8 Mart 2022 SALI | Resmî Gazete | Sayı : 31772 |
YÖNETMELİK | ||
Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından: ENGELLİ
BİREYLERE YÖNELİK SINAV UYGULAMALARINDA VE ENGELLİ KONTENJANINDA ARANACAK SAĞLIK ŞARTLARINA DAİR YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Başlangıç Hükümleri Amaç ve
kapsam MADDE 1- (1) Bu Yönetmelik; yükseköğretime geçişte Ölçme,
Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından yapılan merkezi sınavlar
ve yükseköğretim kurumları tarafından yapılan özel yetenek sınavları ile
yükseköğretim programlarındaki ders geçmeye yönelik sınavlarda engelli
bireylere yönelik sınav uygulamalarından ve engelli kontenjanlarından
yararlanacak olan aday ve öğrencilerin sağlık şartlarını belirlemek
amacıyla hazırlanmıştır. Dayanak MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik; 4/11/1981 tarihli ve 2547
sayılı Yükseköğretim Kanununun 7 nci, 44 üncü ve 45 inci maddeleri,
17/2/2011 tarihli ve 6114 sayılı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Hizmetleri Hakkında Kanunun 7 nci maddesi ile 1/7/2005 tarihli ve 5378
sayılı Engelliler Hakkında Kanunun 15 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar
ve kısaltmalar MADDE 3- (1) Bu Yönetmelikte geçen; a) ÇÖZGER: 20/2/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Çocuklar için Özel Gereksinim Değerlendirmesi Hakkında
Yönetmelik kapsamında Çocuklar için Özel Gereksinim Raporunu, b) Engelli kontenjanı: Özel yetenek sınavları ile
öğrenci kabul eden programlarda Yükseköğretim Kurulunca oranı belirlenmiş
engel türleri için ayrılan kontenjanı, c) Engelli öğrenci: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve
duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer
bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan
tutum ve çevre koşullarından etkilenen ve bu durumu engelli sağlık kurulu
raporu ile tespit edilmiş yükseköğrenim öğrencisini veya adayını, ç) Engelli sağlık kurulu raporu: Tüm yaş grupları
için Sağlık Bakanlığınca engelli/ÇÖZGER sağlık kurulu raporu vermeye
yetkilendirilen hastanelerden alınmış ÇÖZGER/ESKR’yi, d) ESKR: 20/2/2019 tarihli ve 30692 sayılı Resmî
Gazete’de yayımlanan Erişkinler için Engellilik Değerlendirmesi Hakkında
Yönetmelik kapsamında Erişkinler İçin Engellilik Sağlık Kurulu Raporunu, e) Hastalıkların Uluslararası Sınıflandırılması
(ICD) Kodu: Sağlık kurulu raporlarında da kullanılan, hastalıkların
sınıflandırması ve hastalık isimlerinin kesin kriterlere göre bir araya
getirilmesinden oluşan uluslararası kategorik kodlama sistemini, f) Hastane: Sağlık raporundaki tanıya yönelik
branşlarda uzman hekimi bulunan; Sağlık Bakanlığınca ÇÖZGER/ESKR/durum
bildirir sağlık kurulu raporu düzenleme yetkisi verilmiş hastaneleri, g) İşaretleyici yardımı: Cevap kâğıdında kendileri
kodlama yapamayacak veya açık uçlu sorulara cevap yazamayacak adaylar ya da
öğrenciler için cevap kâğıdında kodlama yapmak veya yazılı cevap vermek
üzere ÖSYM tarafından ya da yükseköğretim kurumlarında ilgili anabilim dalı
veya bölüm başkanlığı tarafından atanmış sınav görevlisini, ğ) Okuyucu yardımı: Soruları kendileri okuyamayan
aday veya öğrencilerin sınav sorularını okumak üzere ÖSYM tarafından ya da
yükseköğretim kurumlarında ilgili anabilim dalı veya bölüm başkanlığı
tarafından atanmış sınav görevlisini, h) OSB: Otizm spektrum bozukluğunu, ı) ÖGV: “Özel gereksinimi vardır” ibaresini, i) ÖKGV: “Özel koşullu gereksinimi vardır”
ibaresini, j) ÖSYM: Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Başkanlığını, k) Sağlık kurulu raporu: Tüm yaş grupları için
Sağlık Bakanlığının yetkilendirdiği hastanelerden alınmış durum bildirir
sağlık kurulu raporunu, ifade eder. İKİNCİ BÖLÜM Engelli Bireylere Yönelik Sınav Uygulamaları ve
Engelli Kontenjanından Yararlanmaya İlişkin Genel Hükümler Genel
esaslar MADDE 4- (1) Okuyucu/işaretleyici yardımı, büyük puntolu
soru kitapçığı, ek süre verilmesi, engelli salonunda sınava alınma gibi
engelli bireylerin sınav süreçlerine yönelik uygulamalar; imkanlar
çerçevesinde mümkün olduğunca engel türü ve engel derecesi göz önünde
bulundurularak yapılır. (2) Engelli aday veya öğrencilerin sınavlarda
yanlarında veya üzerlerinde bulunduracakları engellerine yönelik
kullandıkları araç ve gereç taleplerinin değerlendirilmesi için ESKR/ÇÖZGER
ile birlikte araç ve gereç taleplerine ilişkin dilekçelerini, belirtilen
süreler içerisinde sınavı yapan kuruma ulaştırmaları gerekmektedir. Beyaz
baston ve benzer durumlar için sınav kurallarına uygun olmak, dilekçede
belirtilmek ve ibraz edilen engelli sağlık kurulu raporunda taleple çelişen
bir tanı bulunmamak koşullarıyla raporda yazmayan araç ve gereçler de sınav
salonuna alınabilir. (3) Engelli bireylere yönelik sınav
uygulamalarından ve özel yetenek sınavlarında tanınan imkan ve engelli
kontenjanlarından yararlanabilmeleri için bireylerin, ESKR veya ÇÖZGER’i
bulunmalıdır. ÇÖZGER sadece 18 yaş altı bireyler için geçerlidir; 18 yaşını
doldurmuş bireyler için daha önce almış oldukları ÇÖZGER’ler sınav başvurularında
kullanılamaz. Ancak sınava başvuru tarihinden en fazla 3 ay öncesine kadar
18 yaşını dolduran kişilerin, bu süre zarfında ESKR alamamaları durumunda
ÇÖZGER’i geçerli sayılır. (4) Engelli bireyin başvuruda kullandığı ÇÖZGER veya
ESKR usulüne uygun alınmamış ise kişi engelli bireylere yönelik sınav
uygulamalarından yararlanamaz. (5) Usulüne uygun alınmış ve üzerinde “sürekli”
ibaresi bulunması durumunda ESKR/ÇÖZGER’in yenilenmesi istenemez, ancak
engel düzeyinde sınav uygulamalarından yararlanma imtiyazını değiştirecek
bir değişiklik olması beklenen hastalık/engel durumlarında, hastalığın
güncel evresini/engel düzeyini gösteren güncel ESKR/ÇÖZGER sınavı yapan
kurum tarafından talep edilebilir. (6) Bu Yönetmelik ekinde sınırlı sayıda tanıya yer
verilmiştir. Bu Yönetmelik ve ekinde tanımlanmamış engellilik durumu veya
süreğen hastalığı olan veya tanımlananlardan farklı bir engel düzeyi olan
ancak özel gereksinimi dolayısıyla bu Yönetmelikte geçen engelli sınav
uygulamalarından yararlanmak isteyen aday veya öğrencilerin, ESKR veya
ÇÖZGER ile başvurmaları durumunda başvuruları ÖSYM tarafından yapılan
sınavlarda ÖSYM Başkanlığı, yükseköğretim kurumları tarafından yapılan
sınavlarda senato, bağımsız vakıf meslek yüksekokullarında ise meslek
yüksekokulu müdürlüğü tarafından değerlendirilerek karara bağlanır.
Değerlendirmelerde, varsa, bu Yönetmelik ve ekinde geçen emsal tanı ve
engel düzeyleri göz önünde bulundurulur. Okuyucu
ve/veya işaretleyici veya büyük puntolu soru kitapçığı yardımı MADDE 5- (1) ESKR veya ÇÖZGER’de, Ek-1’deki Sağlık Bakanlığı
ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan
engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda okuyucu ve/veya
işaretleyici yardımı alabilirler. (2) Okuyucu yardımı alan görme engelli bireylerin
sınav kitapçığına bakmasına izin verilmez. İşaretleyici yardımı alan
bireylerin kendilerinin işaretleme yapmalarına izin verilmez. (3) Bu madde kapsamında yer alan tanıları ve engel
düzeyleri bulunan okuyucu yardımı alma hakkına sahip görme engelli aday
veya öğrenciler, bunun yerine talepleri halinde büyük puntolu soru
kitapçığı uygulamasından yararlanabilirler. Büyük puntolu soru kitapçığı
uygulamasından yararlananlara ayrıca okuyucu yardımı verilmez. Ek süre
yardımı MADDE 6- (1) Okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı alanlara
ek süre verilir. (2) ESKR veya ÇÖZGER’de; Ek-1’deki tanıları,
engellilik düzeyleri ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık
Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler ile
ilköğretimi bitirmeden önce işitme engeli tanısı almış, düzeltilmiş engeli
%40 ve üzeri veya düzeltilmemiş engeli %70 ve üzeri olanlardan Ek-2’deki
kodlar yer alan işitme engelli aday veya öğrenciler ek süre yardımı
alabilir. (3) Okuyucu ve/veya işaretleyici yardımı almaksızın
ek süre yardımı alabilecek olan engelli aday veya öğrencilerin
başvurularında 18 yaşından küçük bireylerin ÇÖZGER, 18 yaşını doldurmuş
bireylerin ise ESKR ibraz etmeleri gerekir. (4) Yükseköğretim kurumlarında ders geçme için yapılacak
olan sınavlarda, grafik, çizim ve açık uçlu sorular gibi sınav içeriği göz
önünde bulundurularak verilecek olan ek süre sınavın toplam süresinin
%15’inden az, %30’undan fazla olamaz. ÖSYM tarafından yapılan
yükseköğretime giriş sınavları ile yükseköğretim kurumları tarafından
yapılan özel yetenek sınavlarında ise bu süre sınavın toplam süresinin
%15’inden az olmamak üzere sınavı yapan kurum tarafından belirlenir. (5) Her bir sınav için verilecek olan ek süre,
sınavın içerik ve toplam soru sayısına göre sınavı yapan kurum tarafından
belirlenerek önceden ilan edilir. Engelliler
için ayrılmış salonda sınava alınma MADDE 7- (1) ESKR veya ÇÖZGER’de, Ek-3’teki tanıları,
engellilik düzeyleri ve Sağlık Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık
Girişimi Sınıflandırma kodları yer alan engelli aday veya öğrenciler, talep
etmeleri durumunda diğer adaylardan farklı olarak engelli salonunda sınava
alınabilirler. Bu kişilere sınav süresince engellilik, hastalık veya diğer
sağlık durumu göz önünde bulundurularak gerektiğinde şeker düzeyini ölçme,
astım ilacını kullanma, oksijen tedavisi alma veya tuvalete çıkma gibi
durumlar için izin verilir. Kablolu-kablosuz
iletişimi kesilmiş sınav salonlarında yapılacak sınavlar MADDE 8- (1) ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda sağlık/engel
durumu nedeni ile özel bir alet, araç, gereç ve cihaz kullanma talebi olan
engelli adayların bu taleplerinin değerlendirilmesi için ESKR veya ÇÖZGER
ile birlikte ÖSYM tarafından istenen diğer bilgi ve belgeleri belirtilen
süre içerisinde ÖSYM’ye ulaştırmaları halinde, sınav güvenliğini
zedeleyecek nitelikte olan alet, araç, gereç ve cihaz kullanmak durumunda
olan adaylar sınav merkezlerinde ÖSYM tarafından hazırlanacak her türlü
kablolu-kablosuz iletişimi kesilmiş salonlarda merkezi sınava alınırlar. Asansörü
olan bina ve/veya giriş kat engelli sınav salonu MADDE 9- (1) ESKR veya ÇÖZGER’de Ek-4’teki tanı ve Sağlık
Bakanlığı ICD-10- TRM Hastalık ve Sağlık Girişimi Sınıflandırma kodları yer
alan engelli aday veya öğrenciler, talep etmeleri durumunda asansörü olan
bina ve/veya giriş kat engelli sınav salonunda sınava alınabilirler.
Yükseköğretim kurumları tarafından yapılan sınavlarda, bu imkanın
sağlanabilmesi için ilgili bölümün fiziki şartları göz önünde bulundurulur,
erişilebilir bina/salon olmaması durumunda aday veya öğrencinin sınav
salonuna erişebilmesi için ek tedbirler alınır. Bilgisayar
destekli sınav MADDE 10- (1) İşitme engelliler için işaret dilinde
hazırlanacak olan sınavlar veya düzeltilmiş engeli en az %40 ve üzerinde
görme engelliler için sesli program yüklü bilgisayarlarla yapılacak sınav
düzenlemeleri ile bu sınav uygulamalarından yararlanabilecek aday veya
öğrencilerin belirlenmesine yönelik hususlarda sınavı yapan kurumun ilgili
kurulları karar verir. Görme engellilerin sınavlarda sesli okuyucu
kullanması için gerekli tedbirler sınavı yapan kurum tarafından alınır. Okuyucu
ve/veya işaretleyici olarak görevlendirilecek kişiler MADDE 11- (1) Okuyucu ve/veya işaretleyici olarak
görevlendirilecek kişiler, yabancı dil sınavlarında ilgili alanda en az
lisans mezunu, yükseköğretim kurumlarına giriş sınavlarında ise tercihen
özel eğitim, Türk dili ve edebiyatı, Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği,
Türkçe öğretmenliği, matematik öğretmenliği ve benzeri eğitim fakültesi
programları, tiyatro ve iletişim fakültesi programları ya da sağlık
programlarından mezun kişilerden diksiyonu iyi, sayısal alan için özellikle
matematiksel ve sayısal ifadeleri okuyabilen kişilerden seçilir.
Görevlendirilecek kişiler sınav öncesinde sınavı yapacak kurum tarafından
engellilere yönelik sınav uygulamaları hakkında eğitime tabi tutulur ve
sınav öncesinde sınav kurallarına uyacaklarına ve aday veya öğrenciye
herhangi bir yardımda bulunmayacaklarına ilişkin bir taahhüt belgesi
imzalar. Aksi bir durumda adayın sınavı geçersiz sayılır,
okuyucu/işaretleyici olarak görevlendirilen kişi hakkında ilgili mevzuat
hükümleri çerçevesinde işlem tesis edilir. Geçici
engeli olanlar MADDE 12- (1) Sınav tarihinde kaza, yaralanma veya
travmalara bağlı olarak eklerde yer alan tanılarda geçici sağlık problemi
veya hastalık durumu oluşması veya hamileliğin tespiti durumunda yukarıdaki
maddeler kapsamında engelli sınav uygulamalarından yararlanmak isteyen aday
veya öğrenciler durum bildirir sağlık kurulu raporunu, hafta sonu yapılacak
sınavlar ve ÖSYM tarafından yapılan sınavlar için sınavın yapılacağı hafta
içerisinde en geç çarşamba günü mesai bitimine kadar ilgili kuruma
sunarlar. Hafta içi yapılacak sınavlar için ise aday veya öğrenciler en geç
sınav tarihinden iki gün öncesine kadar ilgili yükseköğretim kurumuna durum
bildirir sağlık kurulu raporunu sunar. Bu sürenin bitiminden sonra sunulan
raporlar için sınavla ilgili düzenleme yapılıp yapılamayacağı hususu,
ilgili kurum tarafından imkanlar dahilinde değerlendirilir. (2) Sağlık raporunun durum bildirir sağlık kurulu
raporu olmaması veya özel merkezden alınmış olması durumunda sınavın
geçerli sayılabilmesi için durum bildirir sağlık kurulu raporu vermeye
yetkili devlet hastanesi veya üniversite hastanelerinden alınmış sağlık
kurulu raporunun, sınavdan sonraki ilk hafta içerisinde en geç cuma günü
mesai bitimine kadar ilgili kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Özel Yetenek Sınavları Özel
yetenek sınavları MADDE 13- (1) Ek-1, Ek-2, Ek-3 ve Ek-4’te yer alan tanılara sahip engelli sağlık
kurulu/sağlık kurulu/ÇÖZGER raporu bulunan adayların bu durumlarını,
sınavın en geç iki hafta öncesine kadar bildirmeleri halinde, engel
durumları özel yetenek sınavlarında göz önünde bulundurulur ve imkanlar
çerçevesinde giriş katında veya tek kişilik salonda sınava alınma gibi
sınav uygulamalarına yönelik tedbirler alınır. Alınacak olan tedbirler
sınav içeriği göz önünde bulundurularak yükseköğretim kurumunun ilgili
kurulları tarafından belirlenir. (2) Sınav tarihinde kaza, yaralanma veya travmalara
bağlı olarak eklerde yer alan tanılarda geçici engel durumu oluşması veya
hamileliğin tespiti durumunda engelli sınav uygulamalarından yararlanmak
isteyen aday veya öğrenciler hakkında 12 nci madde hükümleri uygulanır. Özel
yetenek sınavlarında engelli kontenjanı MADDE 14- (1) Özel yetenek sınavları engelli kontenjanından
aşağıda yer alan engel gruplarında belirtilmiş adaylar yararlanabilir: a) Düzeltilmiş bedensel engeli %40 ve üzeri olmak
üzere süreğen bedensel engeli bulunan adaylar. b) Düzeltilmiş engeli %40 ve üzeri olmak üzere
süreğen görme engeli bulunan adaylar. c) Düzeltilmiş işitme engeli %40 veya düzeltilmemiş
işitme engeli %70 ve üzeri olmak üzere süreğen işitme engeli bulunan
adaylar. ç) Engel düzeyi %50 ve üzeri olmak üzere zihin
yetersizliği/mental retardasyonu bulunan adaylar. d) Engel düzeyi %40 ve üzeri olmak üzere aşağıdaki
ICD kodları dahilinde otizm spektrum bozukluğu/yaygın gelişimsel bozukluk
tanısı olan adaylardan; 1) F84.0: Çocukluk otizmi, 2) F84.1: Atipik otizm, 3) F84.2: Rett sendromu, 4) F84.3: Diğer çocukluk disentegratif bozukluğu
(disentegratif psikoz, Heller Sendromu ve benzeri), 5) F84.5: Asperger sendromu, 6) F84.8: Diğer yaygın gelişimsel bozuklukları, olanlar. (2) Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan
programların engelli kontenjanına başvuru yapabilmek için adayların; a) Sağlık Bakanlığının yetkilendirdiği
hastanelerden alınmış ESKR veya ÇÖZGER’inin bulunması, b) Bu maddenin kapsamında bulunan tanılarının ve
engel düzeylerinin karşılıklarının ESKR veya ÇÖZGER’de belirtilmiş olması, c) Sınavın yapıldığı yıl dahil son iki yıl geçerli
olmak üzere Temel Yetenek Testi (TYT) puanının en az 100 ve üzeri olması, gerekmektedir. (3) Engelli kontenjanında özel yetenek sınavlarına
100 TYT puanı ile başvuru imkanı birinci fıkrada yer alan tanılar ile
sınırlandırılmıştır. Bunların dışındaki tanılara sahip engelli veya süreğen
hastalığı bulunan adaylar, yükseköğretime giriş sınavları ve özel yetenek
sınavlarında engellilere tanınan diğer imkanlardan yararlanabilmekle
birlikte engelli kontenjanından ilk etapta yararlanamaz; ancak ilgili
engelli kontenjanının boş kalması durumunda; özel yetenek sınavına başvuru
için aranan TYT taban puanını sağlamak ve engel durumu %40 ve üzeri olmak
suretiyle özel yetenek sınavı için başvurmuş ve sınava girmiş olması
durumunda engelli kontenjanından yararlanabilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Çeşitli ve Son Hükümler Yükseköğretim
Kurulu ve yükseköğretim kurumlarında yapılacak olan düzenlemeler MADDE 15- (1) Yükseköğretim kurumlarında eğitim alan engelli
öğrenciler için okuyucu/işaretleyici yardımı, ek süre, erişilebilir salon
ve sınav uygulamaları gibi hususlarda alınacak tedbirler bu Yönetmeliğin
ikinci bölümü göz önünde bulundurularak her eğitim ve öğretim dönemi
başında engelli öğrenci biriminin önerileri ile birlikte üniversitelerde
senato, bağımsız vakıf meslek yüksekokullarında müdürlük tarafından
değerlendirilerek karara bağlanır. (2) Geçici engel durumları hariç olmak üzere,
süreğen engeli olan öğrencilerin, kendilerine mahsus sınav uygulamalarından
yararlanabilmeleri için eğitim ve öğretim döneminin başında ve
üniversitenin belirlediği süre içerisinde ilgili dekanlık veya
enstitü/yüksekokul/meslek yüksekokulu müdürlüğüne başvurmaları gerekir. (3) Yükseköğretim Kurulu okullaşma çağındaki
dezavantajlı grupların yükseköğretime erişim, eğitim ve öğretimde yer alma
hususlarında kapsayıcı ve sayısal hedefleri izlemeye yönelik her türlü
tedbiri alır. (4) Yükseköğretim kurumları; dezavantajlı
öğrenciler için yükseköğretime fiziksel ve eğitsel erişimde, eğitim ve
öğretimin süreçleri ile sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlere katılmada,
yükseköğretim kapsamında kalmada ve yükseköğretimi tamamlamada,
yükseköğretimde var olan iç ve dış hareketlilikten yararlanmada her türlü
destekleyici tedbirleri alır. Bu öğrenciler için eğitim ve öğretim
süreçlerinde dezavantajları ve engel durumları dikkate alınarak izleme,
değerlendirme ve raporlama yapılır. (5) Yükseköğretim kurumları öğrencilere verdiği
mali destek ve burslandırmada dezavantajlı öğrencilere öncelik tanır. Diğer
hükümler MADDE 16- (1) ÇÖZGER/ESKR/durum bildirir sağlık kurulu
raporu tanılarında Sağlık Bakanlığı tarafından ICD-11 veya başka bir
kodlama sistemi kullanılmaya başlandığında bu Yönetmelikte yazan eşdeğer
tanılar esas alınır, ICD-10’a ait kodlama esas alınmaz. (2) Bu Yönetmelik ile ilgili sorunları veya
tereddütleri gidermeye Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı yetkilidir. Yürürlük MADDE 17- (1) Bu Yönetmelik 2022-2023 eğitim-öğretim yılı
başında yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 18- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Yükseköğretim Kurulu
Başkanı yürütür. | ||
