Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: 2024 yılı Sayıştay denetim raporları, çevre temizlik vergisi uygulamalarında kamu idaresi tarafından yapılan hataları ortaya koymaktadır. İncelemeler, bina grup ve derecelerinin yanlış belirlendiğini göstermektedir. 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, binaların hangi dereceye gireceği, sosyal ve ekonomik farklılıklar ile büyüklükler dikkate alınarak belediye meclisi tarafından belirlenmelidir. Ancak, yapılan denetimlerde, bina gruplarının belirlenmesinde ve vergilendirme kriterlerinde tutarsızlıklar tespit edilmiştir.

Özellikle, personel sayısına göre vergilendirme yapılması gereken durumlarda, 5’inci derecenin dışındaki derecelerden mükellefiyet tesis edildiği görülmüştür. Ayrıca, m2 üzerinden yapılan vergilendirmelerde de, iş yeri ruhsatlarındaki alan büyüklükleri dikkate alınmadan mükelleflerin farklı derecelerden vergilendirildiği belirlenmiştir. Bu durum, çevre temizlik vergisi mükellefiyet kayıtlarının güvenilirliğini sorgulatmaktadır.

Kamu idaresi, çevre temizlik vergisi tahakkuklarının eksik yapıldığını ve bu nedenle gelir kaybı yaşandığını da kabul etmiştir. 2024 yılı için belirlenen vergi tutarlarının eksiksiz tahakkuk ettirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Bu bağlamda, kamu idaresinin, bina grup ve derecelerinin doğru bir şekilde belirlenmesi ve tahsilat süreçlerinin iyileştirilmesi için gerekli adımları atması önem arz etmektedir.

BULGU: Çevre Temizlik Vergisine İlişkin Hatalar Yapılması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir İlçe Belediyesi

Kamu idaresi tarafından çevre temizlik vergisine esas olan işlemlerde hatalar yapıldığı görülmüştür.

Bina Grup ve Derecelerinin Hatalı Belirlenmesi

Kamu idaresine ait çevre temizlik vergisi mükellef listesi üzerinden yapılan incelemelerde bina grup ve derecelerinin hatalı belirlendiği görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun mükerrer 44’üncü maddesinde çevre temizlik vergisine ilişkin tarifeye yer verildikten sonra binaların hangi dereceye gireceğini tespit etmeye, bulundukları mahallin sosyal ve ekonomik farklılıkları ile büyüklüklerini dikkate almak suretiyle belediye meclisinin yetkili olduğu belirtilmiştir.

2005/9817 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında ise çevre temizlik vergisi tarifesinde yer alan bina grupları tespit edilmiştir. Söz konusu Karar’ın ekinde yer alan listede çevre temizlik vergisine esas bina grupları ve kriterleri aşağıda yer alan tabloda olduğu gibi belirlemiştir.

Tablo 12: Çevre Temizlik Vergisi Tarifesinde Yer Alan Bina Dereceleri ve Kriterleri

BİNA	1-Öğrenci	2-Yatak		b)Daimi	4-Koltuk	5-Personel
GRUPLARI	sayısı: (Okul,	kapasitesi:	Kullanım	surette	sayısı:	sayısı: (1, 2,
	yurt, kreş,	(Konaklama	alanı (m2):	faaliyet	(Sinema,	3 ve 4 üncü
	dershane,	tesisleri ile	a) Her türlü	gösteren	tiyatro,	sıradakiler
	kurs, eğitim	hastaneler ve	yeme, içme	lunapark,	opera, bale	hariç, ticari,
	merkez,	diğer yataklı	ve eğlence	panayır, fuar,	vb. biletle	sınai, zirai ve
	anaokulu, yuva vb. eğitim ve öğretim faaliyeti yapılan binalar.)	sağlık tesislerine ait binalar.)	yerler	stadyum, hipodrom, spor salonu gibi yerler ile eşya depolamaya mahsus olan yerler.	girilen koltuklu eğlence yerleri.	mesleki faaliyetler için kullanılan binalar ile bunlar dışında kalan faaliyetlere mahsus binalar.)
I.GRUP	750’den fazla	500’den fazla	1000’den fazla	5000’den fazla	2000’den fazla	300’den fazla
II.GRUP	750-500	500-300	1000-500	5000-4000	2000-1500	300-200
III.GRUP	499-250	299-150	499-250	3999-3000	1499-1000	199-100
IV.GRUP	249-100	149-50	249-100	2999-2000	999-500	99-50
V.GRUP	99-50	49-20	99-50	1999-1000	499-250	49-10
VI.GRUP	49-20	20’den az	50’den az	999-500	249-100	9-4
VH.GRUP	20’den az	–	–	500’den az	100’den az	3 ve daha az, konutlar

Yukarıdaki tabloya göre; koltuk sayısına göre vergilendirme yapıldığında 4’üncü derece, kullanım alanına göre vergilendirme yapıldığında 3’üncü derece, personel sayısına göre vergilendirme yapıldığında ise 5’inci dereceye göre bina grupları tespit edilmelidir. Örneğin yeme içme hizmeti sunan ve kullanım alanı 150 m2 olan bir iş yeri 3’üncü derecenin 4’üncü grubundan vergilendirilmesi gerekmekte olup farklı dereceden vergilendirilmesi mümkün değildir.

Yapılan incelemede, çevre temizlik vergisine ilişkin bina grup ve derecelerinin belirlenmesinde hatalar yapıldığı tespit edilmiştir. Örneğin vergilendirme kriteri olarak personel sayısı esas alındığı halde 5’inci derecenin haricindeki derecelerden de mükellefiyet tesis edildiği ve bu hatanın diğer kriterlerde de yaygın olduğu tespit edilmiştir. Yine başka bir örnek olarak m2 üzerinden vergilendirilen üçüncü gruba ilişkin yapılan incelemede, iş yeri ruhsat listesindeki alan büyüklüğü dikkate alınmaksızın mükelleflerin en alt gruptan veya farklı derecelerden vergilendirildiği tespit edilmiştir. Bu durum ise idarenin çevre temizlik vergisi mükellefiyet kayıtlarının sağlıklı olmadığını göstermektedir.

Kamu idaresi tarafından çevre temizlik vergisi mükellefiyet kayıtları üzerinde kapsamlı bir çalışma yapılarak hataların mevzuat hükümleri doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir.

Tahakkukların Eksik Yapılması

Kamu idaresine ait çevre temizlik vergisine ilişkin listede yer alan vergi tutarlarının eksik tahakkuk ettirildiği görülmüştür.

Çevre temizlik vergisi her yılın ocak ayında yıllık olarak tahakkuk etmekte olup Hazine ve Maliye Bakanlığınca çıkarılan tebliğlerle ilgili yıl için grup ve derece bazında ödenecek vergi tutarları ilan edilmektedir.

2024 yılına ilişkin olarak 30.12.2023 tarih ve 32415 (2. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği’nin (Seri No:57) 4’üncü maddesinde bina grup ve dereceleri bazında tahsil edilecek çevre temizlik vergisi tutarları belirlenmiş olup büyükşehir belediyelerinde uygulanacak tarife tablosuna aşağıda yer verilmiştir.

Tablo 13: Büyükşehir Belediyelerinde Uygulanacak 2024 Yılı Çevre Temizlik Vergisi Tarifesi

Bina Grupları	Bina Grupları	Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)	Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)	Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)	Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)	Bina Dereceleri ve Yıllık Vergi Tutarları (TL)
Bina Grupları	Bina Grupları	1. Derece	2. Derece	3.Derece	4. Derece	5. Derece
	Grup	25000	21250	16250	14750	11875
	Grup	16250	11875	9875	8250	7250
	Grup	11875	8250	7250	5000	4125
	Grup	5000	4125	2875	2500	2125
	Grup	2875	2500	1750	1750	1475
	Grup	1750	1475

| 7, Grup I 625 | 500 | 325 | 287 | 212 |

Yapılan incelemede bazı mükelleflere ilişkin vergi tahakkukunun eksik yapılmasından kaynaklı tahsilatının da eksik yapıldığı tespit edilmiştir. Kamu idaresinin gelirlerinde eksik tahsilata neden olan bu durumun düzeltilmesi, olası nakit yetersizliği durumunda daha fazla komisyon ve faiz giderine katlanılmasını engelleyeceği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında çevre temizlik vergisi mükellef kayıtlarına ilişkin bina grup ve derecelerin belirlenmesinde herhangi bir hata yapılmadığı, bina gruplarının anılan Bakanlar Kurulu Kararına uygun olarak belirlendiği, derecelerin ise Belediye Meclisinin 30/10/2001 tarih ve 4636/5001 sayılı Kararıyla uyumlu olduğu belirtilmiştir. Ancak yerinde yapılan denetim sürecinde kamu idaresinden temin edilen çevre temizlik vergisi mükellef listeleri üzerinde yapılan çalışma sonucunda vergilendirme kriteri olarak kullanım alanı seçildiği halde 6016 adet mükellefin 3 üncü derecenin haricindeki farklı derecelerden vergilendirildiği ayrıca tarifede yer alan tutarların bazı mükellefler için eksik tahakkuk ettirildiği bilgisi Kamu İdaresi ile paylaşılmıştır.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından bina grup ve derecelerinin anılan Bakanlar Kurulu Kararına uygun şekilde belirlenmesi ve ilgili yıl için Resmî Gazetede yayımlanan tutarların tahakkuklarının eksiksiz yapılması gerekmektedir.