Geçici su aboneliği tesis edilmesi talebi üzerine idarenin uyguladığı kriterlerin hukuka uygunluğu (KDK)

T.C. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU

(OMBUDSMANLIK)

SAYI : 2025/1870-S.25.2887

BAŞVURU NO : 2024/10855

KARAR TARİHİ : 19.02.2025

TAVSİYE KARARI

BAŞVURUYA KONU İDARE : KONYA SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ

BAŞVURUNUN KONUSU : Geçici su aboneliği tesis edilmesi talebi hakkındadır.

BAŞVURU TARİHİ : 31.08.2024

I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ

1. Başvuran tarafından tarihinde Kurumumuza sunulan dilekçede özetle; idarenin Gönderme

Kararı üzerine 28.08.2024 tarihinde cevap verdiği, parselin hisseli parsel olmaması ve yapıya ait altyapı hizmetlerinden bir veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesi istenerek olumsuz cevap verildiği, ancak yasada hisseli parsel ya da müstakil parsel ayrımı bulunmadığı, hisseli parseldeki meskene aboneliğin yapılmayacağı şeklinde bir ifadenin geçmediği, aktif olarak faturasını sunduğu elektrik mesken aboneliğinin bulunduğu, emlak beyannamesi ve adres kaydının mevcut olduğu, parselin içerisinde

KOSKİ’nin su altyapısı ve su vanasının kurulu olduğu, emlak vergisinin ise aynı imarlı parseller gibi alınmakta olduğu, bunun nedeninin ise belediye hizmetlerinden faydalanmak olduğu belirtildiği halde su aboneliğinin yapılmadığı, geçici mesken su aboneliğinin kanunun öngördüğü şartların taşınması nedeniyle verilmesi gerektiği hususları altında iddia ve şikayette bulunularak geçici mesken su aboneliği tesis edilmesi talebinde bulunulmaktadır.

II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

2. Başvurunun incelenmesi kapsamında Kurumumuzca inceleme ve araştırma gerçekleştirilmiş olup

30.09.2024 tarih ve sayılı yazımız ile Konya Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünden

bilgi ve belge talep edilmiştir. Konya Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Abone İşleri Dairesi

Başkanlığından alınan 14.11.2024 tarih ve sayılı cevabi yazıda özetle;

2.1. Taşınmaza ilişkin, 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesi kapsamında Genel Müdürlüğe beyan edilen elektrik sözleşmesinin kanunda belirtilen 31.12.2021 tarihi öncesine ait olmadığının tespit edildiği, bu hususta kanunda belirtilen şekliyle değerlendirme yapılması gerektiği, taşınmaz önünde KOSKİ su altyapısı ve su vanasının mevcut olmasının su verilmesi için herhangi bir hak teşkil etmeyeceği, mevcut kanun ve yönetmeliklerde belirtilen şartlar kapsamında, idareye beyan edilen herhangi bir uyumlu belge bulunmadığından söz konusu talebin karşılanmasının mümkün olmadığı,

2.2. 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesinde bu tip başvurular ile ilgili olarak yapının

31.12.2021 tarihinden önce bulunup bulunmadığının tespiti değil, kanunda belirtilen 31.12.2021 tarihinden

önce yapıya elektrik, su, telefon, kanalizasyon, yol vb. alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesi ve bu belgeler ile idareye başvuru yapılması kaydı ile işlem başlatılacağı, söz konusu yapının hangi tarihte yapıldığının tespitinin ilçe belediyesinin ilgili birimlerinin sorumluluğunda olduğu,

2.3. Başvuranın sunduğu belgeler içerisinde yapının 31.12.2021 tarihi öncesinde bir altyapı hizmeti aldığına dair bir belge sunulmadığı tespit edildiğinden herhangi bir tespit yapılmasını gerek duyulmadığı, başvuruya konu ada parsel önünde su altyapısının bulunduğu ve söz konusu taşınmaz önünde su abone hattı vanasının mevcut olduğu, 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesinde taşınmazın hisseli olması veya olmaması durumu zikredilmemiş olup Genel Müdürlüğün genel uygulaması üzerine işlem yapıldığı şeklinde açıklamalara yer verilmiştir.

III. İLGİLİ MEVZUAT

3. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının; “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesi; “…Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye

Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler…” 4. 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesi; “(Ek : 9/7/2008-5784/25 md.) 1/7/2022 tarihine kadar yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olup, kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılara; yol, elektrik, su, telefon, kanalizasyon, doğal gaz gibi alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesi halinde, ilgili yönetmelikler doğrultusunda fenni gereklerin yerine getirilmiş olması ve bu maddenin yayımı tarihinden itibaren başvurulması üzerine, kullanma izni alınıncaya kadar ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su ve/veya elektrik bağlanabilir. Bu kapsamda, ilgili belediyeden dağıtım şirketlerine elektriğin kesilmesi talebinin söz konusu olması halinde aboneliği iptal edileceğinden, su ve/veya elektrik bağlanması herhangi bir kazanılmış hak teşkil etmez. Ancak, yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olma şartı 31/12/2021 tarihinden önce yapılmış olan yapılarla ilgili olarak uygulanmaz…”

IV. KAMU DENETÇİSİ FATMA BENLİ YALÇIN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ

5. Başvuranın iddia ve talepleri, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.

V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE

A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme

6. Başvuran, “I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ” başlığı altında detaylarına yer verilen başvurusunda özetle; Konya ili Meram ilçesi Karahüyük Mah. ada parselde bulunan 1102/28151 hissesine malik olduğu tarla vasıflı taşınmazına 3194 sayılı İmar Kanunun Geçici 11’inci maddesi kapsamında geçici su aboneliği verilmesi talebinde bulunmuştur.

7. Başvuru dosyasındaki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; 7.1. Başvuruya konu geçici su aboneliği talep edilen ve Konya ili Meram ilçesi Karahüyük Mahallesi ada parselde bulunan taşınmazın adresinin Karahüyük Mahallesi Kayahan Sokak No: şeklinde tespit edildiği, 7.2. Taşınmazın inşaat bitim tarihi olarak Meram Belediye Başkanlığına sunulan emlak vergisi bildiriminde

05.04.2021 tarihinin beyan edildiği, başvuru konusu adrese ait ve başvuran adına kayıtlı tesisat

numaralı elektrik aboneliğinin bulunduğu, başvuruya konu ada parsel önünde su altyapısının bulunduğu ve su abone hattı vanasının mevcut olduğu, 7.3. Bahse konu yapıya 31.12.2021 tarihinden önce alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmemesi ve yapının bulunduğu parselin hisseli parsel olması gerekçeleri ile geçici su aboneliği tesis edilmediği anlaşılmıştır.

8. Başvurunun incelenmesi kapsamında öncelikle 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’nci maddesinde düzenlenen 31.12.2021 tarihinin yapının tamamlanma tarihi olarak mı yoksa hizmetin götürülme tarihi olarak mı dikkate alınması gerektiği incelenecek, akabinde parselin hisseli olmasının geçici su aboneliği tesis edilmesine engel oluşturup oluşturmadığı değerlendirilecektir.

9. 3194 sayılı İmar Kanunun Geçici 11’inci maddesinde 1.7.2022 tarihine kadar yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olup, kullanma izni verilmeyen ve alınmayan yapılara; yol, elektrik, su, telefon, kanalizasyon, doğal gaz gibi alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesi halinde, ilgili yönetmelikler doğrultusunda fenni gereklerin yerine getirilmiş olması ve bu maddenin yayımı tarihinden itibaren başvurulması üzerine, kullanma izni alınıncaya kadar ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su ve/veya elektrik bağlanabileceği, su ve/veya elektrik bağlanmasının herhangi bir kazanılmış hak teşkil etmeyeceği hüküm altına alınmış; yapı (inşaat) ruhsatı alınmış ve buna göre yapılmış olma şartının 31.12.2021 tarihinden önce yapılmış olan yapılarla ilgili olarak uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Söz konusu düzenleme ile yapı kullanma izni alınamamış yapılara, yasada öngörülen tarihten önce tamamlanmış olması, fenni gereklerin yerine getirilmesi ve bazı altyapı hizmetlerinin götürüldüğünün belgelenmesi halinde kazanılmış hak teşkil etmemek üzere geçici olarak su ve elektrik bağlantısı yapılmasına imkan tanınmıştır. 31.12.2021 tarihinden önce yapılmış olan yapılar için ise inşaat ruhsatı alma ve buna göre yapılmış olma şartının aranmaması öngörülmüştür.

10. Yasal düzenlemede geçen gerek 1.7.2022 tarihi gerekse de 31.12.2021 tarihi yapının yapılma tarihi ile ilgilidir. Yasal düzenlemede yol, elektrik, su, telefon, kanalizasyon, doğal gaz gibi alt yapı hizmetlerinden birinin veya birkaçının götürüldüğünün belgelenmesine yönelik işlemlerde herhangi bir tarih şartı bulunmamaktadır. Bu sebeple, 31.12.2021 tarihinden önce yapıldığı beyan edilen ve idarece de aksi yönde bir tespit bulunmayan 3194 sayılı Kanunun Geçici 11’inci maddesi kapsamındaki geçici su aboneliği taleplerinde altyapı hizmetleri bakımından herhangi bir tarih şartına bakılmaksızın hizmetlerden birinin veya birkaçının sunulma durumuna göre takdir yetkisi çerçevesinde değerlendirme yapılması gerekmektedir.

11. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun Geçici 11’inci maddesine göre başvuru konusu taşınmaza ilgili yönetmelikler doğrultusunda fenni gereklerin yerine getirilmiş olması ve bu maddenin yayımı tarihinden itibaren başvurulması üzerine, kullanma izni alınıncaya kadar ilgili mevzuatta tanımlanan ait olduğu abone grubu dikkate alınarak geçici olarak su bağlantısı yapılması mümkündür. Ancak ilgi yasal düzenlemede, gerekli şartları sağlayan taşınmazlara geçici olarak su bağlantısı yapılması ve abonelik verilmesi işlemleri idare için bir zorunluluk teşkil etmeyip, bahse konu işlemlerin yerine getirilmesinde idarenin takdir yetkisi bulunmaktadır.

12. Somut olayda, başvuran inşaatın 31.12.2021 tarihinden önce 05.04.2021 tarihi itibariyle tamamlandığına ilişkin emlak vergisi beyanı sunmuş olup, idare tarafından aksi yönde bir tespite yer verilmediğinden bu beyana itibar etmek gerekmiştir. Taşınmazda tesisat numaralı elektrik aboneliği bulunması ve parsel önünde su altyapısı ve su abone hattı vanasının mevcut olması altyapı hizmetlerinin götürüldüğünü, dolayısıyla başvuru konusu taşınmaz bakımından yasal olarak öngörülen şartların mevcut olduğunu göstermektedir. Su abone hattı vanasının mevcut olması durumu dikkate alındığında su aboneliği tesis edilmesinde, idarenin mali kaynak kullanmasını gerektiren ilave bir altyapı yatırımı yapılması gibi bir ihtimalin de söz konusu olmadığı görülmektedir.

13. Başvuru konusu uyuşmazlık ile benzer nitelikteki Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.07.2013 tarih ve E.2013/70 K.2013/1060 sayılı kararında; “… dairenin elektrik ve doğalgaz abonelikleri bulunduğu, aynı binadaki diğer dairelerin geçici su aboneliklerinin yapıldığı ve dava dışı üçüncü kişilerce açılan ve aynı binada geçici su aboneliği yapılmasına ilişkin kararların kesinleştiği, yapı denetim kuruluşu yazısının anılan dosyalarda iskan raporu olarak kabul edildiği, ayrıca binadaki hukuksal durumu aynı olan değişik dairelere farklı nedenlerle abonelik tesisi yapılmaması da gözetilmek suretiyle, 3194 sayılı İmar Kanununa eklenen Geçici 11’inci madde ve ASKİ Tarifeler Yönetmeliğinin 30/d ve 6/h maddeleri uyarınca yapılacak değerlendirme sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile davanın reddine karar verilmesi isabetsizdir.” gerekçesine yer verilmek suretiyle 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesi kapsamında kamu hizmetlerinin sunulması durumunun dikkate alınması ve benzer hukuki durumlarda da yasal düzenlemeye göre uygulama yapılması hususuna vurgu yapılmıştır. (Benzer nitelikteki diğer karar için bakınız: Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 16.02.2016 tarih ve E.2015/2890 K.2016/1904 sayılı kararı)

14. İdarenin geçici su aboneliği tesis etmemesine ilişkin diğer gerekçesi ise taşınmazın hisseli olmasıdır.

Bu işleme gerekçe olarak KOSKİ Genel Müdürlüğünün 09.10.2023 tarih ve tutanak numaralı toplantı tutanağı gösterilmiştir. Bahse konu tutanakta; varis yolu ile intikal eden hisseli parsellerde parsel içinde su alma şartlarını taşıyan bir yapı var ise diğer hisse sahiplerinden noter onaylı muvafakatname getirilmesi şartı ile abonelik geçişi yapılacağı belirtilmektedir. Tutanakta ayrıca kafa parsel şeklinde oluşturulmuş, su şebekesi parsel içerisinde kısmi olarak döşenmiş olan yerlerde, şebekesi eksik kalan yerler için işlemlerin tamamlanacağı ve abone geçişlerinin yapılacağı ifade edilmiştir. Bunun yanında kafa parseller için yapılacak müracaatlar kapsamında 01.01.2023 tarihinden itibaren önünden şebeke hattı geçsin veya geçmesin hiçbir suretle müracaat alınmayacağı hususuna yer verilmiştir.

15. İdare tarafından Kurumumuza verilen cevaplarda, sadece parselin hisseli olması gerekçesine yer verilmiş, yukarıda yer verilen hususların hangisinin aboneliğe engel oluşturduğuna ilişkin bir açıklamada bulunulmamıştır. Kaldı ki bu tutanakta yer alan bazı paragraflar abonelik tesis edilmesine imkan tanımaktadır. Ayrıca 3194 sayılı Kanunun Geçici 11’inci maddesinde parselin hisseli olması geçici su aboneliği tesis edilmesine engel teşkil etmemektedir.

16. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde başvurunun değerlendirilmesi neticesinde; başvuruya konu taşınmazın 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’nci maddesi kapsamında 31.12.2021 tarihinden önce yapılmış olma ve altyapı hizmetlerinden bir veya birkaçının götürülmesi şartlarını taşıdığı anlaşılmış olup taşınmazın yasal şartları taşımadığı ve hisseli olduğu gerekçeleriyle geçici su aboneliği tesis edilmemesi işleminin mevzuat düzenlemelerine aykırı olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme

17. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu

Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; başvuru kapsamında ilgili idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde

Kurumumuza gönderildiği, ancak başvuru konusu ile ilgili yürütülen işlemlerde “kanunlara uygunluk” ve

“karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi” ilkesine uygun davranılmadığı anlaşılmış olup, idarenin bu ilkelere uyması beklenmektedir.

VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA

18. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye başlayacaktır. Buna göre; ilgili idarenin eylem ve işlemlerine karşı (varsa) dava açma süresinden arta kalan sürede yetkili ve görevli mahkemelerde yargı yolu açıktır.

VII. KARAR

İlgili mevzuat hükümleri, yukarıda yer verilen açıklamalar ve dosya kapsamına göre BAŞVURUNUN

KABULÜNE;

Konya ili Meram ilçesi Karahüyük Mah. ada parselde bulunan Kayahan Sokak No:

adresindeki yapıya 3194 sayılı İmar Kanununun Geçici 11’inci maddesi kapsamında geçici su aboneliği tesis edilmesi hususunda KONYA SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE

TAVSİYEDE BULUNULMASINA,

6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20’nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, idare

tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna, Kararın BAŞVURANA ve KONYA SU VE KANALİZASYON İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine, Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi.

Mehmet AKARCA

Kamu Başdenetçisi