Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Kapsamında Belediye Şirketine Hakedişlerin Vergi ve Sosyal Güvenlik Prim Tutarı Kadar Eksik Ödenmesi (Sayıştay)

BULGU: Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımı Kapsamında Belediye Şirketine Hakedişlerin Vergi ve Sosyal Güvenlik Prim Tutarı Kadar Eksik Ödenmesi

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir İlçe Belediyesi

Belediyenin personel çalışmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamındaki hakediş ödemelerinde vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) pirim kesintileri düşüldükten sonra hesaplanan tutar üzerinden Belediye Şirketine ödemede bulunduğu, bu kapsamda Şirketin SGK ve vergi dairelerine olan yasal yükümlüklerinin yüksek tutarlara ulaştığı görülmüştür.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye eklenen Ek 20’nci maddesinde;

İl özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22′ nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın doğrudan hizmet alımı suretiyle birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası bu idarelere ait ve halen bu kapsamda hizmet alımı yaptığı mevcut şirketlerinden birine, bu nitelikte herhangi bir şirketi bulunmuyorsa münhasıran bu amaçla kuracakları bir şirkete gördürebileceği,

Bu madde kapsamındaki şirketlerde işçilerin işe alımı, işçilere ilişkin personel giderlerinin toplam giderler içindeki payına ilişkin üst sınırları, ilk defa alınacak işçilere ilişkin belirlenecek ölçütleri esas alarak yıllık sınırlamaları ve bu kapsamdaki alımlar ile harcamaları izlemeye ilişkin usul ve esasları belirlemeye Cumhurbaşkanının yetkili olduğu

hükümleri yer almaktadır.

375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin Ek 20’nci maddesine istinaden 09.04.2018 tarih ve 11608 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’yla kabul edilen İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Bağlı Kuruluşları ile Bunların Üyesi Olduğu Mahalli İdare Birliklerinin Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmetlerinin Gördürülmesine İlişkin Usul ve Esaslar, 28.04.2018 tarih ve 30405 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Usul ve Esaslar’ın “Personel Giderlerinin Toplam Giderler İçindeki Payına İlişkin Üst Sınır” başlıklı 5’inci maddesinin dördüncü fıkrasında; idare tarafından şirkete personel gideri için yapılacak aylık ödemeler toplamımın, hizmet alımı sözleşmesinde öngörülen işçi ücretleri esas alınarak hesaplanan;

Asgari İşçilik maliyeti,

Asgari işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan %4 sözleşme giderleri ve genel giderler,

İşçilikle bağlantılı ayni giderler,

ç) Asgari işçilik maliyeti ve işçilikle bağlantılı ayni giderler toplamı üzerinden %7’ye kadar belirlenecek kâr,

dâhil işçilik giderleri toplamını aşamayacağı, işçi ücretlerinin tespitinde asgari ücrette meydana gelen artışların dikkate alınacağı, asgari işçilik maliyeti, sözleşme giderleri ve genel giderler ile işçilikle bağlantılı ayni giderler ve kâr oranının, kamu ihale mevzuatı esas alınarak belirleneceği düzenlemesine yer verilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere; 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan düzenleme sonucunda belediyeler tarafından belediye şirketlerinden 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesindeki limit ve şartlar ile 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendindeki sınırlamalara tabi olmaksızın personel alımı yapılmaktadır. Söz konusu personel alımı neticesinde belediyeler tarafından kendi şirketlerine sözleşme koşullarına göre tespit edilen hakedişler ödenmektedir.

Belediyelerin kendi şirketleriyle imzaladıkları personel çalışmasına dayalı hizmet alımı sözleşmelerinin bir bütün olduğu görülmekte olup sözleşmede belirtilen hakediş tutarlarının bir kısmının ödenebileceğine ilişkin seçimlik hakları bulunmamaktadır.

Hakedişlerin vergi, sgk primi v.b tutarlar düşülerek eksik ödenmesi durumunda şirketler bu tutarları alacaklı kurumlara zamanında ödeyememekte, bu nedenle söz konusu borçlara gecikme zammı işlemektedir. Bu borçların ve gecikme zamlarının nihayetinde belediyeler tarafından ödeneceği, bu nedenle belediyelerin bütçesine fazladan külfet getireceği değerlendirilmektedir.

Belediye ile sermayesinin tamamı Belediyeye ait Şirket arasında imzalanan personel çalışmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri ile bu sözleşmelere dayalı olarak yapılan hakedişlere ait ödeme emirleri incelendiğinde; vergi ve SGK pirim kesintileri düşüldükten sonra hesaplanan tutarın ödemesinin yapıldığı, Belediyenin 31.12.2024 tarihi itibarıyla personel hizmet alımı hakedişleri kapsamında; 204.543.039,00 TL’si önceki yıla, 705.067.572,34 TL’si ise cari yıla ilişkin olmak üzere toplam 909.610.611,34 TL hakediş ödemesinden kaynaklanan borcu bulunduğu, cari yılda Şirkete yapılan hakediş ödemesinin ise 417.268.082,43 TL olduğu ve Şirkete hakediş ödemelerinin 492.342.528,91 TL tutarında eksik ödendiği 320-Faaliyet Borçları hesabının ayrıntısından görülmüştür. Bu çerçevede, 31.12.2024 yıl sonu itibarıyla Şirketin muhasebe kayıtları incelendiğinde, 480.334.902,26 TL birikmiş SGK prim borcu ile 87.594.131,12 TL birikmiş vergi borcu olmak üzere toplam 567.929.033,38 TL tutarında ödenmemiş yükümlülüğünün bulunduğu tespit edilmiştir.

Kamu İdaresince, nakit yetersizliği ve kamulaştırmasız el atma davalarından dolayı banka hesaplarına bloke ve haciz konulması gibi durumlarla karşılaşılması nedenleriyle bulgu doğrultusunda hareket etmekte zorluk çekildiği, imkanlar el verdiğince ödemelere dikkat edileceği ifade edilmektedir.

Bu itibarla; Belediyenin, sermayenin tamamına sahip olduğu şirketiyle imzaladığı personel çalışmasına dayalı hizmet alımı sözleşmesi kapsamında; İdare tarafından hakediş tutarlarının şirkete eksik ödenmesi sebebiyle vergi, SGK primi v.b ödemelerin Şirket tarafından ilgili kurumlara zamanında ödenemediği, söz konusu borçlara gecikme zammı işletildiği, biriken borçların şirkete ve belediyeye mali külfet getirdiği göz önüne alınarak, İdare tarafından Şirkete olan borçların zamanında ödenmesine yönelik mali tedbirlerin alınması gerekmektedir.