamu Harcama ve Bilişim Sistemi üzerinden sorulmuş olup şu ana kadar herhangi bir cevap alınamadığı ifade edilmiştir.
Bu itibarla, İdarenin tahsilat ve ödeme hesaplarındaki tutarlara ilişkin aktarma işlemleri ile muhasebe kayıtlarının mevzuat hükümleri çerçevesinde yapılması gerekmektedir.
