Sayıştay, KİK, Yargıtay ve Danıştay Kararları, Bakanlık Görüşleri

"); pri.document.close(); pri.focus(); pri.print(); pri.close(); }

ÖZET: Belediye adına tapuda kayıtlı taşınmazların değer tespit işlemlerinin tamamlanmadığı, 2024 yılı Sayıştay Denetim Raporları’nda belirtilmiştir. Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik çerçevesinde, taşınmazların kaydı ve değerlemesi için belirlenen prosedürlerin yerine getirilmediği tespit edilmiştir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun ilgili maddeleri doğrultusunda, taşınmazların maliyet bedeli veya rayiç değer üzerinden kaydedilmesi gerekmektedir. Ancak, Malatya Büyükşehir Belediyesi’ne ait 6.144 taşınmazdan yalnızca 871’inin maliyet bedeli ile kaydedildiği, 3.205 taşınmazın ise emlak vergi değeri ile tutulduğu ortaya çıkmıştır.

Yönetmelik gereğince, 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gereken değerleme işlemlerinin yapılmaması, 2024 yılı Bilançosunda hatalara yol açmıştır. Bu durum, taşınmazların gerçek değerleri ile emlak değerleri arasındaki farkın kayıtlara yansımasına neden olmuştur. Belediye, mevcut taşınmazların güncel rayiç değerleri üzerinden kayıt altına alınması için düzeltme işlemlerine başladığını belirtmiştir.

Sonuç olarak, taşınmazların doğru bir şekilde kaydedilmesi ve yönetilmesi için gerekli değerleme çalışmalarının bir an önce tamamlanması önem arz etmektedir. Bu, mali tabloların güvenilirliğini artıracak ve kamu kaynaklarının etkin kullanımını sağlayacaktır.

BULGU: Belediye Adına Tapuda Kayıtlı Taşınmazlara İlişkin Değer Tespit İşlemlerinin Tamamlanmaması

2024 Yılı Sayıştay Denetim Raporları – Büyükşehir Belediyesi

Belediye tarafından Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümleri gereği yapılması gereken tapuda kayıtlı olan taşınmazlarına ilişkin değer tespit işlemlerinin tamamlanmadığı görülmüştür.

Taşınmazların yönetimi, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 44 ila 48’inci maddeleri ile 60’ıncı maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kanun kapsamında olan kurum ve kuruluşların mülkiyetinde, yönetiminde ve kullanımında bulunan taşınmazların kaydına ve icmallerinin düzenlenmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek üzere bu Kanun’un 44, 45 ve 60’ıncı maddelerine dayanılarak hazırlanan “Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik” 13.09.2006 tarihli ve 2006/10970 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulmuştur.

02.10.2006 tarihli ve 26307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in “Kayıt ve kontrol işlemleri” başlıklı 5’inci maddesine göre kamu idareleri, mevcutlarla birlikte içinde bulunulan yılda çeşitli yollarla edinilen ve elden çıkarılan taşınmazlarını, miktar ve değer olarak takip etmek amacıyla kayıt altına alacaklardır.

Taşınmazların hangi değerler üzerinden kayıt altına alınacağı ise yine 5’inci maddede açıklanmış olup buna göre tapuda kayıtlı olan taşınmazların maliyet bedeli, bu taşınmazlardan maliyet bedeli belirlenemeyenlerin ise rayiç değer üzerinden kayıtlara alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Yine Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik’in geçici 1’inci maddesinin ikinci fıkrasında; “(…) Yönetmelik’in 5’inci maddesine göre yapılması gereken işlemler 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanır” denilerek, tüm bu taşınmaz kayıt ve değer tespit işlemlerinin 31.12.2017 tarihine kadar tamamlanması gerektiği ifade edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “Maddi duran varlıklar”a ilişkin düzenlemeler getiren “Hesap grubuna ilişkin işlemler” başlıklı 187’nci maddesinde taşınmazlar hakkında Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Kaydına İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda bu maddede belirtilen esaslara göre işlem yapılacağı belirtilmiş, Yönetmelik’in 188 ila 193’üncü maddelerinde taşınmaz varlıkların muhasebeleştirilmesine ilişkin işlemler muhasebe ilkeleri doğrultusunda açıklanmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere; 31.12.2017 tarihine kadar tapuda kayıtlı olan taşınmazların maliyet bedeli üzerinden, bu bedel belirlenemiyorsa rayiç değer üzerinden kayda alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 31.12.2024 tarihi itibarıyla Malatya Büyükşehir Belediyesi adına tapuda kayıtlı 6.144 adet taşınmaz bulunduğu, bunlardan sadece 871 adedinin maliyet bedeli, 6 adedinin rayiç değer ile muhasebe kayıtlarına alındığı, 2062 taşınmazın vasfının mezarlık olması sebebi ile iz bedeli üzerinden takip edildiği, değerleme işlemlerinin tamamlanmaması nedeniyle 3.205 adet taşınmazın ise emlak vergi değeri ile kayıt altında tutulduğu tespit edilmiştir.

Anılan Yönetmelik’e uygun olarak değerleme çalışmalarının yapılmaması sonucunda; 2024 yılı Bilançosunda tapuda kayıtlı olan taşınmazlar gerçeğe uygun değeri (rayiç değeri) ile emlak değerleri arasındaki fark kadar 250 Arazi ve Arsalar Hesabı, 251 Yeraltı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabı ve 252 Binalar Hesabında hataya neden olmuştur.

Kamu İdaresi cevabında, belediye taşınmazlarına ilişkin olarak taşınmazın bulunduğu bölgedeki emsal değerler esas alınarak güncel rayiç m2 birim fiyatlarıyla düzeltme işlemlerine başlanılmış olduğu; Belediye envanterine geçen yeni taşınmazların güncel rayiç değerler üzerinden kayıt altına alındığı ve sürecin devam ettiği belirtilmiştir.

Sonuç olarak yukarıdaki mevzuat hükümlerine uygun olarak taşınmaz kayıt ve yönetiminin gerçekleştirilmesi için taşınmaz envanterinin sağlıklı şekilde tespit edilmesi, değerleme işlemlerinin yapılması ve bunun sonucunda taşınmazların mali tablolarda doğru olarak gösterilmesi için gerekli çalışmaların yapılması gerekmektedir.