Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Envanter defterinin mevzuata uygun şekilde tutulmadığı tespit edilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre, her tacirin ticari işletmesinin açılışında ve her hesap döneminin sonunda taşınmazlar, alacaklar, borçlar, nakit parası ve diğer varlıkları eksiksiz bir şekilde gösteren bir envanter oluşturması gerekmektedir. Ancak yapılan incelemelerde, belediye şirketinin envanter defterinde bu bilgilerin yeterince ayrıntılı bir şekilde yer almadığı gözlemlenmiştir.

Kanunun 64. maddesi, ticari defterlerin işletmenin finansal durumu hakkında bilgi verecek şekilde tutulmasını zorunlu kılmakta; bu sayede işletme faaliyetlerinin gelişimi izlenebilmektedir. Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu da benzer düzenlemeler içermekte ve envanter defterinin nasıl tutulacağına dair açıklamalar sunmaktadır. Bu bağlamda, envanter defterinin ciltli, sayfalarının numaralı olması ve düzenli bir şekilde kaydedilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Sonuç olarak, belediye şirketinin envanter defterinin, ilgili mevzuat hükümleri doğrultusunda düzenlenmesi ve gerekli bilgilerin eksiksiz bir biçimde kaydedilmesi gerekmektedir. Bu durum, şirketin mali durumunu ve ticari ilişkilerini daha şeffaf bir şekilde ortaya koyacaktır.

BULGU: Envanter Defterinin Mevzuatta Belirtilen Şekilde Tutulmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Belediye Şirketi

Şirketin tarafından 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na göre tutulması zorunlu defterlerden birisi olan envanter defterinin tutulduğu fakat defter içeriğinde işletmenin taşınmazları, alacakları, stokları, borçları, nakit parası, maddi ve maddi olmayan duran varlıklarına ilişkin ayrıntılı bilgilere yer verilmediği görülmüştür.

6102 sayılı Kanun’un “Envanter” başlıklı 66’ncı maddesinde her tacirin ticari işletmesinin açılışında, taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarını ve diğer varlıklarını eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini teker teker belirten bir envanter çıkaracağı ve açılıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda da böyle bir envanter düzenleyeceği hüküm altına alınmıştır.

Anılan Kanun’un “Defter tutma yükümlülüğü” başlıklı 64’üncü maddesinde ise her tacirin, ticari defterlerini işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutmak ve bu amaçla defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin iktisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini açıkça görülebilir bir şekilde ortaya koymak zorunda olduğu; böylece işletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesinin bu defterlerden izlenebileceği belirtilmiştir.

Ancak bu Kanun’un defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, saklama ve ibraz hükümlerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu ile diğer vergi kanunlarının aynı hususları düzenleyen hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmeyeceği de hüküm altına alınmıştır.

Bu bağlamda, 213 sayılı Kanun’un 182’nci maddesi bilanço esasında tutulacak defterleri yevmiye defteri, defteri kebir ve envanter defteri olarak saymış ve 185’inci maddesinde ise envanter defterinin nasıl tutulması gerektiğine ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Buna göre; envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançoların kaydedileceği ve envanter defterinin ciltli ve sayfalarının müteselsil sıra numaralı olacağı açıkça belirtilmiştir.

213 sayılı Kanunu’nun 186’ncı maddesi, bilanço günündeki işletmeye dahil mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etme işlemini envanter çıkarmak olarak tanımlamıştır.

Yine aynı Kanun’un 188’inci maddesine göre ise envanter esas itibarıyla defter üzerine çıkarılmakla birlikte, işlerinde geniş ölçüde ve çeşitli mal kullanan büyük müesseselerin envanterlerini listeler halinde tanzim edebileceğine imkan getirilmiş ve bu durumda envanter listelerinin sayfa üzerinden numaralanarak sıralanması; envanterin tanzim tarihine göre tarihlenmesi; envanteri çıkaran memur ile işletme sahibi veya vekili tarafından imzalanması ve envanter defteri gibi saklanması şartı getirilmiş ve bu esaslar doğrultusunda envanter listeleri düzenleyenlerin liste içeriklerini envanter defterine icmalen kaydetmeleri zorunlu tutulmuştur.

Yapılan incelemede bilanço esasına tabi olan Şirketin yevmiye defteri, defteri kebirden başka envanter defteri de düzenlediği ve kanuni süreler içerisinde notere onaylattığı tespit edilmiş olmakla birlikte, bahsi geçen defterde işletmenin taşınmazlarına, alacaklarına, borçlarına, nakit parasına, maddi ve maddi olmayan duran varlıklarına detaylı olarak yer verilmediği görülmüştür.

Sonuç olarak, envanter defterinin yukarıda belirtilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde tutulması gerekmektedir.