Malzemeli yemek hizmet alımlarında diyet öğünler için örnek menü düzenlenmemesi aşırı düşük teklif açıklamalarını nasıl etkiler (KİK)

BAŞVURU SAHİBİ:

Onur Yemekçilik Turizm İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi,

İHALEYİ YAPAN İDARE:

Edirne Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü,

BAŞVURUYA KONU İHALE:

2024/1394385 İhale Kayıt Numaralı “İl Müdürlüğümüze Bağlı Hizmet Birimlerimizin 2025 Mali Yılı Mamul Yemek” İhalesi

KURUM TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME:

Edirne Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından 25.11.2024 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen “İl Müdürlüğümüze Bağlı Hizmet Birimlerimizin 2025 Mali Yılı Mamul Yemek” ihalesine ilişkin olarak Onur Yemekçilik Turizm İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi‘nin 24.01.2025 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 30.01.2025 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 10.02.2025 tarih ve 177929 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 10.02.2025 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.

Başvuruya ilişkin olarak 2025/363 sayılı itirazen şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.

KARAR:

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, ihalenin üçüncü kısmı üzerinde bırakılan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olan istekli tarafından sunulan aşırı düşük teklif açıklamalarının mevzuata uygun olarak hazırlanmadığı iddiasına yer verilmiştir.

Başvuru sahibinin iddiasının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. …” hükmü yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.

79.2.2. İstekliler aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini aşağıdaki yöntemleri kullanarak açıklayabilirler.

…

79.2.6.Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir. Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

Bu maddede yer alan ana girdi ibaresi kapsamında, kırmızı et; beyaz et; balık; işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis, kavurma gibi); kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve; toz şeker, süt; yoğurt, ayran; yağ ürünleri (ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı) kahvaltı malzemeleri (peynir, zeytin, yumurta, reçel, bal gibi); pet su, ekmek açıklama yapılacak unsurlar olarak dikkate alınır. İdarenin ihale dokümanında bu girdilerin dışında ana girdi niteliğinde malzeme içeren yemek öğünü düzenlemesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklama istenecek unsurlar arasında bu malzemelerin de belirtilmesi zorunludur. Bu çerçevede, isteklinin beyan ettiği orana uygun teklif sunması durumunda, yemek pişirilmesi için gerekli enerji giderleri (doğalgaz, LPG gibi), temizlik malzemeleri, su, sigorta giderleri, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, bakım onarım, amortisman, nakliye, sözleşme giderleri ve genel giderler, portör muayenesi ve tali çiğ girdiler (tuz, baharat, tatlandırıcı vb.) gibi unsurlar “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilir ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez.

Örneğin; 1.000 öğün yemek alımı için çıkılan bir ihalede, birim fiyat olarak 5 TL teklif veren bir isteklinin, 5.000 TL olan toplam teklif bedelinin aşırı düşük olarak değerlendirilmesi ve istekli tarafından sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,90 olarak belirtilmesi halinde, teklifin 4.500 TL’sinin ana çiğ girdi ile işçilik toplamını içerdiği kabul edilir ve isteklinin sadece bu kısma ilişkin açıklama yapması gerekir. Teklifin 500 TL’lik kısmının ise yardımcı giderlere ilişkin olduğu kabul edildiğinden, bu kısma ilişkin açıklama yapılması gerekmemektedir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde, kırmızı et; beyaz et; balık; kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve maliyetlerinin tevsiki amacıyla üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri kullanılamaz. Ancak 79.2.2 nci maddede yer alan diğer yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklama yapılabilir.

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. Örneğin normal kahvaltı, diyet kahvaltı, ara öğün, normal yemek ve diyet yemek gibi birim fiyatları içeren bir ihalede, isteklilerin teklif ettikleri birim fiyatı; örnek menüyü ve bu menünün üretimi için gerekli işçilik tutarını kullanarak tevsik etmeleri durumunda açıklama uygun kabul edilecektir.” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde “…25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.

Toplamda 531.195 adet/öğün Kahvaltı, öğle yemeği, akşam yemeği, ara öğün, diyet kahvaltı, diyet ara öğün, diyet öğlen yemeği, diyet akşam yemeği ile özel gün menüsü teklif fiyata dahildir.

Çalışan personellerden unvanları aşağıda belirtilen personellere;

Aşçıya Brüt Asgari Ücretin % 30 Fazlası

Aşçı Yardımcısına Bürüt Asgari Ücretin % 10 Fazlası

Servis/Bulaşık Personeline Brüt Asgari Ücret ödemesi yapılacaktır.

1-Edirne Huzurevi Müdürlüğü

ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI

3 Aşçı

6 Servis Elemanı/bulaşıkçı

çalıştırılacak olup, Ulusal Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan 9 personele çalışılan her gün için (toplam 139,5 gün) günlük ücretine ilaveten ayrıca bir günlük ücret ödenecek olup, teklif fiyata dahildir. Çalışan 9 personele 26 gün üzerinden brüt 64,34 TL (AlmışDörtLiraOtuzDörtKuruş) yol parası verilecek olup, bordroda gösterilecektir. Çalışanların yemeği firmaca karşılanacak olup, teklif fiyata dahildir. Yemek listesinde çalışan 9 personelin öğünleri gösterilmeyecektir.

2-Uzunköprü Süleybe-Şefik Öztürk Huzurevi Müdürlüğü

ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI

1 Aşçı

2 Aşçı Yardımcısı

5 Servis Elemanı/bulaşıkçı

çalıştırılacak olup, Ulusal Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan 8 personele çalışılan her gün için (toplam 93 gün) günlük ücretine ilaveten ayrıca bir günlük ücret ödenecek olup ,teklif fiyata dahildir. Çalışan 8 personele 26 gün üzerinden brüt 56,00 TL (ElliAltı) yol parası verilecek olup, bordroda gösterilecektir. Çalışanların yemeği firmaca karşılanacak olup, teklif fiyata dahildir. Yemek listesinde çalışan 8 personelin öğünleri gösterilmeyecektir.

3-Edirne Uzunköprü Bakım, Rehabilitasyon ve Aile Danışma Merkezi Müdürlüğü

ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI

1 Aşçı

1 Aşçı Yardımcısı

4 Servis Elemanı/bulaşıkçı

çalıştırılacak olup, Ulusal Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan 6 personele çalışılan her gün için (toplam 62 gün) günlük ücretine ilaveten ayrıca bir günlük ücret ödenecek olup ,teklif fiyata dahildir. Çalışan 6 personele 26 gün üzerinden brüt 56,00 TL (ElliAltı) yol parası verilecek olup, bordroda gösterilecektir. Çalışanların yemeği firmaca karşılanacak olup, teklif fiyata dahildir. Yemek listesinde çalışan 6 personelin öğünleri gösterilmeyecektir.

4-Uzunköprü Çağlanur Uçar Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürlüğü

ÇALIŞACAK PERSONEL SAYISI

1 Aşçı

2 Aşçı Yardımcısı

5 Servis Elemanı/bulaşıkçı

çalıştırılacak olup, Ulusal Bayram ve Genel tatil günlerinde çalışan 8 personele çalışılan her gün için (toplam 93 gün) günlük ücretine ilaveten ayrıca bir günlük ücret ödenecek olup ,teklif fiyata dahildir. Çalışan 8 personele 26 gün üzerinden brüt 56,00 TL (ElliAltı) yol parası verilecek olup, bordroda gösterilecektir. Çalışanların yemeği firmaca karşılanacak olup, teklif fiyata dahildir. Yemek listesinde çalışan 8 personelin öğünleri gösterilmeyecektir.

Taşıma giderleri teklife dahildir. İlgili Kuruluşlarımız istekliler tarafından görülebilir konu hakkında bilgi alınabilir.

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhalenin başvuruya konu 3’üncü kısmına ait birim fiyat teklif cetvelleri aşağıda yer almaktadır:

İhale kayıt numarası: 2024/1394385

UZUNKÖPRÜ BAKIM REHABİLİYASYON VE AİLE DANIŞMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ

İdare tarafından 02.12.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazı ile ihalenin üçüncü kısmında teklifi sınır değerin altında kalan Tim 1 Yemek Hizmetleri Gıda Temizlik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi- Özil Temizlik Turizm Yemek Gıda Güvenlik Hizmetleri İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığından, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak, aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmasının istenildiği; ancak anılan yazının ekinde üçüncü kısma ilişkin teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile iki haftalık örnek menüye yer verilmediği; yine idare tarafından 06.12.2024 tarihinde EKAP üzerinden gönderilen yazı ile ihalenin üçüncü kısmında teklifi sınır değerin altında kalan Doğan Srt Sosyal Hizmetler Tem. Hizm. ve Ürün. Gıda Mad. Yemek Taah. San. ve Tic. Limited Şirketinden Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79’uncu maddesinde belirtilen hususlar göz önünde bulundurularak aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmasının istenildiği; ancak anılan yazının ekinde üçüncü kısma ilişkin teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile iki haftalık örnek menüye yer verilmediği; başvuruya konu kısımda aşırı düşük teklif açıklaması yapan isteklilerin açıklamalarının değerlendirilmesi sonucunda 13.01.2025 tarihinde onaylanan ihale komisyonu kararı ile ihalenin üçüncü kısmının aşırı düşük teklif açıklamaları kabul edilen Tim 1 Yemek Hizmetleri Gıda Temizlik Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi- Özil Temizlik Turizm Yemek Gıda Güvenlik Hizmetleri İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi İş Ortaklığı üzerinde bırakılmasına, Doğan Srt Sosyal Hizmetler Tem. Hizm. ve Ürün. Gıda Mad. Yemek Taah. San. ve Tic. Limited Şirketinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenmesine karar verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinde ifade edildiği üzere, ihale komisyonu tarafından, verilen tekliflerin değerlendirilmesinden sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olduğunu belirlediği tekliflerin reddedilmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca ihale komisyonunca, anılan maddede belirtilen hususlar kapsamında yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınmak suretiyle aşırı düşük tekliflerin değerlendirileceği belirtilmiş olup bu değerlendirme neticesinde, aşırı düşük teklif açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği belirtilmiştir.

Bu çerçevede, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde, ihale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerine ilişkin olarak aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi yönünde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.

Ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin yukarıda aktarılan 79.2.6’ncı maddesinde, malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere Teknik Şartname’de asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesinin yapılacağı ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarlarının belirtileceği, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 79.2.6’ncı maddesi uyarınca idarece aşırı düşük teklif sorgulaması kapsamında sadece iki haftalık örnek yemek menüsünün isteklilere bildirilme zorunluluğunun bulunduğu, bu kapsamda istekliler tarafından ise sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılacağı anlaşılmıştır.

Başvuruya konu kısma ilişkin ihale dokümanı içerisinde yer alan birim fiyat teklif cetveli incelendiğinde; kahvaltı, diyet kahvaltı; ara öğün, diyet ara öğün; öğlen yemeği, diyet öğlen yemeği; akşam yemeği, diyet akşam yemeği ve özel gün iş kalemlerine yer verildiği, Teknik Şartname’de ise birim fiyat teklif cetvelinde yer alan iş kalemlerinden diyet kahvaltı, diyet ara öğün, diyet öğlen yemeği ve diyet akşam yemeği için iki haftalık örnek menü düzenlenmediği; ayrıca aşırı düşük teklif açıklaması talep yazısında da bahsi geçen diyet öğünler için örnek menü düzenlenmediği görülmüştür.

Diğer taraftan başvuruya konu kısma ait Teknik Şartname’de; diyet kahvaltı, diyet ara öğün, diyet öğlen yemeği ve diyet akşam yemeğinin içeriklerine ve çiğ girdi miktarlarına ilişkin düzenleme bulunmadığı da tespit edilmiştir.

Sonuç olarak, başvuruya konu kısma ilişkin ihalenin dokümanında, diyet öğünler için iki haftalık örnek menüye ve yemek içerikleri ile çiğ girdi miktarlarına yer verilmediği tespit edildiğinden, gelinen aşamada, istekliler tarafından tekliflerin sağlıklı bir şekilde verilmesi ve eşit şartlar altında ihale dokümanına uygun aşırı düşük teklif açıklaması yapılarak açıklamaların mevzuata uygunluğunun denetlenmesi imkânının bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu itibarla, mevcut ihalenin itirazen şikâyete konu üçüncü kısmının iptal edilmesine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Aktarılan Kanun hükmüne göre, başvuru sahibinin itirazen şikâyete konu iddialarının tamamında haklı bulunması halinde başvuru bedeli iadesinin söz konusu olabileceği dikkate alındığında, yukarıda yer verilen tespit ve değerlendirmeler neticesinde, başvuru sahibinin, iddialarının tamamında haklı bulunmadığı anlaşıldığından başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesi için Kanunun öngördüğü şekilde “başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması” koşulunun gerçekleşmediği, dolayısıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendi hükmü gereğince başvuru bedelinin iadesinin mümkün bulunmadığı anlaşılmıştır.

Öte yandan, ihalenin itirazen şikâyete konu kısmın yaklaşık maliyeti dikkate alındığında 4734 sayılı Kanun’un 53’üncü maddesi uyarınca ödenmesi gereken itirazen şikâyet başvuru bedelinin 101.344,00 TL olduğu, başvuru sahibi tarafından toplam yaklaşık maliyet üzerinden 152.021,00 TL’nin Kurum hesaplarına yatırıldığı, bu nedenle fazla ödendiği tespit edilen 50.677 TL’nin yazılı talebi halinde başvuru sahibine iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılığı belirlenen ihale işlemlerinin düzeltici işlemle giderilemeyecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, ihalenin itirazen şikâyete konu üçüncü kısmının iptali gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65’inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) 4734 sayılı Kanunun 54’üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (a) bendi gereğince ihalenin üçüncü kısmının iptaline,

2. Fazla ödenen başvuru bedelinin başvuru sahibinin yazılı talebi halinde iadesine,

Oybirliği ile karar verildi.