Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Üniversite harcama birimleri, 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları kapsamında, sürekli ve önceden tahmin edilebilen mal alımlarını açık ihale yöntemi yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirmiştir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 5. maddesi, idarelerin ihalelerde saydamlık, rekabet, eşit muamele ve kaynakların verimli kullanımı gibi temel ilkelere uyması gerektiğini belirtmektedir. Ayrıca, bu Kanun’un 22/d maddesi, belirli tutarların altında kalan harcamaların doğrudan temin yoluyla yapılabileceğini ifade etmektedir. Ancak, bu durumun, ihale usullerinin ihlaline yol açabileceği vurgulanmaktadır.

2024 yılı için belirlenen doğrudan temin limitleri, büyükşehir belediyeleri için 622.756 TL, diğer idareler için ise 207.453 TL olarak belirlenmiştir. İlgili tebliğde, bu limitlerin altında kalan ihtiyaçların kısımlara bölünerek temin edilmesinin yasak olduğu belirtilmektedir. Dolayısıyla, doğrudan temin yöntemi, yalnızca Kanun’un temel ilkelerine uygun olduğu sürece kullanılmalıdır. Yapılan incelemelerde, bilgisayar ve kırtasiye malzemeleri gibi alımların doğrudan temin yöntemiyle yapıldığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi, bu bulgulara ilişkin olarak, sürekli ve önceden öngörülebilen mal alımlarının ihale usulüyle gerçekleştirilmesi gerektiğini kabul etmiştir. Ayrıca, yıl sonuna kadar ihtiyaç duyulan temizlik malzemelerinin toplu olarak açık ihale usulü ile alınacağı ifade edilmiştir. Sonuç olarak, doğrudan temin sınırını aşan mal alımlarının, gerekli analiz ve bütçe planlaması yapılarak ihale yoluyla temin edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

BULGU: İhale ile Yapılması Gereken Alımların Parçalara Bölünerek Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Üniversite

Üniversite harcama birimleri tarafından yıl içerisinde süreklilik arz eden ve/veya önceden öngörülebilen nitelikteki mal alımlarının kısımlara bölünerek açık ihale usulü yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde, idarelerin bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde, saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu ve eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin kısımlara bölünemeyeceği; bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu, hüküm altına alınmıştır.

Bununla birlikte, 4734 sayılı Kanun’un doğrudan temini düzenleyen 22/d maddesi uyarınca, 2024 yılı için büyükşehir belediye sınırları dahilindeki idarelerde 622.756,00-TL; diğer idarelerde ise 207.453,00 TL’yi aşmayan harcamalar, ilan yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temin usulü ile gerçekleştirilebilecektir.

Kanun’un doğrudan temin usulüne ilişkin gerekçesinde, ihale mevzuatındaki ilan yapma, yeterlilik şartlarının aranması, çok küçük çaptaki alımlar da dahi sözleşme imzalanması ve Kamu İhale Kurumu payı yatırılması gibi zorunlulukların uygulamada istenilen kolaylığı sağlamadığı, dolayısıyla belirli bir tutara kadar olan alımların bu madde kapsamında temin edilebileceği belirtilmiştir.

11.07.2023 tarih ve 32245 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 01.02.2024 tarihinde yürürlüğe giren Doğrudan Temin Yöntemiyle Yapılacak Alımlara İlişkin Tebliğ’de de, 4734 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinde öngörülen ihale usulleriyle temin edilmesi gereken ihtiyaçların, parasal limitlerin altında kalacak şekilde adet, kısım veya gruplara bölünmek suretiyle temin edilemeyeceği ve piyasada yapılan fiyat araştırması sonucunda bu limitlerin aşılacağının tespit edilmesi halinde, ihtiyacın Kanun’un ilgili hükümlerine göre ihale yoluyla temin edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Buna göre, doğrudan temin usulü, Kanun’un temel ilkelerine aykırı olmamak ve uygulamada verimlilik sağlamak şartıyla kullanılması gereken bir alım yöntemi olup 4734 sayılı Kanun ile öngörülen ihale usulleriyle temin edilmesi gereken ihtiyaçların, parasal limitlerin altında kalacak şekilde adet, kısım veya gruplara bölünmek suretiyle temin edilmesi, mevzuata aykırılık oluşturmaktadır.

Yapılan incelemede, Üniversite harcama birimlerince önceden öngörülebilerek ihale usulü ile alımı yapılabilecek bilgisayar ve bilgisayar donanımı ile kırtasiye malzemesi alımlarının kısımlar halinde doğrudan temin yöntemiyle yapıldığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında özetle bulgu konusu hususlara iştirak edilerek süreklilik arz eden veya önceden öngörülebilen nitelikteki mal alımlarında gerekli analiz ve bütçe planlamasının yapılarak ihtiyaçların ihale ile temin edilmesi veya DMO üzerinden alınmasına dikkat edileceği, ayrıca yıl sonuna kadar ihtiyaç bulunan temizlik malzemesi alımlarının toplu hale getirilerek açık ihale usulü ile yapılacağı ifade edilmiştir.

Bu itibarla, süreklilik arz eden ve/veya önceden öngörülebilen nitelikteki mal alımlarından, yaklaşık maliyeti doğrudan temin sınırını aşan ihtiyaçların analiz edilip bütçe planlaması yapılmak suretiyle ihale ile temin edilmesi; Kanun’un temel ilkeleri olan rekabet, eşit muamele, güvenirlik, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması amaçlarına uygun olarak, alımların parasal limitlerin altında kalmak suretiyle parçalara bölünmemesi gerekmektedir.