| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
ASKİ Genel Müdürlüğü Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi Kararları ve eki indirimli tarifelerin incelenmesi sonucunda idarece 5216 ve 6360 sayılı Kanun ile merkeze bağlanan ilçe merkezlerine ve 5216 sayılı Kanun ile mahalleye dönüşen belde merkezlerine üretilen mal ve hizmetlere ilişkin mevzuata aykırı olarak indirimli tarife uygulandığı görülmüştür. 2560 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinde; su satışı ve kullanılmış suların boşaltılmasına ilişkin tarifeleri inceleyerek karara bağlama görevinin genel kurulda olduğu hükme bağlanmıştır. Aynı zamanda ASKİ genel kurulu olan Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.12.2015 tarih ve 2655 sayılı kararı ile 5216 sayılı Kanun ile merkeze bağlanan; Bala, Elmadağ, Akyurt, Çubuk, Kazan, Kalecik, Ayaş ilçeleri merkez mahalleleri ve diğer yerler (beldeler) ile 6360 sayılı Kanun ile merkeze bağlanan Beypazarı, Çamlıdere, Evren, Güdül, Haymana, Kızılcahamam, Nallıhan, Polatlı, Şereflikoçhisar ilçelerinde ve bu ilçedeki belde merkezlerinde su ve atık su tarifesi, kanal katılım bedelleri ile içme suyu şebekesi katılım bedellerinin %60 olarak uygulanmasına başka bir ifade ile %40 indirimli uygulanmasına ilişkin tarife belirlendiği, meclisin 11.12.2017 tarih ve 2335 sayılı kararı ile ise 5216 ve 6360 sayılı kanunlar ile Büyükşehir’e bağlanan tüm ilçeler ve ilçelerin merkez mahallelerindeki aboneler için Ankara merkeze uygulanan su ve atık su tarifesinden yapılan %40 indirimin, %45 olarak belirlendiği, anılan meclis kararlarında yapılan indirimlerin, işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimlerden olmadığı görülmüştür. 2560 sayılı Kanun’da su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılmasına ilişkin tarifeleri yapma yetkisi ASKİ Genel Kuruluna verilmiş ise de Genel Kurulun mevzuata aykırı olarak herhangi bir kişi, kurum veya bölgeye indirimli veya ücretsiz tarife belirleyebileceğine ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. 4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da ve Kanuna dayanılarak çıkartılan Bakanlar Kurulu kararlarında indirimli su ücreti tahakkuk ettirilecek olanlar ayrıntılı bir şekilde açıklanmış, üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kuruma ücretsiz veya indirimli tarife uygulanamayacağı belirtilmiştir. Ayrıca, Kanun’un yayımı tarihinden itibaren Cumhurbaşkanı’nca (Bakanlar Kurulunca) çıkarılan muafiyet kararlarında belirtilenler dışında su ve kanalizasyon idarelerine özgü başka herhangi bir Karara rastlanmamıştır. Bu nedenle idare tarafından hazırlanacak tarife yönetmelikleri ve uygulanacak tarife kararlarında diğer kanunlarda belirtilen hükümlerin uygulanabilmesi mümkündür. Mesela 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile mahalleye dönüşen belde ve köyler için indirimli tarife belirlenmesi mevzuata aykırı değildir. Zira bu yerler hakkında 6360 sayılı Kanun’un geçici 1’inci maddesinin 15’inci fıkrasında bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılan köylerde, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım paylarının 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) alınmayacağı, içme ve kullanma suları için alınacak ücretin 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil)_en düşük tarifenin %25’ini; 29’uncu fıkrasında bu Kanuna göre tüzel kişiliği kaldırılarak tek mahalleye dönüştürülen beldelerde içme ve kullanma suları için alınacak ücretin 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin %50’sini geçmeyecek şekilde indirimli tarife ile belirleneceği ifade edilmiştir. Aynı şekilde 5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 16.10.2020 tarihinde eklenen ek 3’üncü maddesinde büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunan, kırsal özelliği devam eden ve buna ilişkin meclis kararları alınan belde belediyesi veya köy iken mahalleye dönüşen yerlerde içme ve kullanma suları için alınacak ücretin en düşük tarifenin işyerleri için %50’sini, konutlar için %25’ini geçmeyecek şekilde belirleneceği, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre alınması gereken harcamalara katılma paylarının %50 indirimli uygulanacağı belirtilerek bölgesel indirimlerden bahsedilmiştir. Görüldüğü üzere, ne kanunlarda ne de Cumhurbaşkanı’nca (Bakanlar Kurulunca) çıkarılan muafiyet kararlarında ilçe merkezlerine ve 5216 sayılı Kanun ile bağlanan ve mahalleye dönüşen beldelere üretilen mal ve hizmetlere yönelik indirim yapılabilmesine ilişkin bir müsaade bulunmamaktadır. Mevzuatla izin verilmeyen Bala, Elmadağ, Akyurt, Çubuk, Kazan, Kalecik, Ayaş, Beypazarı, Çamlıdere, Evren, Güdül, Haymana, Kızılcahamam, Nallıhan, Polatlı, Şereflikoçhisar ilçe merkezlerinde ve Beypazarı, Çamlıdere, Evren, Güdül, Haymana, Kızılcahamam, Nallıhan, Polatlı, Şereflikoçhisar haricindeki ilçelerin mahalleye dönüşen belde merkezlerinde yaşayan tüm vatandaşlara (mevzuatla indirimli tarife uygulanabilecek kişiler hariç) 2016-2021 yıllarında indirimli tarife uygulamak, yukarıda belirtilen tüm nedenlerle çelişmektedir. Ayrıca, 6360 sayılı Kanun ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu başta olmak üzere diğer mevzuatta büyükşehir sınırları içerisindeki tüm ilçe ve meclis kararıyla henüz kırsal mahalle olarak belirlenmemiş, mahalleye dönüşen belde merkezlerinden su ve kanalizasyon harcamalarına katılım payının indirimli alınacağına dair bir hüküm de bulunmamaktadır. Bu anlamda yukarıda sayılan ilçe merkezlerinden ve mahalleye dönüşen belde merkezlerinden Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 17.12.2015 tarih ve 2655 sayılı kararı sebebiyle uzun yıllar harcamalara katılım payının eksik alınmasıyla idarece aynı hizmetin sunulduğu örneğin Keçiören ile Polatlı ilçesinde yaşayan vatandaşlar arasında sunulan hizmetin bedeli olarak farklı uygulamalara neden olunmuştur. Yukarıda bahsedilen yerlerden eksik alınan harcamalara katılma payları ile su ve atıksu bedelleri sebebiyle 2016-2021 yıllarını kapsayan 6 yılda KDV hariç yaklaşık 450 milyon TL gelirden mahrum kalınmıştır. Her ne kadar Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 12.03.2022 tarih ve 668 sayılı kararı ile kırsal mahalle olarak belirlenen belde merkezlerinde zaten tam alınıyor olması gereken harcamalara katılma payı, Kanun’a uygun olarak %50 indirimli alınır hale getirilmiş ise de bu karar alınmadan önce tam olarak alınması gereken harcamalara katılma payının eksik alınması ve yukarıda belirtilen ilçe merkezlerine ve 5216 sayılı Kanun ile mahalleye dönüşen belde merkezlerine belirtilen yıllar arasında indirimli tarife uygulanmasıyla 2021 yılı dahil 6 yıl boyunca idarenin gelir kaybına sebebiyet verilmiştir. Sonuç olarak, 5018 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi gereği her türlü kamu kaynağının elde edilmesinden görevli ve yetkili olanların, kaynakların hukuka uygun olarak elde edilmesinden sorumludurlar. Bu nedenle ASKİ genel kurulunun mevzuatın belirlediği şekilde tarife belirlemek zorunda olduğu unutulmamalıdır. |
