Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları, Büyükşehir İlçe Belediyesi’nin ilk madde ve malzeme alımlarının muhasebeleştirilmesiyle ilgili önemli bulgular sunmaktadır. Tüketim amacıyla edinilen katı yakıt, kimyasal maddeler, otomobil ve kamyon lastikleri ile metal ürünler dışında, bu alımların 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmeden doğrudan giderleştirildiği tespit edilmiştir. Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 115. maddesi, bu tür varlıkların ilgili hesapta izlenmesini ve muhasebeleştirilmesini zorunlu kılmaktadır.

Yapılan incelemelerde, 2023 yılında devreden 321.422,89 TL tutarındaki alımların yanı sıra 2024 yılında kaydedilen 104.052,58 TL’lik katı yakıt ve metal ürün alımları dışında, diğer tüm ilk madde ve malzeme alımlarının 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmeden doğrudan 630-Giderler Hesabına kaydedildiği belirlenmiştir. Bu durum, stok kontrolünü imkânsız hale getirmekte ve muhasebe kayıtlarının doğruluğunu etkilemektedir.

Sonuç olarak, 2024 yılı itibarıyla 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı ile 630-Giderler Hesabı arasında tutarsızlıklar söz konusudur. 2023 yılından devreden ve 2024 yılında kaydedilen alımların toplamı 425.475,47 TL olarak hesaplanmakta, ancak bu tutarın tamamı 2025 yılına devredilmektedir. Bu durum, ilgili mevzuat hükümlerine aykırı bir uygulama olarak değerlendirilmektedir.

BULGU: İlk Madde ve Malzeme Alımlarının Doğrudan Giderleştirilmesi

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir İlçe Belediyesi

Tüketilmek üzere satın alınan katı yakıt, kimyevi madde, otomobil-kamyon-otobüs lastikleri ile metal ürünlere ilişkin bedeller dışında, ilk madde ve malzeme alımlarının; 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmeden doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 115’inci maddesine göre, kurumlarca satılmak, üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, artık ve hurda gibi bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tüketilecek veya paraya çevrilecek varlıkların, 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabında izlenmesi ve edinildiklerinde bahsi geçen hesaba borç yazılmak suretiyle muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, Yönetmelik’in 116’ncı maddesinde, tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemelerin bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç yazılacağı belirtilmiştir.

Tüketilmek üzere satın alınan ilk madde ve malzemenin 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabında takip edilmemesi muhasebe kayıtları üzerinde stok kontrolünü olanaksız hale getirmektedir. Bu durumda, satın alınan ilk madde ve malzemenin öncelikle 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmesi; sonrasında tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemeler için bu hesaba alacak, 630.14-İlk Madde ve Malzeme Giderleri Hesabına borç kaydı yapılmalıdır.

Yapılan incelemede; Belediyenin 2023 yılından 150.04.01-Katı Yakıtlar, 150.05- Kimyevi Maddeler, 150.14.01-Otomobil Lastikleri, 150.14.03-Kamyon, Otobüs Lastikleri ayrıntı kodları ile 2024 yılına devreden toplam 321.422,89 TL ile 2024 yılında da sadece 150.04.01-Katı Yakıtlar ve 150.12-Metal Ürünler ayrıntı kodları ile toplam 104.052,58 TL dışında herhangi bir kayıt (ve çıkış) yapılmadığı dolayısıyla 2024 yılında yapılan tüm diğer ilk madde ve malzeme alımlarının 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydı yapılmadan direkt 630-Giderler Hesabına kaydedilerek doğrudan giderleştirildiği,

150-İlk Madde ve Malzeme Hesabının, 2023 yılından devreden 321.422,89 TL ve 2024 yılında hesaba kayıt edilen 104.052,58 TL tutarındaki alımlar neticesinde borç bakiyesi toplamının 425.475,47 TL olduğu; 2023 yılında da olduğu gibi hesaptan yıl içinde hiç çıkış kaydı yapılmadığı için toplam borç bakiyesi tutarının olduğu gibi ilk madde ve malzeme stoğu olarak 2025 yılına devrettiği,

Tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, kurumlarca satılmak, üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, artık ve hurda gibi bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tüketilecek veya paraya çevrilecek varlıkların, ilgili mevzuat hükümlerine göre izlenmesi ve muhasebeleştirilmesi gerekmekte olup, 2023 yıllından devreden toplam 321.422,89 TL ve 2024 yılında satın alınan katı yakıt ile metal ürünlere ilişkin 104.052,58 TL bedel dışında, tüketilmek üzere yıl içinde satın alınan ilk madde ve malzemelerin 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmemesi ile ilgili hesapta kayıtlı varlıklardan yapılan kullanımların da çıkış kayıtlarının yapılmaması neticesinde hesaba giriş kaydı yapılan toplam tutar olan 425.475,47 TL’nin tamamının 2025 yılına devretmiş olması nedeniyle, 2024 yılında 150-İlk Madde ve Malzeme Hesabı ile 630-Giderler Hesabı hatalı bilgiler içermektedir.