Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: İhalelerde ön mali kontrole ilişkin usul ve esaslara uyulmadığı, 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları’nda ortaya konmuştur. Genel bütçeli idareler tarafından gerçekleştirilen mal ve hizmet alımlarının muhasebe birimi tarafından ön mali kontrole tabi tutulmadığı belirlenmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 58’inci maddesi, ön mali kontrolün harcama birimlerinde ve mali hizmetler birimi tarafından gerçekleştirilen işlemlerle ilgili olduğunu vurgulamaktadır. Bu süreç, mali kararların hazırlanması, yüklenme aşaması ve belgelerin düzenlenmesini kapsamaktadır.

İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’ın 10’uncu maddesi, ön mali kontrolün harcama birimleri ve mali hizmetler birimi tarafından yürütüleceğini belirtmektedir. Bu kontroller, mali kararların ve işlemlerin kaynakların etkin, ekonomik ve verimli kullanımı açısından uygunluğunu değerlendirmektedir. Ayrıca, 17’nci maddede, ihale kanunlarına tabi olan veya olmayan harcamaların, belirli tutarları aşması durumunda ön mali kontrole tabi tutulacağı ifade edilmektedir.

Yapılan denetimlerde, idarenin araç kiralama ve organizasyon hizmetleri gibi alımları için muhasebe birimine ön mali kontrol için başvuruda bulunmadığı tespit edilmiştir. Kamu İdaresi, bu bulguyu kabul etmiş ve ön mali kontrol süreçlerine uygun hareket edileceğini belirtmiştir. Hatalı işlemlerin önlenmesi amacıyla mevzuatta belirtilen ön mali kontrol işlemlerinin titizlikle uygulanması gerekmektedir.

BULGU: İhalelerde Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslara Uyulmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Genel Bütçeli İdareler ve Tesisleri

İdare tarafından faaliyet dönemi içerisinde ihale edilen mal ve hizmet alımlarının muhasebe birimi tarafından ön mali kontrole tabi tutulmadığı görülmüştür.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Ön mali kontrol” başlıklı 58’inci maddesinde; ön mali kontrolün harcama birimlerinde işlemlerin gerçekleştirilmesi aşamasında yapılan kontroller ile mali hizmetler birimi tarafından yapılan kontroller olduğu, ön mali kontrol sürecinin mali karar ve işlemlerin hazırlanması, yüklenmeye girişilmesi, iş ve işlemlerin gerçekleştirilmesi ile belgelendirilmesinden oluştuğu, ayrıca kamu idarelerinde ön mali kontrol görevinin, yönetim sorumluluğu çerçevesinde yürütüleceği ifade edilmiştir.

İç Kontrol ve Ön Malî Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar’ın “Ön mali kontrolün kapsamı” başlıklı 10’uncu maddesinde ise ön mali kontrol, bu görevi yapmakla sorumlu olan harcama birimleri ile mali hizmetler birimi tarafından yerine getirilen kontroller şeklinde tanımlanmıştır. Mezkur maddede ön mali kontrolün kapsamı, mali karar ve işlemlerin kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması açısından kontrol edilmesi ile idarenin gelir, gider, varlık ve yükümlülüklerine ilişkin mali karar ve işlemlerinin idare bütçesine, bütçe tertibine, kullanılabilir ödenek tutarına, harcama veya finansman programlarına, merkezi yönetim bütçe kanununa ve diğer mevzuat hükümlerine uygunluğu yönünden kontrol edilmesi olarak belirlenmiştir. Usul ve Esaslar’ın 12’nci maddesinde mali hizmetler biriminin ön mali kontrolüne tabi olan mali karar ve işlemlerin, kontrol edilmek üzere harcama birimleri tarafından mali hizmetler birimine gönderileceği, mali hizmetler birimince yapılacak kontroller üzerine de kontrol edilen işlemler hakkında görüş yazısı düzenlenerek ilgili birimlere verileceği ifade edilmiş; 13’üncü maddesinde ise harcama birimlerinde ve mali hizmetler biriminde yapılan kontroller sonucunda mali karar ve işlemlerin uygun görülmesi durumunda karar veya işleme dayanak olan belgenin üzerine “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşüleceği veya yazılı görüş düzenleneceği belirtilmiştir.

Usul ve Esaslar’ın “Malî Hizmetler Biriminin Ön Malî Kontrolüne Tabi Malî Karar ve İşlemler” başlıklı 4’üncü bölümünün 17’nci maddesinde ise; idarelerin, ihale kanunlarına tâbi olsun veya olmasın, harcamayı gerektirecek taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından tutarı mal ve hizmet alımları için beş milyon Türk Lirasını, yapım işleri için ise on beş milyon Türk Lirasını aşanların ön mali kontrole tâbi tutulacağı hüküm altına alınmıştır.

Yapılan incelemede, İdare tarafından faaliyet dönemi içerisinde ihale edilen araç kiralama, organizasyon hizmeti gibi mal ve hizmet alımlarının muhasebe birimine ön mali kontrol için gönderilmediği tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında bulguya iştirak edilmiş olup, ön mali kontrole tabi işlemlerde bulgu doğrultusunda hareket edileceği ifade edilmiştir.

Hatalı işlemlerin önlenebilmesi için mevzuatta belirtildiği şekilde ön mali kontrol işlemlerinin yapılması gerekmektedir.