| 2021 yılı Sayıştay Denetim Raporları |
|
Belediyenin çöp toplama ve kent temizliği işinde çalıştırılmak üzere araç ve iş makinesi kiralanması hizmet alımı işine ilişkin ihalelerde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun temel ilkelerine uyulmadığı görülmüştür. 4734 sayılı Kanun’un “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.”, 4734 sayılı Kanunun 53’üncü maddesine dayanılarak hazırlanan Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Teknik Şartname” başlıklı 16’ncı maddesinin 12’nci fıkrasında; “İşin teknik ayrıntılarını ve şartlarını gösteren bir teknik şartname hazırlanarak ihale dokümanına dahil edilir. Teknik şartnamelerde belirlenecek teknik kriterlerin, verimliliği ve fonksiyonelliği sağlamaya yönelik olması, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlaması zorunludur.” denilmektedir. 4734 sayılı Kanun ile getirilen ilkelerin her biri kamu kaynaklarının kullanımında idarelerce gerçekleştirilecek ihaleler için olmazsa olmaz öneme haiz olup bu kanun kapsamında yayımlanan ikincil mevzuatlarda da bu ilkelerin sağlanması yönünde zorunluluk hükmeden ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre idarelerin ihalenin başlangıcından itibaren şeffaflık, açıklık, aleniyet terimleriyle de açıklanabilecek olan saydamlık ilkesini esas alıp ihaleyle ilgili her türlü hukuki ve teknik içerikli bilgileri sunması ve sürecin tamamını ihaleye katılacak olan isteklilere eşit muamele göstererek rekabeti engellemeden tamamlaması dolayısıyla güvenirliği sağlaması gerekmektedir. Yapılan incelemede; Belediye tarafından ilk olarak 01.01.2012-31.08.2014 tarihleri arasında 2011/142469 ihale kayıt numarası ile gerçekleştirilen çöp toplama ve kent temizliği işinde çalıştırılmak üzere araç ve iş makinesi kiralanması hizmet alımı işine ilişkin teknik şartnamenin “Genel Hükümler” başlıklı bölümünde; “(…) Yüklenici araçların/personelin görev dağılımının yapılacağı ve araç parkı olarak kullanabileceği bir şantiye alanı kurmak zorundadır. Hizmet İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine uygun olarak kurulacak alanın tüm giderleri yükleniciye aittir.” hükmüne yer verilerek söz konusu temizlik ve çöp toplama ihalelerinde ihaleye giren firmaların ihale uhdelerinde kaldığında araç parkı olarak kullanabilecekleri bir şantiye alanı kurma ve kurulacak alanın tüm giderlerini karşılama zorunluluğu getirilmiştir. Ancak ihale sonrası iş uhdesinde kalan yüklenici ORTEM Temizlik İnş.T Haf. Nak. Müh. Müşavirlik Tur. Mad. Sanayi ve Ticaret. Ltd.Şti firmasına, mülkiyeti belediyeye ait olan “600 Evler Mah. Atatürk Cad. Yeni Sanayi Sitesi 1 no.lu giriş 1316 Sok. No:2/2-Bandırma” adresindeki arsa, şantiye yeri (söz konusu işin teknik şartnamesi gereğince araç parkı) olarak kullanılmak üzere 8 maddelik bir “Tahsis Sözleşmesi” ile 01.11.2014 tarihinden 31.12.2015 tarihine kadar aylık 2.000,00 TL bedel ile tahsis edilmiştir. Yapılan bu tahsis sözleşmesi ile de tahsis bedeli DİE-ÜFE oranında artırılarak günümüze kadar uzatılmıştır. Özel şirkete yapılan söz konusu tahsis işleminin hukuken uygun olmamasının yanında tahsis bedeli de emsal arsa değerleri ile kıyaslandığında oldukça cüzî bir tutar olup yüklenici lehine bir menfaat sağlanması, diğer istekliler açısından ise teknik şartname zorunluğunun bozulması, fırsat eşitsizliği ve saydamlığın olmaması, kamu yararı yönü ile de rekabetin sağlanamaması anlamına gelmektedir. Söz konusu işe ilişkin olarak 2014 yılından 2022 yılana kadar yapılan ihaleler ve en son 2021/739210 ihale kayıt numaralı 27.01.2022 tarihinde gerçekleştirilen ihalede de yukarıda yer verilen teknik şartname ve şantiye kurma zorunluluğu hükmünün aynen korunduğu ve bu ihaleleri de kendisine tahsis yapılan aynı yüklenici firmanın alarak işi üstlendiği, ancak söz konusu dönemlere ait ihale sonuçları incelendiğinde ihaleyi alan firmanın teklifi ile ikinci olan firmanın teklifi arasında araç parkı olarak kullanabilecek şantiye alanı kurma bedelini aşmayacak farklar bulunduğu tespit edilmiştir. Bu itibarla, Belediye tarafından düzenlenen ve uygulanması zorunlu tutulan söz konusu şartname hükmünün yine belediye tarafından yok sayılarak yüklenici lehine uyarlanmak suretiyle menfaat sağlanması, sonraki ihalelerde de aynı hüküm ile ihaleye çıkılması, bu hükmün uygulanmadığını bilen yüklenicinin de istekli olması karşısında diğer isteklilere eşit davranılmaması, rekabetin engellenmesi en önemlisi de güvenirliğin zedelenmesine ve dolayısı ile 4734 sayılı Kanun’a aykırılık teşkil etmektedir. Yukarıda yer alan denetim tespiti sonrasında, İdare tarafından, 2022 yılında çıkılan ihaleye ait teknik şartnamede “Hizmet sözleşmesi imzalandıktan sonra yüklenicinin yazılı talepte bulunması halinde bedeli karşılığında Belediyeye ait bir alanın yüklenicinin kullanımına bırakabileceği” şeklinde güncellendiği bildirilmiştir. Netice olarak, düzenlenen teknik şartnamelerde kamu ihaleleri temel ilkelerine uyulması; yapılacak ihalelerde objektiflik, aleniyet ve rekabet ilkelerinin sağlanması ve mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi bakımından önem arz etmektedir. |
