Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: İhalelerde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan miktarların doğru belirlenmemesi, 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları’nda önemli bir bulgu olarak öne çıkmaktadır. İl belediyesinin yıl içinde gerçekleştirdiği birim fiyatlı ihalelerde, ihtiyaçlara uygun olmayan miktarların belirlendiği ve hakedişlerdeki gerçekleşmelerin sözleşmedeki miktarların çok üzerinde veya altında olduğu tespit edilmiştir. Kamu İhale Kanunu’na göre, idarelerin ihalelerde şeffaflık, rekabet ve kaynakların verimli kullanımı gibi temel ilkelere uyması gerekmektedir.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için iş kalemlerinin ve miktarlarının doğru tespit edilmesini zorunlu kılmaktadır. Ancak yapılan incelemelerde, bazı kalemlerde %20’den fazla iş artışı veya eksilişi yapıldığı görülmüştür. Örneğin, Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen bir hizmet alımında, belirlenen miktarların mevzuata aykırı şekilde tekrarlandığı belirlenmiştir. Kamu İdaresi, yeni ihalelerde kullanılmayan kalemlerin çıkarıldığını ve iş artışı ile eksilişlerinin %20’yi geçmeyeceği konusunda takip yapıldığını belirtmiştir.

Sonuç olarak, ihalelerde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan miktarların doğru bir şekilde belirlenmesi, hem yaklaşık maliyet hesaplamalarının doğruluğu hem de tekliflerin uygunluğu açısından kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, kaynakların daha verimli kullanılabilmesi için ihale kalemlerine ilişkin miktarların titizlikle tespit edilmesi gerekmektedir.

BULGU: İhalelerde Birim Fiyat Teklif Cetvelinde Yer Alan Miktarların Doğru Belirlenmemesi

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – İl Belediyesi

Belediye’nin yıl içinde yapmış olduğu birim fiyatlı ihalelerde miktarların ihtiyaca yönelik olarak belirlenmediği, hakedişlerde yer alan gerçekleşmelerin sözleşmedeki miktarın çok üzerinde veya aşağısında olduğu görülmüştür.

Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; idarelerin, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde; yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarların tespit edileceği, bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda miktar araştırması da yapılabileceği düzenlenmiştir.

Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanması ve güncellenmesi” başlıklı 9’uncu maddesine göre, birim fiyat üzerinden teklif alınan ihalelerde; her bir iş kaleminin miktarını ve gerçekleştirilmesine ilişkin şartları gösteren bir cetvel hazırlanması ve bu cetvelde her bir iş kaleminin adı, birimi, birim fiyatı ve bu fiyata dahil olan maliyetler ile varsa diğer unsurların gösterilmesi gerekmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal ve hizmet alımlarında iş artışı ve iş eksilişi” başlıklı 26’ncı maddesinde; birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımları için sözleşme bedelinin % 20’sine kadar iş artışı yapılabileceği, iş artışı veya iş eksilişinde temel kuralın her bir kalemde kalem tutarının %20’si oranına kadar iş eksilişi veya iş artışı yapılması olduğu ve alıma konu bazı mal kalemi veya kalemlerinde bu kalemlerin her birinin tutarının %20’sinden çok olmamak üzere iş eksilişi yapılmış olması ve sözleşme tutarının da aşılmaması şartıyla diğer mal kalemi veya kalemlerinde söz konusu kalem tutarının %20’sinden fazla iş artışı yapılabileceği belirtilmiştir.

Yapılan incelemede; Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü’nün yapmış olduğu “Duyuru Tanıtım ile Belediyenin Her Türlü Basılı Görsel Materyalleri Hizmet Alımı İşi” kapsamında bazı kalemlerde söz konusu kalem tutarının %20’sinden fazla iş artışı yapıldığı, bazı kalemlerde ise söz konusu kalem tutarının %20’sinden fazla iş eksilişi yapıldığı görülmüştür.

Örnek olarak seçilen bazı kalemlerin sözleşme/hakediş miktarları şu şekildedir; Billboard (350*200 cm) 2.000/950, Amerikan vinil 900/7.114, kırımlı broşür 15.000/1.000, dijital bayrak baskı 2.050/0, kompozit tabela 250/808 adet. Ancak gerçekleşme miktarları bu şekilde olmasına rağmen bir sonraki yıl için çıkılan ihalede de birim fiyat teklif cetvelinde de aynı miktarların yer aldığı tespit edilmiştir. Bir kalemde %20’den fazla iş artışı yapılabilmesi ancak diğer kalemlerden %20’yi aşmayacak şekilde iş eksilişi yapılmasıyla mümkündür. Birim fiyat teklif cetvelinde yer alan bazı kalemlerin hiç alınmaması ve aynı kalemlere tekrarlanan ihalede yer verilmesi mevzuat hükümlerine açıkça aykırılık teşkil etmektedir.

Kamu İdaresi cevabında, yeni yapılan ihalede kullanımı olmayan kalemlerin çıkartıldığı, ihtiyaç doğrultusunda yapılacak iş artışı ve iş eksilişlerinin %20’yi geçmemesi konusunda takibin sürdürüldüğü ifade edilmiştir.

Sonuç olarak ihalede birim fiyat teklif cetvelinde miktarların doğru belirlenmesi hem yaklaşık maliyet hesabının doğru yapılabilmesi, hem de istekliler tarafından verilecek olan teklif tutarları açısından önem arz etmektedir. Bu bakımdan kaynakların daha verimli kullanılabilmesi için ihalede yer alan kalemlere ilişkin miktarların daha doğru tespit edilmesi gerekmektedir.