Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Belediye sınırları ve mücavir alanlarda faaliyet gösteren iş yerleri ile ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi mükellefleri arasında belirgin bir fark olduğu tespit edilmiştir. 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları’na göre, bazı iş yerlerinin ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi tahakkuk kayıtları yapılmamıştır. İşyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olan işletmelere bu vergilerin mükellefiyeti tesis edilmediği için, söz konusu iş yerlerinden vergi tahsilatı gerçekleştirilememektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’na göre, belediye sınırları içerisinde yapılan her türlü ilan ve reklamın vergiye tabi olduğu belirtilmektedir. Ancak, ruhsat alma zorunluluğu bulunmayan iş yerleri için bu vergilerin tahakkuk ettirilmemesi, mükellefiyetlerin eksik kalmasına yol açmaktadır. İdarenin hesap ve işlemleri incelendiğinde, mükellef oranlarının düşük olduğu görülmüş ve bu durum, belediyenin öz gelirlerini olumsuz etkilemektedir.

Sonuç olarak, belediyenin öz gelirlerini artırmak amacıyla, ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi mükellefiyetlerinin oluşturulması ve tahakkuklarının mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, mükellefiyet tespitine yönelik çalışmaların hızlandırılması önem arz etmektedir.

BULGU: Belediye Sınırları ve Mücavir Alanlar İçinde Faaliyet Gösteren İş Yeri Sayısıyla İlan ve Reklam Vergisi ile Çevre Temizlik Vergisi Mükellefi Sayıları Arasında Önemli Düzeyde Fark Olması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – İl Belediyesi

Belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren işyerlerinin bir kısmının İlan Reklam Vergisi ile Çevre Temizlik Vergisi tahakkuk kayıtlarının yapılmadığı görülmüştür. İşyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olan iş yerlerine ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi mükellefiyeti tesis edilmemekte, dolayısıyla söz konusu iş yerlerinden bu vergiler tahsil edilmemektedir.

İdareden ruhsat alma zorunluluğu bulunmayan işyerlerine ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi mükellefiyetinin kurulmaması

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesinde belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklamın, ilan ve reklam vergisine tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un 16’ncı maddesinde ise, vergiye tabi ilan ve reklamlarda, ilan ve reklam işinin mükellefçe yapılması halinde, ilan veya reklam işinin yapılmasından önce mükellef tarafından; ilan ve reklam işinin bu işi mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde, ilan ve reklam işini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar verilecek beyanname üzerine, bu verginin tarh ve tahakkuk ettirileceği düzenlenmiştir.

Mezkûr Kanun’un “Çevre temizlik vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddesinde, belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar çevre temizlik vergisine tabi olduğu, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait tahakkuk eden çevre temizlik vergisinin her yıl emlak vergisinin taksit sürelerinde ödeneceği ifade edilmiştir.

Diğer yandan 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 2’nci maddesinde avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren işyerleri, tabipler, noterler, mimar ve mühendisler gibi bazı meslek grupları işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulmuştur.

İş yerlerine çevre ve temizlik vergisi mükellefiyetleri, Belediyeye iş yeri açma ve çalışma ruhsatı almak için başvuruda bulunduklarında oluşturulmaktadır. Yukarıda bahsi geçen ve iş yeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olan iş yerleri için ise, çevre ve temizlik vergisi ile ilan ve reklam vergisi mükellefiyeti kendileri başvurduğu durumlar haricinde oluşturulamamaktadır.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren 3572 sayılı Kanun’un 2’nci maddesi kapsamındaki iş yerleri için ilan ve reklam vergisi ile çevre ve temizlik vergisi mükellefiyeti kurulmadığı; bu nedenle, belirtilen iş yerlerinden söz konusu vergilerin tahsil edilemediği tespit edilmiştir.

Iğdır Belediyesi sınırları içerisindeki işyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf iş yerleri üzerinden yapılan örneklem çalışmasına ilişkin tablo aşağıdadır:

Tablo 10: 3572 sayılı Kanun’un 2’nci maddesi Kapsamındaki İş Yerlerinin İlan ve Reklam ile Çevre ve Temizlik Vergisi Beyanname Verme Durumunu Gösterir Örneklem Çalışması

Faaliyet Konusu	Toplam Mükellef Sayısı	Seçilen Örneklem Mükellef Sayısı	İlan Reklam Beyannam Verenlerin Sayısı	ve esi	Çevre ve Temizlik Vergisi Beyannamesi Verenlerin Sayısı
Hukuk Danışmanlığı ve Temsil Faaliyetleri (Avukatlık Faaliyetleri)
Mali Müşavirlik Hizmetleri
Mimarlık Faaliyetleri ve Mimari Danışmanlık Faaliyetleri
Özel Muayenehanelerde Sağlanan Diş Hekimliği Uygulama Faaliyetleri

Yukarıdaki tablodan görüleceği üzere işyeri açma ve çalışma ruhsatından muaf olan iş yerlerinin büyük bir kısmına ilan ve reklam vergisi ile çevre ve temizlik vergisi mükellefiyeti oluşturulmamıştır.

Sonuç olarak belediyenin öz gelirlerinden olan söz konusu vergilerin tahakkuk ve tahsilat oranın yükseltilmesi ve vergi bilincinin oluşturulması adına gerekli çalışmaların yapılarak tarh ve tahakkukların mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde faaliyet gösteren iş yerlerine ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi tahakkukunun yapılmaması

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı alan iş yerleri ile ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi tahakkuk ve tahsilatı yapılan iş yeri sayısı arasında, söz konusu vergiler aleyhine önemli düzeyde fark bulunmaktadır.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 12’nci maddesinde, belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklamın, ilan ve reklam vergisine tabi olduğu, Kanun’un 13’üncü maddesinde, ilan ve reklam vergisinin mükellefi ve sorumlusunun ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzelkişiler olduğu, Kanun’un 16’ncı maddesinde ise, ilan ve reklam işinin mükellefçe yapılması halinde, ilan veya reklam işinin yapılmasından önce mükellef tarafından; ilan ve reklam işinin bu işi mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde, ilan ve reklam işini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar verilecek beyanname üzerine, bu verginin tarh ve tahakkuk ettirileceği düzenlenmiştir.

İdarenin hesap ve işlemlerinin incelenmesi neticesinde; İdarenin veri tabanı kayıtlarına göre mükellef oranlarının çok düşük olduğu görülmüştür. Aşağıdaki tabloda Belediye sınırları içerisinde faaliyet gösteren toplam iş yeri sayısı, ilan ve reklam ve vergisi mükellefi sayısı ile çevre ve temizlik vergisi mükellefi sayısına yer verilmiştir.

Tablo 11: Toplam İş yeri Sayısı, İlan ve Reklam Vergisi Mükellefi Sayısı ile Çevre ve Temizlik Mükellefi Sayısı Hakkında İcmal

Belediye Sınırları İçerisindeki Faal İşyeri Mükellef Sayısı	İlan ve Reklam Vergisi Mükellef Sayısı	Çevre ve Temizlik Vergisi Mükellefi Sayısı	İlan ve Reklam Vergisi Mükellef Oranı	Çevre ve Temizlik Vergisi Mükellef Oranı
6603	1.986	2.448	%30	%37

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde faaliyet gösteren iş yeri sayısıyla ilan ve reklam vergisi ile çevre temizlik vergisi mükellefi sayıları arasında önemli düzeyde fark olması sebebiyle çalışma yapıldığı ve denkleştirme için Kurum içinden bir personel görevlendirildiği ifade edilmiştir.

Yukarıda da belirtildiği üzere, İdarenin öz gelirlerinin büyük kısmı tarh ve tahakkuk ettirilememektedir. Söz konusu durumun önüne geçebilmek adına, mükellefiyet tespitine yönelik çalışmaların tamamlanarak vergilerin tarh ve tahakkuklarının mevzuata uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir.