Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları, Bakanlığa bağlı bazı birimlerin Süreli Kullanım Yönergesi’ne uygun hareket etmediğini ortaya koymaktadır. Rapor, müze, örenyeri, kültür merkezi salonları ve galeriler gibi mekanların kamu kurum ve kuruluşlarına kullandırılmasında, tarife cetvelinde belirlenen bedelin %25’i oranında işletme gideri alınmadığını, süreli kullanım sözleşmelerinin düzenlenmediğini ve kullanıcıların teminatlarının alınmadığını göstermektedir. Ayrıca, bu mekanların kültürel, bilimsel ve sanatsal etkinlikler dışında kullanıldığı tespit edilmiştir.

Süreli kullanım işlemlerine dair mevzuata göre, 10 gün ve üzeri süreli kullanımlarda kullanıcıdan %30 oranında teminat alınması gerekmektedir. Kullanıcılarla yapılan sözleşmelerin, süreli kullanım talebinin kesinleşmesinin ardından düzenlenmesi zorunludur. Ayrıca, Bakanlığa bağlı müze ve örenyerlerinin, kültürel ve bilimsel etkinlikler için tahsis edilmesi durumunda, tarife cetvelindeki bedelin %25’i oranında işletme gideri alınması gerektiği belirtilmiştir.

Yapılan incelemeler sonucunda, yukarıda belirtilen mevzuata uyulmadığı ve süreli kullanım taleplerinin gerekli bildirimlerle desteklenmediği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerine, tahsis işlemlerinin mevzuata uygun şekilde gerçekleştirilmesi konusunda bilgilendirme yapılmıştır. Süreli kullanım işlemlerinin yasal çerçevede yürütülmesi büyük önem taşımaktadır.

BULGU: Süreli Kullanım İşlemlerinde Hatalı Uygulamalar Bulunması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Genel Bütçeli İdareler ve Tesisleri

Bakanlığa bağlı bazı birimler tarafından Süreli Kullanım Yönergesi kapsamındaki müze, örenyeri, kültür merkezi salonları, galeriler ve diğer mekanların kamu kurum ve kuruluşlarına kullandırılmasında tarife cetvelinde belirlenen bedelin %25’i oranında işletme gideri alınmadığı; süreli kullanım talebinde bulunan kullanıcılarla süreli kullanım sözleşmesi düzenlenmediği; kullanıcılardan teminat alınmadığı; bahse konu mekanların kültürel, bilimsel ve sanatsal amaçlı etkinlikler dışında da kullandırıldığı; süreli kullanıma konu mekanın veya kültür varlığının idaresinden sorumlu birimlerce bu kullanımlara ait bildirimlerin periyodik olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğüne yapılmadığı görülmüştür.

Döner Sermayenin gelirleri, 2252 sayılı Kültür Bakanlığı Döner Sermaye Kanunu’nun 5’inci maddesinde ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye Yönetmeliği’nin 7’nci maddesinde belirtilmiştir.

Süreli Kullanım Yönergesi’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde;

“g) İşletme Gideri: Süreli kullanıma konu alanlarda gerçekleştirilen faaliyetler esnasında kullanılan elektrik, su ve benzeri genel yönetim giderlerine karşılık kullanıcıdan tahsil edilecek tutarı,

i) Süreli Kullanım: Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı müze, örenyeri, kültür merkezi salonları, galeriler ve diğer mekânlar kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce kullanılması ile Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı birimler ile müze ve örenyerlerindeki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının ticari amaçlı görsellerinin kullanılması, yayımı, tıpkıbasımı ile kopyalarının veya objeler üzerine baskısının yapılması, seri çoğaltılmaları ile

benzeri faaliyetler kapsamında, ilgili birimlerden onay almak kaydıyla belirlenen sürelerde kamu kurum ve kuruluşu ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından kullanılması” şeklinde süreli kullanım ve işletme giderinin tanımı yapılmıştır.

“Süreli kullanım işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde; 10 gün ve üzeri süreli kullanımlarda mekanın süreli kullanıma uygunluğunun başvuru sahibine tebliğinden itibaren, kullanıcıdan, kullanım sözleşmesinden kaynaklanan borç ve yükümlülüklerinin teminatı olmak üzere toplam süreli kullanım ücretinin %30’u tutarında ayrıca teminat alınacağı; süreli kullanım talebinde bulunan kullanıcılarla, süreli kullanım talebinin kesinleşmesinin ardından, faaliyetin gerçekleştirileceği mekân ile ilgili olarak ilgili birim ve kullanıcı arasında süreli kullanım sözleşmesi düzenleneceği ifade edilmiştir.

Aynı maddenin dokuzuncu fıkrasında;

“Bakanlığa bağlı müze ve örenyerleri, kültür merkezleri salonları, galeriler ve diğer mekanların kullanıcılarca, kültürel, bilimsel, sanatsal ve diğer etkinlikler için; faaliyetin kültürel (resital, tiyatro, sinema gösterisi, halk oyunları gösterisi, tören, sergi, festival) ve/veya bilimsel (kongre, sempozyum, toplantı, panel, vb.) amaçlı olması, ideolojik amaç taşımaması,

… gözetilerek gerçekleştirilir. ” ifadesi yer almakatadır.

“Kamu kurumlarının süreli kullanımı” başlıklı 6’ncı maddesinde ise; Yönerge kapsamında yer alan mekanların veya alanların ticari amaç gütmeyen faaliyetler kapsamında düzenlenecek etkinlikler için kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edilmesi halinde tarife cetvelinde belirlenen bedelin %25’i oranında işletme gideri alınmak kaydıyla süreli kullanımın gerçekleştirilebileceği açıkça belirtilmiştir. Bakanlık birimlerinin doğrudan veya ortaklaşa olarak başka kamu kurum ve kuruluşları veya gerçek ve tüzel kişilerle birlikte gerçekleştirecekleri süreli kullanımlarda; faaliyetin birimin görev alanına girmesi, birimi tanıtıcı ve etkinliğini artırıcı nitelikte olması koşuluyla kullanılan mekan için süreli kullanım ücreti alınmayacağı, bakanlık birimi etkinliği olduğuna dair ilgili olurun Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğüne gönderilerek izin alınacağı, ilgili birim tarafından ücretsiz süreli kullanımların, diğer süreli kullanımlarla birlikte periyodik olarak DÖSİMM’e bildirilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; kapsamdaki mekanların kısa süreli kullandırılabilmesi için etkinliğin yalnızca kültürel, bilimsel ve sanatsal amaçlı olması gerekmektedir. Bakanlık birimleriyle ortaklaşa gerçekleştirilen etkinlikler dışında kamu kurum ve kuruluşlarına bu mekanların tahsis edilmesi durumunda tarife cetvelindeki tutarın %25’i oranında işletme gideri alınmak kaydıyla etkinlik gerçekleştirilebilecektir. Süreli kullanım talebinde bulunan kullanıcılarla süreli kullanım sözleşmesi düzenlenmesi mecburi olup on günü aşan tahsis işlemlerinde kullanıcılardan ayrıca %30 oranında temiat alınması gerekmektedir. Bakanlık biriminin görev alanına giren ve birimi tanıtıcı etkinliklerin ücretsiz tahsis edilebilmesi için DÖSİMM’den izin alınması gereklidir. Ayrıca Yönerge kapsamındaki süreli kullanımların periyodik olarak süreli kullanıma konu mekanın veya kültür varlığının idaresinden sorumlu birimlerce DÖSİMM’e bildirilmesi gerekir.

Yapılan incelemede; Bakanlığa bağlı bazı birimler tarafından Süreli Kullanım Yönergesi kapsamındaki müze, örenyeri, kültür merkezi salonları, galeriler ve diğer mekanların kamu kurum ve kuruluşlarına kullandırılmasında tarife cetvelinde belirlenen bedelin %25’i oranında işletme gideri alınmadığı; bahse konu mekanların kültürel, bilimsel ve sanatsal amaçlı etkinlikler dışında da kullanıldığı; süreli kullanım talebinde bulunan kullanıcılarla süreli kullanım sözleşmesi düzenlenmediği; 10 günü aşan süreli kullanımlarda kullanıcılaradan teminat alınmadığı, süreli kullanıma konu mekanın veya kültür varlığının idaresinden sorumlu birimlerce tahsislere ilişikin bildirimlerin periyodik olarak DÖSİMM’e bildirimlerinin yapılmadığı, DÖSİMM’den izin alınmadan ücretsiz tahsis yapıldığı görülmüştür.

Kurum tarafından tahsis iş ve işlemlerin mevzuatta öngörüldüğü şekilde yapılmasına ilişkin İl Kültür ve Turizm Müdürlüklerine bilgilendirme yapıldığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, süreli kullanım kapsamında yapılan iş ve işlemlerin mevzuatta öngörüldüğü şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir.