Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Kesin teminatların güncellenmeden gelir kaydedilmesi ve tahakkuk kayıtlarının yapılmaması, 2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları’nda önemli bir bulgu olarak öne çıkmaktadır. İncelemeler, sözleşmeleri feshedilen işlere ait teminatların gerekli güncelleme işlemleri gerçekleştirilmeden gelir kaydedildiğini ve bu süreçte tahakkuk kayıtlarının yapılmadığını ortaya koymuştur. Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun ilgili maddeleri, sözleşmenin feshedilmesi durumunda kesin teminatların gelir kaydedileceğini ve bu teminatların güncellenmesi gerektiğini belirtmektedir.

Ayrıca, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, ekonomik değerlerin muhasebeleştirilmesi ve kamu gelirlerinin tahakkuk ettirildiği mali yılın hesaplarında gösterilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bu çerçevede, kesin teminatların değer kaybını önlemek amacıyla güncellenmesi ve güncelleme sonrası oluşan farkların tahakkuk kayıtlarıyla yükleniciden tahsil edilmesi gerekmektedir. Yapılan denetimlerde, feshedilen sözleşmelere ait kesin teminatların güncellenmeden gelir kaydedildiği ve bu durumun ilgili işyurdu müdürlüklerine bildirildiği tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, 4735 sayılı Kanun’a uygun olarak feshedilen sözleşmeler kapsamında alınan kesin teminatların güncellenmesi ve gerekli tahakkuk kayıtlarının yapılması büyük önem taşımaktadır. Bu uygulamalar, mali yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini artıracaktır.

BULGU: Kesin Teminatların Güncellenmeden Gelir Kaydedilmesi ve Tahakkuk Kayıtlarının Yapılmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Özel Bütçeli İdare

Kurum tarafından sözleşmesi feshedilen işlere ait teminatların güncelleme işlemi yapılmadan gelir kaydedildiği ve gerekli tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 19’uncu maddesinde, sözleşme imzalandıktan sonra yüklenicinin mali acz içinde bulunması nedeniyle taahhüdünü yerine getirememesi halinde sözleşmenin feshedilerek kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların gelir kaydedileceği hüküm altına alınmış olup aynı Kanun’un 20’nci maddesinde, yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, işi süresinde bitirmemesi, yasak fiil veya davranışlarda bulunması durumlarında sözleşmenin idare tarafından feshedilerek kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların gelir kaydedileceği ifade edilmiştir.

Aynı Kanun’un 22’nci maddesinde ise ilgili maddelere göre sözleşmenin feshedilmesi halinde, kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe

kadar Türkiye İstatistik Kurumunca yayımlanan aylık toptan eşya fiyat endeksine göre güncelleneceği ve güncellenen tutar ile kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların tutarı arasındaki farkın yükleniciden tahsil edileceği belirtilmiştir.

Bununla birlikte, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kayıt zamanı” başlıklı 50’nci maddesinde, “Bir ekonomik değer yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilir. Bütün malî işlemlerin muhasebeleştirilmesi ve her muhasebe kaydının belgeye dayanması şarttır.” denilmekte olup aynı Kanun’un “Kamu gelir ve giderlerinin yılı ve mahsup dönemi” başlıklı 51’inci maddesinin birinci fıkrasında da, kamu gelir ve giderlerinin tahakkuk ettirildikleri mali yılın hesaplarında gösterileceği hüküm altına alınmıştır.

Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ü) bendinde, tahakkuk esası; bir ekonomik değerin yaratıldığında, başka bir şekle dönüştürüldüğünde, mübadeleye konu edildiğinde, el değiştirdiğinde veya yok olduğunda muhasebeleştirilmesi olarak tanımlanmıştır.

Buna göre, kesin teminatların ve varsa ek kesin teminatların değer kaybını önlemek amacıyla güncellenerek gelir kaydedilmesi ve güncelleme işleminden sonra fark oluşması durumunda, bu farkın tahakkuk kayıtlarının yapılarak yükleniciden tahsil edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemeler neticesinde, muhtelif sebeplerle feshedilen sözleşmelere ait kesin teminatların güncelleme işlemi yapılmadan gelir kaydedildiği; güncelleme işlemi yapılıp yükleniciden alınması gereken farkların ise tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı tespit edilmiştir.

İdarece bulgu konusuna iştirak edilmekte olup ilgili hususların tüm işyurdu müdürlüklerine bildirildiği belirtilmiştir.

Bu itibarla, 4735 sayılı Kanun gereğince feshedilen sözleşmeler kapsamında alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların alındığı tarihten gelir kaydedileceği tarihe kadar güncellenmesi; güncelleme işlemi yapılıp yükleniciden alınması gereken farkların ise tahakkuk kayıtlarının yapılarak muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.