Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Taşınmaz kayıt ve yönetimi, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun bir şekilde yürütülmemiştir. 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları, belediyenin mülkiyetindeki taşınmazların miktar ve değerlerinin kaydedilmesinde eksiklikler olduğunu ortaya koymaktadır. Yönetmelik’in 5’inci maddesi, taşınmazların kayıt ve kontrol işlemlerinin belgeye dayanarak gerçekleştirilmesini ve değerleme kriterlerinin belirlenmesini zorunlu kılmaktadır. Ancak, belediyenin taşınmazlarıyla ilgili gerekli kayıt işlemleri tamamlanmamıştır.

Yönetmelik gereği, taşınmazların mevcut kullanım şekilleri ile tapu kayıtlarının uyumlu hale getirilmesi ve cins tashihlerinin yapılması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, taşınmazların envanterinin oluşturulması ve muhasebe kayıtlarının düzenlenmesi de önem arz etmektedir. Ancak, belediye tarafından bu işlemlerin 31 Aralık 2017 tarihine kadar tamamlanmaması, mali tabloların hatalı bilgiler içermesine yol açmıştır.

Sonuç olarak, taşınmaz kayıt ve yönetiminin doğru bir şekilde yürütülmesi için ilgili mevzuat hükümlerine uygun hareket edilmesi ve mevcut eksikliklerin giderilmesi amacıyla yürütülen çalışmaların hızlandırılması gerekmektedir. Bu adımlar, belediyenin mali tablolarının güvenilirliğini artıracak ve taşınmaz yönetimini iyileştirecektir.

BULGU: Taşınmaz Kayıt ve Yönetiminin İlgili Mevzuat Hükümlerine Uygun Olarak Yürütülmemesi

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir İlçe Belediyesi

Belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların miktar ve değer olarak kayıt altına alınması ile ilgili işlemler Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tamamlanmamıştır.

Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Taşınmaz kayıt ve kontrol işlemleri, kamu idarelerine ait taşınmazların mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilenlerin ve elden çıkarılanların miktar ve değer olarak takip edilmesi amacıyla kayıt altına alınmasıdır. Kayıtların belgeye dayanması esastır.” hükmü yer almaktadır.

Söz konusu 5’inci madde ikinci fıkrasında ise kayıt işlemlerinde esas alınacak değerleme kriterleri belirlenmiştir. Buna göre tapuda kayıtlı taşınmazlardan maliyeti belirli olanların maliyet bedeli, maliyet bedeli belirlenemeyenlerin rayiç değeri, bu iki değeri belli olmayanlar ile fıkrada sayılan diğer taşınmazların ise iz bedeli üzerinden kayıtlara alınması gerekmektedir.

Taşınmaz kayıtları bu şekilde yapıldıktan sonra bu kayıtlar muhasebe birimlerine gönderilerek ilgili varlık hesaplarına kaydedilmesi sağlanacaktır. Nitekim Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 187’nci maddesinde maddi duran varlıkların hesaba alınması ile ilgili işlemler ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Anılan mevzuat hükümleri gereğince, kamu idarelerinin sahip bulunduğu tüm taşınmazların envanteri yapılması, tapu kayıtları ile mevcut kullanım şekillerinin uyumlu hale getirilmesi, diğer bir deyişle cins tashihlerinin yapılması gerekmektedir.

Anılan Yönetmelik’in “Cins tashihlerinin yapılması” başlıklı 10’uncu maddesinin birinci fıkrasında “Kamu idarelerince; mülkiyetlerinde, yönetimlerinde veya kullanımlarında bulunan taşınmazların mevcut kullanım şekli ile tapu kaydının birbirine uygun olmaması durumunda, taşınmazlar mevcut kullanım şekli ile kayıtlara alınır.” hükmü yer almaktadır. Bu hükümle cins tashihi işlemleri tapu kayıtlarından bağımsız hale getirilmiş ve taşınmazların kamu idarelerince mevcut kullanım şekliyle kaydının yapılarak mali tablolarda gösterilmesine öncelik verilmiştir.

Ayrıca, söz konusu Yönetmelik’in “Mevcut taşınmazların kaydına ilişkin işlemler” başlıklı Geçici 1’inci maddesinde;

“(1) Yönetmeliğin 5’inci maddesinin ikinci fıkrasına göre maliyet bedeli veya rayiç değerleri üzerinden muhasebe kayıtlarına alınması gereken taşınmazlar bu değerler üzerinden kayıtlara alınıncaya kadar emlak vergi değerleri üzerinden ve aşağıdaki şekilde kayıtlara alınır:

a) Taşınmazların fiili envanteri emlak vergi değerleri üzerinden kayıt ve kontrol işlemleriyle görevli birimlerince, mevcut kullanım şekilleri esas alınarak en geç 30/09/2014 tarihine kadar tamamlanır ve bu Yönetmelik ekinde yer alan formlara ve icmal cetvellerine kaydedilir.

b) Fiili envanteri yapılan taşınmazlara ait bilgiler muhasebe kayıtları yapılmak üzere ilgili muhasebe birimlerine verilir. Muhasebe birimleri, kayıtlı taşınmazları ilgili hesaplardan 01/10/2014 tarihi itibarıyla çıkarır ve aynı tarihte fiili envanter bilgileri üzerinden muhasebe kayıtlarını yapar.

(2) Yönetmeliğin 5’inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31/12/2017 tarihine kadar tamamlanır.”

Denilmektedir.

Belediye tarafından 31.12.2017 tarihine kadar tüm taşınmazların tespiti, mevcut kullanım şekliyle kayda alınması, maliyet veya rayiç bedellerinin belirlenmesi ve ilgili varlık hesaplarına gerekli kayıtların yapılması işlemlerinin yerine getirilmemesi nedeniyle Belediyenin mali tablolarında yer alan 250-Arazi ve Arsalar, 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri, 252-Binalar, 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabı, 500-Net Değer Hesabı, 570.98-Geçmiş Yıllar Enflasyon Farkları Hesabı, 580.98-Geçmiş Yıllar Enflasyon Farkları Hesabı ve 698- Enflasyon Düzeltmesi Hesaplarındaki taşınmazlara ilişkin tutarların hatalı bilgiler içerdiği görülmüştür.

Bu itibarla, taşınmaz kayıt ve yönetiminin mali tablolara doğru bilgi üretebilmesi için; bahis konusu mevzuat hükümlerinde belirtilen düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilmesi ve takip edilmesi, idarece söz konusu eksikliklerin giderilmesi amacıyla planlanan ve sürdürülen çalışmaların da ivedilikle sonuçlandırılması gerekmektedir.