Sosyal Yardım Alan Konut Su Abonelerine İndirim Uygulanması ve Yapılan Bu İndirim Sebebiyle Vazgeçilen Tutarın Büyükşehir Belediyesinden Talep Edilmemesi (Sayıştay)

ASKİ Genel Müdürlüğü Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği ve eki indirimli tarifelerin incelenmesi sonucunda idarece, sosyal yardım alan kişilerden oluşan konut abonelerine indirimli konut tarifesi uygulandığı ve indirim tutarının Büyükşehir Belediyesinden talep edilmediği görülmüştür.

ASKİ tarife cetveline göre; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 12.06.2021 tarih ve 1246 sayılı kararı ile sosyal yardım alan kişilere 10 m^3′e kadar yapılacak su kullanımlarında m³ fiyatı 1 TL olacak şekilde indirimli su ve atıksu tarifesinin uygulanacağı belirtilmiştir.

2560 sayılı Kanun’da su satışı ve kullanılmış suların uzaklaştırılmasına ilişkin tarifeleri yapma yetkisi ASKİ Genel Kuruluna verilmiş ise de Genel Kurulun herhangi bir kişi veya kuruma indirimli veya ücretsiz tarife belirleyebileceğine ilişkin bir hükme yer verilmemiştir.

4736 sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen hizmet bedelleri hakkında köklü değişiklikler yapılmış, bir kısım kişi ve kurumların kamu hizmetlerinden faydalanmada diğer kişi ve kurumlardan daha avantajlı olmasının önüne geçilmiştir. Kanun’un 1’inci maddesinin birinci fıkrasında belediye ve bağlı kuruluşların da içinde bulunduğu kamu kurum ve kuruluşlarınca üretilen mal ve hizmet bedellerinde işletmecilik gereği yapılması gereken ticarî indirimler hariç herhangi bir kişi veya kurum lehine indirimli veya ücretsiz tarife uygulanamayacağı belirtilmiş, altıncı fıkrasında ise birinci fıkra hükmünden muaf tutulacak kişi ve kurumları tespit etmeye Cumhurbaşkanı’nın yetkili olduğu ifade edilmiştir.

Mezkur Kanunda %50’den az indirim içermemek üzere belirlenecek tarife üzerinden su ücreti tahakkuk ettirilecek olanlar ayrıntılı bir şekilde açıklanmış, fakat hem Kanun’da hem de Cumhurbaşkanı’nca (Bakanlar Kurulunca) çıkarılan muafiyet kararlarında sosyal yardım alanlara ilişkin bir indirim veya muafiyete yer verilmemiştir. Bu nedenle idare tarafından hazırlanacak tarife yönetmelikleri ve uygulanacak tarife kararlarında sadece genel nitelikte çıkarılan kararlar ile diğer kanunlarda belirtilen hükümlerin uygulanabilmesi mümkündür. Mesela şehit aileleri, gaziler ve engelliler için indirimli tarife uygulanması mevzuata aykırı değildir. Zira mezkûr kişiler hakkında gerek 4736 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde gerekse de 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu kararında genel muafiyet hükmü tanınmış ve bu kişilere her türlü işlemde indirimli ve ücretsiz tarife uygulanabilmesinin önü açılmıştır. Nitekim idare de şehit, gazi ve engellilere konut tarifesinin %50 indirimli uygulanacağını tarife cetvellerinde belirtmiştir. Aynı şekilde mabetlere, eğitim kurumlarına, yurtlara, okul pansiyonlarına ve hastanelere ücretsiz su verilmesi de mevzuata aykırı değildir. Zira 5393 sayılı Kanun’un 15’inci maddesinde 2012 yılında yapılan değişiklikle yukarıda sayılan yerlere indirimli veya ücretsiz içme ve kullanma suyu verilebileceği hüküm altına alınmıştır. Başka bir örnek olarak öğrencilere indirimli su verilmesi de mevzuata aykırı değildir. Çünkü 28.01.2002 tarih ve 2002/3654 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile öğrencilere indirim yapılmasının önü açılmıştır.

Görüldüğü üzere, mevzuatla indirim yapılmasına izin verilmeyen sosyal yardım alan kişilere yönelik indirimli tarifeyle su vermek yukarıda belirtilen tüm nedenlerle çelişmektedir. Dolayısıyla Ankara ili sınırları içerisinde 30.12.2021 tarihi itibarıyla indirimli tarifeden yararlanmak için başvuruda bulunan sosyal yardım alan 23.426 kişiye 10 m³‘e kadar m³ ü 1 TL’den su verilmesi, genel nitelikte çıkarılan kararlar ile diğer kanunlarda belirtilen muafiyet hükümlerinin dışında su ve kanalizasyon idarelerine özgü başka herhangi bir karar ve muafiyet hükmü bulunmadığından mevzuata uygun değildir. Sosyal yardım alanlara indirimli su verilmesi sebebiyle 2021 yılında idarenin vazgeçtiği gelir tutarı 988.276,27 TL’dir.

İhtiyaç sahiplerine sosyal yardımda bulunmak 5393 sayılı Kanun ile belediyelere verilmiş bir görev ve yetki olduğundan her türlü sosyal yardımı yapmak ve buna ilişkin giderlere katlanmak belediyelerin yapabileceği kanunlara uygun görevlerdir. Ankara Büyükşehir Belediyesi tüzel kişiliği her türlü sosyal yardımı yapabilecekken, ASKİ Genel Müdürlüğü tüzel kişiliği Kanunların vermediği yetki sebebiyle sosyal yardım yapamayacaktır.

Tarife yönetmeliği ve genel kurul marifetiyle belirlenen tarife kararlarıyla, kanunlar çerçevesinde belirlenen kesim dışına yer alanlara indirimli su kullandırılması sebebiyle idarenin gelir kaybı engellenmelidir. Başka bir ifade ile sosyal yardım alan kişilere indirimli su verilmesi sebebiyle ASKİ’nin (nakit) gelir kaybının önüne geçilmesi için söz konusu kişilere verilen indirimli sulardan vazgeçilen gelir tutarı kadar Ankara Büyükşehir Belediyesi borçlandırılmalı ve Belediyeden tahsil edilmelidir. ASKİ’nin kaybı olan gelir tutarı, Büyükşehir Belediyesinin ASKİ’ye olan borç hanesine yazılmak suretiyle çözüme kavuşturulmalı ve indirimli su kullanan sosyal yardım alan vatandaşların mağduriyetinin de önüne geçilmesi sağlanmalıdır.