Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay denetim raporlarına göre, Büyükşehir Belediyesi’nde doğrudan hizmet alımı yoluyla istihdam edilen işçiler için kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmadığı tespit edilmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 112. maddesi ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62. maddesi uyarınca, alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının kamu kurumları tarafından ödenmesi gerekmektedir. Ancak, yapılan incelemelerde, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) öncesinde ve sonrasında bu yükümlülüğün yerine getirilmediği ortaya çıkmıştır.

696 sayılı KHK ile belediyelerin, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarını doğrudan hizmet alımı yöntemiyle kendi şirketlerinden gerçekleştirmesi öngörülmüştür. Bu durum, kıdem tazminatı hesaplamalarının da 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde değerlendirilmesini gerektirmektedir. Ancak, denetim bulguları, bu işçiler için kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmadığını göstermektedir.

Sonuç olarak, ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılmaması, belediyenin mali tablolarında eksikliklere yol açmaktadır. İdare, doğrudan hizmet alımı kapsamında çalışan işçilerin kıdem tazminatı karşılıklarının ayrılması için gerekli çalışmaları sürdürdüğünü belirtmiştir.

BULGU: Doğrudan Hizmet Alımı Kapsamında Çalıştırılan İşçiler İçin Kıdem Tazminatı Karşılıklarının Ayrılmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir Belediyesi

İdarede 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca belediye şirketlerinden doğrudan hizmet alımı yöntemiyle temin edilerek istihdam edilen işçiler için kıdem tazminatı karşılığının ayrılmadığı görülmüştür.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların kıdem tazminatı” başlıklı 112’nci maddesinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan alımlar kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından ödenmesi hükme bağlanmış; bu madde kapsamında alt işverenler yanında çalışan işçilerin bu işyerlerinde geçen hizmet süresinin hesabının, alt işverenden ve alt işveren işçisinden istenecek belgeler ve ödeme süreci ile ilgili diğer usul ve esasların Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle belirleneceği, hüküm altına alınmıştır.

Bahsi geçen madde çerçevesinde hazırlanan Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Kapsamında İstihdam Edilen İşçilerin Kıdem Tazminatlarının Ödenmesi Hakkında Yönetmelik’teki düzenlemelere göre; idarelerin bünyesinde 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi birinci fıkrasının (e) bendine göre çalışan personelin sayısının, çalıştıkları sürelerin, aldıkları ücretlerin, kıdem tazminatına dâhil olan ve olmayan unsurlar da dikkate alınmak suretiyle hesaplanması, 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında kıdem tazminatı karşılığı olarak gösterilmesi ve bu karşılıklardan faaliyet dönemi içinde ödeneceği öngörülen tutarların uzun vadeli bu hesaptan çıkışının yapılarak 372-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabına aktarılması gerekmektedir.

Diğer yandan, 696 sayılı KHK’de belediyelerin, 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi birinci fıkrasının (e) bendine göre personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesi yapamayacağı, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetleri doğrudan hizmet alımı suretiyle şirketlerine gördüreceği, daha önce bu kapsamda çalışan işçilerin de belediye şirketlerine geçişinin yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesi 696 sayılı KHK ile değiştirilerek, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları sonlandırılmıştır. Ancak, 375 sayılı KHK ile belediyeler için personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerin, belediyelerin doğrudan hizmet alımı yöntemiyle kendi şirketlerinden yapmaları düzenlenmiştir. Böylece, belediyelerin kendi şirketlerinden yapmış olduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarını, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 112’nci maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekecektir. Nitekim, bu kapsamda çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatları da İdare tarafından ödenmektedir.

Yapılan incelemede, 696 sayılı KHK öncesinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan hizmet alımları kapsamında alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının hesaplanmadığı, bu haliyle 696 sayılı KHK kapsamında şirketlere geçişi sağlanan işçiler açısından da benzer uygulamanın devam ettiği, dolayısıyla bu işçiler için de kıdem tazminatı karşılığı ayrılmadığı tespit edilmiştir.

Bu çerçevede, gerek muhasebenin temel kavramlarından olan ihtiyatlılık ve dönemsellik ilkesi gerekse de mali tabloların İdarenin mali durumunu tam ve doğru olarak yansıtabilmesi açısından kıdem tazminatı karşılık işlemlerinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından özetle; doğrudan hizmet alımı kapsamında çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatı karşılıklılarının ayrılması için çalışmaların devam ettiği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, 696 sayılı KHK uyarınca belediye şirketlerinden doğrudan hizmet alımı yöntemiyle temin edilerek istihdam edilen işçiler için kıdem tazminatı karşılıklarının mevzuatında belirtilen şekilde ayrılıp muhasebeleştirilmemesi, 372/472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabının olması gerektiğinden daha az görünmesine neden olmuştur.