Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları, Üniversite Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından gerçekleştirilen geçici kabul işlemlerinin ardından kesin kabulü yapılmamış yapım ve onarım işlerinin varlığını ortaya koymuştur. Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nde belirtilen teminat süresinin, geçici kabul ile kesin kabul tarihi arasında geçmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu süre zarfında, yüklenicilerin ve alt yüklenicilerin, yapının fen ve sanat kurallarına uygunluğundan sorumlu olduğu ifade edilmiştir.

Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği gereğince, kesin kabul işlemlerinin zamanında yapılmaması, inşaatta ilerleyen süreçte ortaya çıkabilecek sorunların tespitini zorlaştırmakta ve yüklenicinin sorumluluklarının belirsizleşmesine yol açmaktadır. Ayrıca, teminat sürelerinin sona ermesi durumunda, eksikliklerin giderilmesi ve tazminat süreçlerinin yürütülmesi karmaşık hale gelebilir. Kamu idaresi, kesin kabulü yapılmayan işlerin bir kısmının mahkeme aşamasında olduğunu belirtirken, diğerlerinin ise devam eden işler arasında yer aldığını ifade etmiştir.

Sonuç olarak, geçici kabul işlemleri tamamlanan yapım ve onarım işlerinin kesin kabul işlemlerinin mevzuatta öngörülen süre içinde gerçekleştirilmesi, hem yüklenici sorumluluklarının netleşmesi hem de olası sorunların önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

BULGU: Kesin Kabulü Yapılmamış Yapım/Onarım İşlerinin Bulunması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Üniversite

Üniversite Yapı İşleri ve Teknik Daire Başkanlığı tarafından geçici kabul işlemlerinin yapılmasından uzun süre geçmesine rağmen kesin kabulü yapılmayan yapım/onarım işlerinin olduğu görülmüştür.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin “Teminat süresi” başlıklı 42’nci maddesinde; geçici kabul ile kesin kabul tarihi arasında geçecek sürenin teminat süresi olduğu, yapım işlerinde teminat süresinin, sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa on iki aydan az olamayacağı, ancak sözleşme kapsamında yapım işiyle birlikte ifası istenen montaj, işletmeye alma, eğitim, bakım- onarım, yedek parça gibi destek hizmetlerine ait teminat ve/veya garanti sürelerinin işlerin özelliğine göre arttırılabileceği veya eksiltilebileceği ifade edilmiştir.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Yapım işlerinde yüklenicilerin ve alt yüklenicilerin sorumluluğu” başlıklı 30’uncu maddesinde; yapım işlerinde yüklenici ve alt yüklenicilerin, yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması, hileli malzeme kullanılması ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan, yapının tamamı için işe başlama tarihinden itibaren kesin kabul tarihine kadar sorumlu olacağı gibi, kesin kabul onay tarihinden itibaren de onbeş yıl süreyle müteselsilen sorumlu olduğu, bu zarar ve ziyanın genel hükümlere göre yüklenici ve alt yüklenicilere ikmal ve tazmin ettirileceği belirtilmiştir.

Anılan Şartname’nin 44’üncü maddesinde; kesin kabul için belirlenen tarihte, yüklenicinin yazılı müracaatı üzerine, kesin kabul komisyonu oluşturularak geçici kabuldeki esas ve usullerle kesin kabul yapılacağı, Yüklenicinin belirlenen tarihte kesin kabul başvurusunda bulunmaması halinde idarece re’sen kesin kabul işlemlerine başlanabileceği ve Kesin kabul işlemleri Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği hükümleri de dikkate alınarak aşağıdaki esaslara göre yürütüleceği ifade edilmiştir. Ayrıca aynı maddede kesin kabul komisyonu tarafından, teminat süresi içerisinde sürekli bakım niteliğindeki işlerin sözleşme uyarınca yapılıp yapılmadığı, işin fen ve sanat kurallarına uygun yapılmamasından kaynaklanabilecek herhangi bir bozukluğun veya geçici kabulden sonra ortaya çıkan bir kusurun olup olmadığının inceleneceği, kesin kabul sırasında kusur ve eksiklik tespit edilmesi halinde tespit edilen kusur ve eksikliklerin kabul yapılmasına engel olup olmama durumunda komisyon üyelerinin nasıl bir yol izlemesi gerektiği ayrıntılı olarak tarif edilmiştir.

Yapılan incelemede; Üniversite tarafından geçici kabul işlemleri geçmiş yıllarda yapılmasına rağmen Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği hükümlerine göre kesin kabul işlemleri gerçekleştirilmemiş olan yapım/onarım işlerinin bulunduğu tespit edilmiştir.

Kesin kabul işlemlerinin zamanında yapılmaması durumunda, zaman içerisinde idarece inşaatta yapılacak değişiklikler, eklemeler ve kullanım sonucu oluşacak hasarlar, yüklenicinin kusurlarının gizlenmesine neden olabileceği gibi yükleniciden kaynaklı kusurların sağlıklı tespit edilememesine ve sağlıklı bir kesin kabul yapılamamasına sebep olabilecektir. Süreye bağlı kesin teminatların süresinin bitmesi sonrasında tespit edilecek kesin kabul eksikliklerinin idarece yüklenicinin nam ve hesabına yaptırılması ve tahsili zorlaşacaktır. Yüklenicinin ölümü, iflası vb. durumlarda kabulde tespit edilecek eksik ve kusurların giderilmesi imkânsız hale gelebilecektir. Sürecin uzamasıyla kabul aşamasında tespit edilecek eksik ve kusurlarda sorumlu kamu görevlilerinin sorumluluğunun tespiti zor olacaktır. Ayrıca yapının idarece kullanılmaya başlanılmasından sonra ortaya çıkan kusur ve eksikliklerin, yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması, hileli malzeme kullanılması ve benzeri nedenlerle mi ortaya çıktığı, yoksa yapının idare tarafından kullanılma ve işletilmesinden mi kaynaklandığının tespiti zorlaşacaktır.

Kamu idaresi cevabında özetle; kesin kabulü yapılmayan işler listesinin cevap ekinde sunulduğu belirtildikten sonra geçmiş yıllarda kabulü yapılmayan 36 adet işin kesin kabul işlemlerinin yapıldığı, listede belirtilen kesin kabul işlemleri henüz yapılmayan altı adet işten birisinin mahkeme aşamasında olması nedeniyle kesin kabulünün yapılamadığı, ikisinin ise halen devam eden işler olduğu, bunların kesin kabul işlemlerinin zamanında yapılacağı ifade edilmiş olup diğer üç işin kesin kabul işleminin hala yapılmamasının nedeni ise açıklanmamıştır.

Sonuç olarak; yapım işi imalatlarının projesine, fen ve sanat kurallarına göre yapılıp yapılmadığının, teminat süresi içerisinde kesin kabule engel olabilecek kusur ve eksikliklerin ortaya çıkıp çıkmadığının tespiti ve müteselsilen sorumluluğun başlangıcının belirlenebilmesi adına geçici kabul işlemleri yapılan yapım/onarım işlerinin kesin kabul işlemlerinin mevzuatında öngörülen tarihte yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.