Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları, ihale usulleriyle temin edilmesi gereken ihtiyaçların, Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenen parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle karşılandığını ortaya koymuştur. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5. maddesi, idarelerin ihale süreçlerinde şeffaflık, rekabet, eşit muamele, güvenilirlik ve kamu denetimini sağlama yükümlülüğünü vurgulamaktadır. Bu madde, temel ihale usullerinin açık ihale ve belli istekliler arasında ihale olduğunu belirtirken, ihtiyaçların kısımlara bölünerek doğrudan temin edilmesini yasaklamaktadır.

Denetimlerde, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi’nin bazı alımlarının bu şekilde gerçekleştirildiği gözlemlenmiştir. Örneğin, sağlık hizmetleri müdürlüğü ve biyomedikal alanında yapılan malzeme alımları, belirli tarihlerde kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Kamu idaresi, bu alımların acil ihtiyaçlar ve ihale süreçlerinin uzun bekleme süreleri nedeniyle yapıldığını savunsa da, çok sayıda alımın kısımlara bölünerek gerçekleştirilmesi, 4734 sayılı Kanun’un temel ilkeleriyle çelişmektedir.

Sonuç olarak, ihtiyaçların doğrudan temin usulüyle karşılanması, temel ihale usulleri çerçevesinde gerçekleştirilmelidir. Bu durum, kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanımını sağlamak adına büyük önem taşımaktadır.

BULGU: İhale Usulleri ile Temin Edilmesi Gereken İhtiyaçların Kısımlara Bölünmek Suretiyle Doğrudan Temin ile Satın Alınması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Üniversite

Temel ihale usulleri ile karşılanması gereken ihtiyaçlardan bir kısmının, her yıl Kamu İhale Kurumunca belirlenmiş olan parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünmek suretiyle doğrudan temin usulü ile karşılandığı tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5’inci maddesinde idarelerin; ihalelerde saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu ifade edilmiştir. Maddede ayrıca, bu Kanun uyarınca yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel ihale usulleri olduğu ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği belirtilmiştir. Ayrıca Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılacak Alımlara İlişkin Tebliğ’in 14’üncü maddesinin dördüncü fıkrasında, 4734 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinde öngörülen ihale usulleriyle temin edilmesi gereken ihtiyaçların, parasal limitlerin altında kalacak şekilde adet, kısım veya gruplara bölünmek suretiyle temin edilemeyeceği düzenlenmiştir.

4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinde ise ilan yapma, teminat alma, ihale komisyonu kurma ve yeterlik kurallarını arama koşullarına bağlı olmaksızın ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak doğrudan temin usulü ile alım yapılabilecek haller sınırlı olarak sayılmıştır. Maddenin birinci fıkrasının (d) bendine göre ise her yıl Kamu İhale Kurumunca belirlenen parasal limitlerin altında kalan ihtiyaçların doğrudan temin usulü ile alınması mümkün bulunmaktadır. Ancak yukarıda da açıklandığı üzere temel ihale usulleri ile karşılanması gereken ihtiyaçların maddenin birinci fıkrasının (d) bendi için belirlenmiş olan parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünerek doğrudan temin usulü ile karşılanması Kanun’un 5’inci maddesinde sayılan ilkelere uygun düşmemektedir.

Yapılan denetimlerde, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Hastanesi Döner Sermaye İşletmesi tarafından yapılan alımların bazılarının kısımlara bölünerek yapıldığı görülmüştür. Söz konusu alımlardan bir kısmına örnek mahiyetinde aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Tablo 3: Kıısmlara Bölünmek Suretiyle Doğrudan Temin ile Yapılan Örnek Alımlar

Harcama Kodu	İşin Adı	Alımın Gerçekleştiği Tarih	Satın Alma Tutarı (TL)
03.2.6.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.2.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.6.02	Biyomedikal İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	30.01.2024	473.990,00
03.8.1.03	Biyomedikal İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	30.01.2024	473.990,00
03.7.3.02	Biyomedikal İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	30.01.2024	473.990,00
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Deposu İçin 10 Kalem Malzeme Alımı	16.01.2024	400.201,45
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Deposu İçin 10 Kalem Malzeme Alımı	16.01.2024	400.201,45
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 3 Kalem Malzeme Alımı	30.04.2024	545.750,00
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	443.438,28
03.2.6.02	Kbb Alerji Polikliniği Pol. İçin 23 Kalem Malzeme Alımı	7.03.2024	431.290,00
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 4 Kalem Malzeme Alımı	7.06.2024	622.400,00
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Kardiyoloji İçin 2 Kalem Malzeme Alımı	7.03.2024	606.580,50
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Kardiyoloji İçin 8 Kalem Malzeme Alımı	19.04.2024	599.250,00
03.2.6.05	Genel Cerrahi Pol. İçin 2 Kalem Demirbaş Alımı	7.02.2024	453.850,00
03.2.6.01	Genel Cerrahi Pol. İçin 2 Kalem Demirbaş Alımı	7.02.2024	453.850,00

03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	443.438,28
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Noroloji İçin 3 Kalem Malzeme Alımı	15.05.2024	598.980,00
03.7.3.02	Biyomedikal İçin 3 Kalem Malzeme Alımı	23.05.2024	402.999,00
03.2.6.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.2.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Kardiyoloji İçin 8 Kalem Malzeme Alımı	19.04.2024	599.250,00
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 15 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	443.438,28
03.2.6.02	Tıbbi Malzeme Eczanesi İçin 2 Kalem Malzeme Alımı	17.05.2024	431.333,00
03.7.3.02	Biyomedikal İçin 5 Kalem Demirbaş Alımı	22.04.2024	426.908,00
03.7.1.90	Biyomedikal İçin 5 Kalem Demirbaş Alımı	22.04.2024	426.908,00
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Noroloji İçin 3 Kalem Malzeme Alımı	15.05.2024	598.980,00
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Noroloji İçin 1 Kalem Malzeme Alımı	14.03.2024	491.250,00
03.2.6.02	Anjio Laboratuvarı Noroloji İçin 2 Kalem Malzeme Alımı	14.03.2024	591.000,00
03.2.6.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.2.02	Sağlık Hizmetleri Müdürlüğü İçin 6 Kalem Malzeme Alımı	12.03.2024	424.200,00
03.2.6.02	Kadın Hast.Ve D.Üreme Sağ.Mer. Pol. İçin 7 Kalem Malzeme Alımı	29.02.2024	478.198,00
03.2.6.01	Kadın Hast.Ve D.Üreme Sağ.Mer. Pol. İçin 7 Kalem Malzeme Alımı	29.02.2024	478.198,00

Kamu idaresi cevabında, yapılan doğrudan temin alımlarının ihalelerden alınamayan, devlet malzeme ofisi tarafından yapılan ihaleler ile alınamayan ve acil istenen malzemelerden oluştuğu, alınamayan malzemelerin ihale usulü ile alınmasında mevzuatta belirtilen süreler bekleneceği için hastanede verilen sağlık hizmeti aksayacağından, döner sermayenin mali yetersizliğinden dolayı ödeme vadelerinin uzun olması sebebiyle ihalelere teklif alınamamasından dolayı doğrudan temin yolu ile satın alımların yapıldığı ifade edilse de, çok sayıda alımın kısımlara bölünmek suretiyle doğrudan temin yöntemiyle alınması 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde düzenlenen temel ilkelerine uygun düşmemektedir.

Sonuç olarak; ihtiyaçların parasal limitlerin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünmek suretiyle doğrudan temin usulü ile karşılanmaması, temel ihale usulleri ile alımların gerçekleştirilmesi gerekmektedir.