Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları, maddi duran varlıklar için ayrılan amortismanların hatalı hesaplandığını ortaya koymuştur. İncelemeler sonucunda, bazı maddi duran varlıklar için hiç amortisman ayrılmadığı, bazıları için ise kayıtlı değerlerinden fazla amortisman kaydedildiği tespit edilmiştir. Ayrıca, muhasebe hesaplarında yer almayan varlıklar için birikmiş amortisman hesaplarının kullanıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne göre, bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılması gerekmektedir. Bu yönetmelik, hangi varlıkların amortismana tabi olacağı ve uygulanacak yöntemler hakkında Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen esasları içermektedir. Yapılan denetimlerde, bazı duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı ve kayıtlı olmayan varlıklar için de hatalı amortisman uygulamaları olduğu belirlenmiştir.

Sonuç olarak, 2024 yılı bilançosunda amortismana tabi 8.520.254,53 TL değerindeki varlıklar için gerekli amortisman ayrılmadığı için 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı’nda eksiklik yaşanmış, bu durum maddi duran varlıkların net değerlerini etkilemiştir. İlgili mevzuatlar çerçevesinde envanter çalışmaları yapılmalı ve amortismana tabi varlıklar için doğru hesaplamalar gerçekleştirilmelidir.

BULGU: Maddi Duran Varlıklar İçin Ayrılan Amortismanların Hatalı Hesaplanması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir İlçe Belediyesi

Amortismana tabi bazı maddi duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı, bazı maddi duran varlıklar için kayıtlı değerinden fazla amortisman ayrıldığı, muhasebe hesaplarında kayıtlı olmayan varlıklar için birikmiş amortisman hesabının kullanıldığı tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 25 Maddi Duran Varlıklar Hesap Grubuna ilişkin 187’nci maddesinin (ç) bendinde bir yıldan fazla kullanılabilen ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz kalan maddi duran varlıklar için amortisman ayrılacağı; bu Yönetmelik kapsamındaki kamu idarelerince muhasebe sistemine dahil edilen maddi duran varlıklardan hangilerinin amortismana tabi tutulacağı ve bunlara ilişkin uygulanacak amortisman süre, yöntem ve oranları ile ilgili olarak Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usullerin uygulanacağı belirtilmiş; “Tutulacak Diğer Defterler” başlıklı 18’inci bölümünün 491’inci maddesinde ise Duran Varlıklar Amortisman Defteri mahalli idareler tarafından tutulacak defterler arasında sayılmıştır.

Maddi duran varlık bedellerinin ekonomik ömrü içerisinde giderleştirilmesi için kullanılan 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı da aynı Yönetmelik’in 202’nci ve 203’üncü maddelerinde açıklanmıştır.

Amortisman ve tükenme payı ayrılmasına ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak amortisman ve tükenme payının süre, yöntem ve oranlarının neler olacağı ise 04.11.2015 tarih ve 29522 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Amortisman ve Tükenme Payları” başlıklı 47 sıra numaralı Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliği ile belirlenmiş olup Tebliğ’in 9’uncu maddesinde amortismana tabi her bir varlığın Tebliğ ekinde (Ek-2) yer alan Duran Varlıklar Amortisman Defterine kaydedileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemeler neticesinde aşağıdaki tabloda gösterildiği üzere; bazı duran varlıklar için amortisman ayrılmadığı, kayıtlı değerlerinden fazla amortisman ayırılan taşınırlar ile muhasebe hesaplarında kayıtlı olmadığı halde amortisman ayrılan varlıklar bulunduğu görülmüştür.

Tablo 8: Hatalı Amortisman Tablosu

Hesap Kodu	Hesap Adı	Varlıkların Kayıtlı Değeri (TL)	Ayrılan Amortisman (TL)
251.xx.20.06.	Pazar Yeri	1.642.976,24	0,00
251.xx.20.08.	Umuma Ait Binalar	51.148,80	0,00

252.xx.99..	Diğer Binalar	393.024,00	0,00
252.xx.xx.02.99	Diğer	3.317.212,23	0,00
252.xx.xx.04.01	Yurt ve Pansiyonlar	253.081,79	0,00
252.xx.xx.05.99	Diğer	2.707.328,67	0,00
252.xx.xx.06.99	Diğer	120.076,80	0,00
255.06.04..	Güzel Sanat Eserleri	35.406,00	0,00
253.03.03..	Kurtarma Amaçlı Cihaz ve Aletler	0,00	9.841,20
255.07.02..	Basılı Yayınlar	32.189,00	294.490,65
255.08.04..	Okul Bahçesi ve Oyun Demirbaşları	26.196,00	259.189,65
255.99.03..	Sergileme ve Tanıtım Amaçlı Taşınırlar	0,00	775,00

Buna göre 2024 yılı bilançosunda; amortismana tabi 8.520.254,53 TL değerindeki varlıklar için amortisman ayrılmaması nedeniyle ayrılması gereken tutarlar kadar 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının eksik, ilgili maddi duran varlıkların net değerlerinin fazla; maddi duran varlıkların kayıtlı değerinden fazla amortisman ayrılması ve muhasebe hesaplarında kayıtlı olmayan varlıklar için amortisman ayrılması nedeniyle 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabının 505.911,50 TL fazla, 2024 yılı Faaliyet Sonuçları Tablosunda da yılı amortisman giderleri 630.13 hesabı itibarıyla eksik gösterilmesine neden olunmuştur.

Bu itibarla, duran varlıklara ilişkin olarak ilgili mevzuatları doğrultusunda envanter çalışmalarının yapılması ve amortismana tabi olan varlıklar için amortisman tebliğlerine uygun olarak amortisman ayrılması gerekmektedir.