Denetim Yılı ve Kapsamı
- Rapor Yılı: 2022
- Denetlenen Kurum: Büyükşehir Belediyesi
- Denetim Türü: Sayıştay Denetim Raporu
Bulgunun Konusu
Belediye şirketlerinde hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında çalıştırılan işçiler için kıdem tazminatı karşılığı ayrılmadığı tespit edilmiştir. Bu durum, muhasebenin dönemsellik ve ihtiyatlılık ilkelerine aykırıdır ve gelecekte belediyenin mali yükümlülüklerle karşı karşıya kalmasına neden olabilir.
İlgili Mevzuat ve Hukuki Çerçeve
Sayıştay denetimi sırasında tespit edilen bu eksiklik, çeşitli yasal düzenlemelere ve muhasebe ilkelerine aykırılık teşkil etmektedir. İlgili mevzuat hükümleri aşağıda özetlenmiştir:
1. Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği
- 5. madde (Temel Kavramlar):
- Dönemsellik İlkesi: Kamu idareleri, faaliyetlerine ilişkin giderleri ilgili oldukları dönem içinde muhasebeleştirmelidir.
- İhtiyatlılık İlkesi: Gelecekte doğabilecek yükümlülükler için gerekli karşılıkların ayrılması gerekliliğini düzenler.
2. Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği
- 281. ve 330. Maddeler:
- Kıdem tazminatı karşılıklarının vadelerine göre 372 veya 472 Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında izlenmesi gerektiğini düzenler.
3. 4857 Sayılı İş Kanunu
- 112. Madde (2, 3 ve 5. Fıkralar):
- Kamu kurumlarında çalışan işçilerin kıdem tazminatlarının doğrudan ilgili kamu kurumu tarafından ödenmesi gerektiğini hükme bağlamaktadır.
4. 6552 Sayılı Kanun (Torba Kanun)
- 8. Madde:
- Kıdem tazminatının işçilerin çalıştıkları son kamu kurumu tarafından ödeneceğini belirtir.
5. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname
- Geçici 24. Madde:
- Kamuya geçen taşeron işçilerin kıdem tazminatlarının nasıl belirleneceğine ilişkin esasları düzenler.
6. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün 20.05.2016 tarihli 9430 Sayılı Genel Yazısı
- Kıdem tazminatı karşılıklarının doğru hesaplanması ve muhasebeleştirilmesi için uygulanması gereken esasları belirtir.
Denetim Bulguları ve İdarenin Savunması
Denetim Bulgusu:
Denetim sırasında belediyenin hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında çalıştırılan işçiler için kıdem tazminatı karşılığı ayırmadığı tespit edilmiştir.
İdarenin Savunması:
Belediye, savunmasında aşağıdaki gerekçeleri öne sürmüştür:
- 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. ve 112. maddelerine atıfta bulunarak, taşeron işçilerin kıdem tazminatlarının idare bütçesinden ödenebileceğini, bu yüzden karşılık ayrılmasına gerek olmadığını belirtmiştir.
- Belediye işçi kadrosunda çalışan personel için kıdem tazminatı karşılığı ayrıldığını, ancak hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında çalışan işçiler için bu uygulamanın gerekli olmadığını savunmuştur.
- Mükerrer kayıt oluşmasını engellemek amacıyla kıdem tazminatı karşılığının belediye şirketi tarafından ayrılması gerektiğini iddia etmiştir.
Ancak, yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri dikkate alındığında bu savunmaların geçerli olmadığı görülmektedir. Kamu idarelerinin hizmet alımı sözleşmeleriyle çalıştırdığı işçilerin kıdem tazminatı karşılıklarını ihtiyatlılık ilkesi gereği ayırması gerekmektedir.
Sonuç ve Öneriler
- Belediye, hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında çalışan işçiler için kıdem tazminatı karşılığı ayırmalıdır.
- Bu karşılıklar, Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’ne uygun olarak 472-Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabında izlenmelidir.
- İlgili yılın faaliyet giderlerine yansıtılarak mali tabloların şeffaf ve doğru bir şekilde oluşturulması sağlanmalıdır.
- Belediye, kıdem tazminatı yükümlülüğünü gelecekteki mali riskler açısından değerlendirmeli ve mevzuata tam uyum sağlamalıdır.
- Belediye ve belediye şirketleri arasındaki kıdem tazminatı sorumluluğu netleştirilerek, mükerrer kayıt önlenirken kamu zararına yol açacak eksiklikler giderilmelidir.
Sonuç olarak, Sayıştay raporunda tespit edilen bu eksiklik giderilmediği sürece belediye gelecekte işçilerin kıdem tazminatı ödemeleri nedeniyle ciddi mali yüklerle karşılaşabilir. Bu nedenle, kanuni düzenlemelere tam uyum sağlanarak kıdem tazminatı karşılıklarının düzenli olarak ayrılması ve muhasebeleştirilmesi gerekmektedir.
