Satış Suretiyle veya Farklı Şekilde Elden Çıkarılan Hurdaların İlgili Muhasebe Hesabında İzlenmeye Devam Edilmesi (Sayıştay)

Belediyede hurdaya ayrılan ya da kullanım olanağını yitiren varlıkların satış veya farklı surette elden çıkarılmış olmasına rağmen 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında izlenilmeye devam edildiği, bu hesaptan çıkış işlemlerinin yapılmadığı, elden çıkarma işlemlerinin mevzuata uygun şekilde yapılıp yapılmadığının kontrol edilmediği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabını düzenleyen maddelerinde; çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıkların bu hesapta izleneceği, hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların satış bedelinin 100 Kasa Hesabı, 102 Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabına borç, kayıtlı değeri bu hesaba alacak kaydedileceği ayrıca kayıtlı değeri ile satış değeri arasındaki olumlu fark varsa 600 Gelirler Hesabına alacak, olumsuz fark varsa 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği, satış değerinin 800 Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805 Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği, bu hesapta kayıtlı varlıklardan diğer idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilenlerin kayıtlı değeri bu hesaba alacak, birikmiş amortisman tutarlarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabına da borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

Belediyede harcama birimlerince hurdaya ayrılan ve kullanım olanağını yitiren varlıkların 294 hesabı ile izlendiği ancak 294 Hesap bakiyesinin yıllar itibarıyla artış gösterdiği, satış veya farklı surette elden çıkarılan varlıkların ilgili hesaptan düşülmediği ve 2021 yılı sonunda 2.958.462,45 TL bakiye verdiği tespit edilmiştir.

Aşağıdaki tabloda da gösterildiği üzere 294 hesabından son 8 yılda sadece 1.297,63 TL tutarında çıkış yapılmıştır.

Tablo 8: 294 Hesabının Yıllar İtibariyle Tutarları

Destek Hizmetleri Müdürlüğüne bağlı Eminkuyu Hurda Şefliği deposunda muhafaza edilen hurdalardan bir kısmı 2015 yılında 18.792,90 TL, 2016 yılında 10.216,02 TL, 2017 yılında 2.580,66 TL, 2019 yılında 23.640,90 TL, 2020 yılında 32.331,82 TL ve 2021 yılında da 46.027,09 TL olmak üzere toplamda 133.589,39 TL tutarla Makine ve Kimya Endüstrisi (MKE) A.Ş’ye belirlenen birim fiyatlar üzerinden satılmıştır.

Eminkuyu hurda şefliğinde yerinde yapılan incelemede, satışı yapılan hurdalara ilişkin bilgi ve belgelerin Mali Hizmetler Müdürlüğüne gönderilmediği, 2014 yılı öncesine ilişkin bilgi erişimi ve belge sorgulamasının yapılamadığı, 2014-2021 yıllarında hurda şefliğine gönderilen varlıkların ise satış suretiyle mi yoksa bedelsiz devir, hibe veya farklı usullerle kayıtlardan çıkarılıp çıkarılmadığının takip ve kontrolünün yapılmadığı anlaşılmıştır.

Ayrıca 11.01.2021 tarihinde anılan hurda deposunda hırsızlık olayı gerçekleştiği belediye personeli tarafından tutulan tutanakta görülmüştür. Tutanağa göre 8 adet hurda varlığın (cifarelli motorlu sırt pompası, oleo-mac gs 650 motorlu testere, sthil ms 360 motorlu testere, sthil ms 290 motorlu testere, 3 adet efco 8530 motorlu tırpan, pluspok k10 sisleme makinası) çalındığı tahmin edilmektedir. Konuya ilişkin emniyet ekiplerince yapılan araştırma tutanağında, depoda hurdaların bulunduğu bölümü gösteren güvenlik kameralarının çalışmadığı için çalınan malzemelerin miktarının tam olarak tespit edilemediği belirtilmiştir.

2014-2021 yıllarında kümülatif toplamı 2.958.462,45 TL’ye ulaşan 294 Hesabının gerçek durumu yansıtmaması, mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini etkilemektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 48’inci maddesinde, kamu idarelerine ait malların edinme, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin mevzuatında öngörülen kurallar dâhilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı belirtilmiştir. Bu ilkelere aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin, mevzuatın amir hükmü gereği mali ve hukuki sorumluluğu doğacaktır.

Sonuç olarak;

– 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında 2014 yılında oluşan 1.651.347,12 TL’lik bakiyenin, sebebinin ve neden sonraki yıllarda satış ya da farklı şekillerde kayıtlardan çıkış işlemlerinin yapılmadığı/sağlıklı yapılmadığının araştırılması,

– Hurdaya ayrılan varlıkların düzenli aralıklarla görevli birimce MKE’ye satışının yapılması ve satışı yapılanların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılması, satışı yapılan tutarların ilgili hesaplarda izlenmesi,

– Harcama birimlerince hurdaya ayrılıp bedelsiz devir, bağış ya da farklı yollarla (hırsızlık gibi) fiilen çıkışı olan varlıkların mali hizmetler birimine bildirilerek kayıtlı değerler üzerinden muhasebe çıkışlarının yapılması,

– Hesaba kaydedilen hurda ve kullanım ömrünü yitiren varlıkların uzun süre kayıtlarda tutulmaması ve tüm birimler itibarıyla sürecin yönetim ve takibi açısından koordinasyonun sağlanması gerekmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti uyarınca, söz konusu hatanın kısmen düzeltildiği bildirilmiş olsa da 2022 yılında yapılan işlemin 2021 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.