Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Sosyal Güvenlik Kurumları’nın 2024 yılı Sayıştay denetim raporları, işveren sisteminde bulunan emanetlerin muhasebe kayıtlarına yansıtılmadığını ve icra takibindeki alacaklara mahsup edilmediğini ortaya koymaktadır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ilgili maddesi uyarınca, işveren sisteminde takip edilen emanetlerin muhasebeleştirilmesi ve aktarılması gereken tutarların, Mali Otomasyon Sistemi Projesi (MOSİP) dışında tutulduğu tespit edilmiştir. Bu durum, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun kayıt zamanına dair hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

İşveren sisteminde oluşan emanetlerin, icra takibi başlatılan borçlarla mahsup edilmemesi, mali işlemlerin doğru bir şekilde kaydedilmemesine yol açmaktadır. Emanet tutarlarının icra birimlerinde takip edilen borçları karşılayabilecek durumda olmasına rağmen, bu tutarların mahsup edilmediği ve icra süreçlerinin devam ettiği görülmüştür. Kamu İdaresi, bu sorunların çözümü için gerekli talimatları vermiş ve yeni yazılım projeleri ile işlemlerin hızlandırılacağını belirtmiştir.

Sonuç olarak, işveren sisteminde oluşan emanetlerin muhasebe kayıtlarına alınması ve icra takibindeki alacaklarla mahsup edilmesi gerekmektedir. Bu adımlar, Kurumun mali tablolarının doğruluğunu artıracak ve alacakların daha etkin bir şekilde takip edilmesini sağlayacaktır.

BULGU: İşveren Emanetlerine İlişkin İş ve İşlemlerin Tam Olarak Uygulanmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Sosyal Güvenlik Kurumları

İşveren sisteminde bulunan emanetlerin muhasebe kayıtlarına yansıtılmadığı, sistemde oluşan emanetlerin icra takibindeki alacaklara mahsup edilmediği görülmüştür.

Kurum 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/1-a maddesi kapsamındaki sigortalılara ilişkin prim ve prime bağlı gelirler ile gecikme zamlarını Mali Otomasyon Sistemi Projesi (MOSİP) dışında İşveren Sisteminde takip etmektedir. İşveren sisteminde takip edilen iş yerlerine ait emanetlerin muhasebeleştirilmesi, mahsup edilmesi ve aktarılması konularında tespit edilen hatalı uygulamalara aşağıda yer verilmiştir:

İşveren Sisteminde Bulunan Emanetlerin Muhasebe Kayıtlarına Yansıtılmaması

İşveren sisteminde oluşan tüm emanet tutarlarının MOSİP sistemine aktarılmaması nedeniyle muhasebe kayıtlarına yansımadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kayıt Zamanı” başlıklı 50’nci maddesine göre, bütün mali işlemlerin muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu Muhasebe Yönetmeliği’nin 126’ncı maddesinde ise 333 Emanetler Hesabı’nın, muhasebe birimlerince emanet olarak nakden veya mahsuben tahsil edilen tutarların izlenmesi için kullanılacağı hükme bağlanmıştır.

Hizmet akdiyle çalışanlara ilişkin Kuruma bildirim yapan iş yerlerinin cari ve geçmiş dönem işlemlerinden, yapılandırma işlemlerinden veya icra taksitlendirme ile diğer icra işlemlerinden kaynaklanan 7.073.237.805,61 TL emanet tutarının İşveren Sisteminde takip edildiği, MOSİP sistemine aktarma işlemi yapılmadığı ve bu nedenle muhasebe kayıtlarına yansıtılmadığı tespit edilmiştir. Mali işlem niteliği taşıyan söz konusu emanetlerin muhasebe kayıtlarına alınmaması nedeniyle 333 Emanetler Hesabı’nın Kurum mali tablolarında tam ve doğru bilgi vermediği değerlendirilmektedir.

Kamu İdaresi tarafından, işveren müfredat kartlarının düzeltilmesi ile emanet hesaplarının tasfiye edilmesine yönelik gerekli talimatların yinelendiği, işlemlerin hızlandırılmasının sağlandığı ve tahakkuk esaslı muhasebe anlayışına uygun olarak oluşturulan yeni yazılım projesiyle sorunun çözülebileceği ifade edilmiştir.

Gerekli çalışmaların tamamlanarak, Kurum mali tablolarının gerçeğe uygun bilgi vermesi amacıyla İşveren Sisteminde oluşan emanetlerin muhasebe kayıtlarına alınarak 333 Emanetler Hesabı’na kaydedilmesi gerekmektedir.

İşveren Sisteminde Oluşan Emanetlerin İcra Takibindeki Alacaklara Mahsup Edilmemesi

İş yerlerinin vadesinde ödenmemesi nedeniyle icra takibi başlatılan borçlarıyla İşveren Sisteminde yer alan emanet tutarlarının mahsuplaştırılmadığı ve emanette bekleyen paraları bulunmasına rağmen iş yerleri hakkında icra takip süreçlerine devam edildiği görülmüştür.

Merkez tarafından otomatik icra uygulamasıyla topluca il müdürlüklerinin icra havuzuna aktarılan muaccel borçlar, icra hazırlık birimleri tarafından icra havuzundan çekilerek borçlulara ödeme emri tebliğ edilmekte ve icra servislerince 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile Kurum Genelgelerinde belirlenen hükümlere göre icra takip ve tahsilat süreci devam ettirilmektedir.

Yapılan incelemede işverenlere ait emanet tutarlarının ilgili işverenlerin icra biriminde takip edilen birçok döneme ait prim, işsizlik sigortası, idari para cezası ve diğer borçlarını karşılayabilecek olmasına rağmen mahsuplaştırılmadığı ve icra takip ve tahsilat süreçlerine devam edildiği tespit edilmiştir.

İşverenlerin borçlarına mahsup edilmemiş veya iade edilememiş İşveren Sisteminde oluşan emanet tutarlarının çoğu geçmiş dönemlerden kalmış olup, emanetlere ilişkin mali işlemlerin muhasebeleştirilmemesi nedeniyle mali tabloların yıllardan beri hatalı veri üretmesine neden olunmuştur.

Kamu İdaresi tarafından, İşveren Sisteminde oluşan icra emanetlerinin takibe alınan alacaklara mahsup edilmesine yönelik olarak ilgili birimlere talimat verildiği, işlemlere devam edildiği ve tahakkuk esaslı muhasebe anlayışına uygun olarak oluşturulan yeni yazılım projesiyle sorunun çözülebileceği ifade edilmiştir.

Gerekli çalışmaların tamamlanarak, Kurum alacaklarının daha sağlıklı takibi ve alacakların takibinde kullanılan kaynakların azaltılması amacıyla işveren emanetlerinin öncelikle muaccel hale gelmiş ilgili borçlara mahsup edilerek tasfiye edilmesi gerekmektedir.