Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Bitüm alımlarının ihale mevzuatına uygun şekilde gerçekleştirilmediği tespit edilmiştir. 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları’na göre, Büyükşehir Belediyesi’nin hizmetlerinde kullanılan bitüm, yalnızca tek bir firmadan temin edilmiştir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun ilgili maddeleri, belediyelerin mal ve hizmet alımlarının belirli kurallara tabi olduğunu ve bu süreçte saydamlık, rekabet ve eşit muamele gibi temel ilkelerin gözetilmesi gerektiğini vurgulamaktadır.

Kanunun “doğrudan temin” başlıklı maddesi, yalnızca tek bir gerçek veya tüzel kişinin ihtiyacı karşılayabileceği durumlarda doğrudan alım yapılabileceğini belirtse de, bitüm alımlarında böyle bir istisna tanınmamaktadır. Ülkemizde bitüm tedarik eden birden fazla firma bulunması nedeniyle, belediyelerin bu alımları ihale usullerine uygun olarak gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Araştırmalar, bazı idarelerin bitüm alımlarını açık ihale veya pazarlık usulü ile gerçekleştirdiğini göstermektedir. Ancak, Büyükşehir Belediyesi’nin bitüm alımını herhangi bir ihale sürecine girmeden tek bir firmadan yapması, mevzuata aykırıdır. Bu durumun düzeltilmesi, rekabetin sağlanması ve belediye bütçesinin etkin kullanımı açısından büyük önem taşımaktadır.

BULGU: Bitüm Alımının İhale Mevzuatına Uygun Olarak Yapılmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir Belediyesi

Belediye hizmetlerinde kullanılan bitümün, ihale mevzuatına uygun olmayan bir şekilde, tek şirketten temin edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, belediyelerin kullanımında bulunan her türlü kaynaktan karşılanan mal veya hizmet alımları ile yapım işleri ihalelerinin bu Kanun hükümlerine göre yürütüleceği, “İstisnalar” başlıklı 3’üncü maddesinde hangi alımlarının bu Kanun hükümlerine tabi olmadığı, “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde ise açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu ve diğer ihale usullerinin Kanun’da belirtilen özel hallerde kullanılabileceği, aynı maddede idarelerin, ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu açıkça belirtilmiştir.

Aynı Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, ihtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi halinde söz konusu ihtiyacın ilân ve ihale yapılmaksızın doğrudan temin edilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin incelenmesi neticesinde, 4734 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesi ile belediyelere bitüm alımına ilişkin istisna hakkı tanınmadığı ve ülkemizde bitüm tedarikini sağlayacak birden fazla şirket olduğundan, belediyelerin bitüm teminlerinin de anılan Kanun hükümleri çerçevesinde temel ilkelere uygun olarak edinilmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda EKAP üzerinden yapılan araştırmalar neticesinde, bazı idarelerde, bitüm alım ihalelerinin gerek açık ihale usulü ve gerekse pazarlık usulü kullanılarak 4734 sayılı Kanun’a uygun bir şekilde gerçekleştirilebildiği görülmüş, ancak belediye hizmetlerinde kullanılan bitümün herhangi bir ihale yapılmaksızın tek şirketten temin edildiği ve şirket tarafından bitüm fiyatı olarak hangi fiyat belirlenirse o fiyat üzerinden alım yapıldığı tespit edilmiştir.

Sonuç olarak mevzuata uygunluğun sağlanabilmesi, gerekli rekabet ortamının oluşturulabilmesi ve belediye bütçesinin ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılabilmesi için bitüm alımlarının 4734 sayılı Kanun’da belirtilen esaslara uygun bir şekilde yine Kanun’da yer alan satın alma usullerine göre yapılması gerekmektedir.