İhale Edilmeden ve Süresiz Olarak Verilen Taksi Plakalarının Bulunması (Sayıştay)

BULGU: İhale Edilmeden ve Süresiz Olarak Verilen Taksi Plakalarının Bulunması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – İl Belediyesi

Kamu İdaresi sınırları içerisinde ulaşım sağlamada çalışan ticari taksi plakalarının il trafik komisyon kararlarıyla verildiği ve halihazırda ihale edilmeden ve süresiz olarak kullandırıldığı görülmüştür.

18.10.1983 tarihli ve 18195 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “İl ve ilçe trafik komisyonları” başlıklı 12’nci maddesinde; trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek görev ve yetkisi il ve ilçe trafik komisyonlarına verilmiştir. Mezkûr Kanun’a dayanılarak 03.05.1986 tarihli ve 19096 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulan 86/10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar’ın 5’inci maddesinde; ticari plakaların; muhammen bedeli, müracaat şekli, süresi, ihale zamanı ve diğer hususlar mahalli vasıta ve/veya en az iki gazete ile kamuoyuna duyurularak kapalı teklif usulü ile İl Trafik Komisyonu tarafından verileceği hükmü yer almaktadır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Uygulanmayacak hükümler” başlıklı 84’üncü maddesinde; bu Kanunla, belediyenin sorumlu ve yetkili kılındığı görev ve hizmetlerle sınırlı olarak, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda bu Kanun hükümlerine aykırılık bulunması durumunda bu Kanun hükümlerinin uygulanacağı ifade edilmiştir.

5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinin birinci fıkrasının (p) bendi ile kara, deniz, su ve demiryolu üzerinde işletilen her türlü servis ve toplu taşıma araçları ile taksi sayılarını, bilet ücret ve tarifelerini, zaman ve güzergâhlarını belirlemek; durak yerleri ile karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek; kanunların belediyelere verdiği trafik düzenlemesinin gerektirdiği bütün işleri yürütmek yetki ve imtiyazları belediyelere verilmiştir.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 1’inci maddesinde; belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri aynı hak tesisi ve taşıma işlerinin bu Kanun’a göre yürütüleceği belirtilmiştir.

Anayasa Mahkemesi konuyla ilgili 07.04.2021 tarihli ve 2018/20720 Başvuru Numaralı Kararı’nda özetle; İdarenin uzun yıllardır devam eden ve kişilerde devam edeceği kanısı oluşturan toplu ulaşım imtiyazını hak sahipleri tarafından öngörülemez ve mağduriyete yol açacak şekilde makul bir zaman önce bildirilmeden iptal edilmesinin hukuka uygun olmadığına hükmetmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, 5393 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 13.07.2005 tarihinden itibaren il trafik komisyonunun belediye sınırları içerisindeki toplu taşıma yetkisi kaldırılmış olup bu yetkinin 5393 sayılı Kanun ile birlikte belediyelere verildiği anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, Kamu İdaresi sınırları içerisinde ulaşım sağlamada çalışan 112 adet taksi plakasının (T Plaka) 5393 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 13.07.2005 tarihinden önce il trafik komisyon kararlarıyla verildiği ve halihazırda ihale edilmeden ve süresiz olarak kullandırıldığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, söz konusu taksi plakalarının İl Trafik Komisyonu tarafından verildiği, taksi plakalarına ilişkin yetkinin 13.07.2005 tarihinde 5393 sayılı Belediye Kanunu ile kendilerine geçtiği, bu tarihten sonra Bartın Belediye Başkanlığı olarak ihalesiz şekilde verilen taksi plakaların bulunmadığı, konuya yönelik yasal düzenleme yapılması halinde gerekli değerlendirmelerin yapılacağı ifade edilmişse de ihale edilmeden ve süresiz olarak verilen taksi plakaları kullanılmaya devam edilmektedir.

Kamu İdaresi tarafından, İl trafik komisyonunca verilen taksi plakaları hakkında hak sahipleri tarafından öngörülemeyecek ve mağduriyete yol açmayacak şekilde makul bir zaman önce bildirim yapılarak mevzuat hükümleri doğrultusunda işlem tesis edilmesi gerekmektedir.